Kula leblebisi, Manisa ilinin Kula ilçesinde geleneksel yöntemlerle üretilen, mahreç işaretiyle tescillenmiş yerel bir gıda ürünüdür. 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında 21 Haziran 2019 tarihinde tescil edilen bu ürün, Salihli Ticaret ve Sanayi Odası tarafından coğrafi işaret korumasına alınmıştır.

Ayırt Edici Özellikler

Kula leblebisi; kırmızı, beyaz ve sarı renklerde, tüylü ve kalın kabuklu nohutlardan elde edilir. Üretimi, yöre halkının kuşaktan kuşağa aktardığı kültürel bilgi ve deneyime dayanır. Leblebi üretimi Kula’da uzun yıllardır sürdürülen bir meslek olup, ürünün karakteristik yapısı ustalıkla yürütülen çok aşamalı bir işlem sürecinin sonucudur.

Fiziksel ve Kimyasal Özellikler

Kula leblebisinde kullanılan nohutların fiziksel özellikleri arasında ortalama 43,58 g yüz dane ağırlığı, 9–11,2 mm uzunluk, 8–8,9 mm kalınlık ve 5–7,2 mm genişlik yer alır. Yoğunluk 1,34–1,40 g/cm³, kabuk oranı %6,76–%9,07, pişme süresi 58,5–97,5 dakika, su emme kapasitesi ise %23,4–54,7 arasında değişmektedir.

Kimyasal olarak ise rutubet oranı %6,07–%7,85; kül miktarı ortalama %2,53; protein oranı %24,63–%27,08; yağ oranı %4,18–%7,92; nişasta oranı ise %50,72–%53,16 aralığındadır.

Üretim Süreci

Kula leblebisinin üretimi, dikkat ve deneyim gerektiren bir dizi işlemle gerçekleştirilir. Süreç, nohutların çöp ve taşlardan arındırılmasıyla başlar. Ardından kömür ısıtmalı ocakta yapılan ilk tavlama (25–30 dakika), kendir çuvallarda 7–15 gün süren dinlendirme ile devam eder. İkinci tavlama (20–25 dakika) sonrası nohutlar beton zemine serilerek 20–40 gün boyunca rüzgâr alan bir ortamda dinlendirilir. Bu aşamaya yörede “sergi” adı verilir.

Sonraki adımda nohutlar sulama makinelerinde 25–30 dakika nemlendirilir ve bir gün bekletilir. Boyutlarına göre ayrılan nohutlar, leblebi tavasında 3–5 dakika ısıtılarak kabukları soyulur. Ardından plastik, çember kapaklı bidonlarda 3 gün dinlendirilir. Üçüncü tavlama aşamasında, ıhlamur ağacından yapılmış “mafrak” adı verilen takozla kabuk soyma işlemi gerçekleştirilir. Mafrak ayarı, ürünün özgün yapısını belirleyen kritik bir unsurdur ve ustalık gerektirir.

Tüm bu aşamalarda tavlama süresinin ve sıcaklığının belirlenmesi, ustanın deneyimine ve gözlemine bağlıdır. Bu nedenle üretim süreci, belirli teknik parametrelerin ötesinde, yerel bilgi birikimiyle şekillenir.

^{Kula Leblebisi (AA)}

Coğrafi Sınır ve Üretim Koşulları

Kula leblebisinin tüm üretim aşamaları yalnızca Manisa ili, Kula ilçesi sınırları içinde gerçekleştirilebilir. Üretim süreci, yöreyle özdeşleşmiş bilgi ve becerilere dayandığı için bu coğrafi bağlamın dışına çıkılması ürünün özgünlüğünü zedeler.

Denetim

Ürünün coğrafi işaret kullanımına dair denetim, Salihli Ticaret ve Sanayi Odası koordinatörlüğünde; Kula Belediyesi, Kula Esnaf ve Sanatkârlar Odası, Kula Ziraat Odası ve Kula İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü temsilcilerinden oluşan en az üç kişilik bir kurul tarafından yürütülür. Denetimler yılda en az bir kez düzenli olarak, ayrıca ihtiyaç halinde ve şikâyet üzerine yapılır.

Denetim kriterleri arasında; kalın kabuklu ve tüylü nohut kullanımı, kendir çuvalların ve plastik bidonların uygunluğu, dinlendirme alanlarının kontrolü ve coğrafi işaretin doğru kullanımı yer alır.