Reşadiye, Tokat il merkezinin doğusunda, Kelkit Çayı kıyısında yer alan bir ilçedir. İlçede tarım ve hayvancılık faaliyetleri yaygındır. Ayrıca termal kaynaklar ve yaylalar, bölge turizmine katkı sağlamaktadır.

^{Reşadiye (Tokat İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü)}

Tarih

Reşadiye’nin yerleşim alanı, arkeolojik veriler ışığında Erken Tunç Çağı’na (M.Ö. III binyıl) kadar uzanan katmanlı bir iskân geçmişine sahiptir. M.Ö. II binyıl başlarında Hitit ve Urartu krallıklarının sınırları içinde bulunan bölge, M.Ö. 670’de Miletosluların, ardından Pontus Krallığı’nın kontrolüne dâhil olmuştur. M.Ö. 63–88 döneminde Roma İmparatorluğu’nun eyaleti konumuna geçen kent, Traianus (M.S. 98–117) döneminde Pontus Galaticus ve Polemoniacus eyaletlerinden ayrılarak Kapadokya’ya bağlanmıştır. Antik yerleşim, Sebastapolis adıyla anılmış; “büyük azametli şehir” anlamına gelen yunanca kökenli bu ad, bazı dönemlerde Heracleopolis biçimini de almıştır.

Kavimler Göçü sürecinde bölgeye gelen Türk boyları, Anadolu Selçukluları’nın dağılma evresinde Danişmend Gazi’nin fütuhâtıyla 1095–1175 yılları arasında yörede egemenlik kurmuştur. 1243 Kösedağ Meydan Muharebesi’ni takiben İlhanlı yönetimine geçen bölge, 1380’lerde Çepni boylarından Hacıemiroğulları tarafından fethedilmiş; 1427’de Osmanlı İmparatorluğu sınırlarına katılmıştır. Osmanlı kayıtlarında İskefsir adıyla anılan yerleşime, 1906’da Sivas Valisi Reşit Paşa’nın emriyle Sultan Reşad’ın adı verilerek “Reşadiye” unvanı tanınmıştır. 1912’de beş mahalleye ayrılan kaza, 1927–28 salnamesine göre 75 köyü ve 27 372 kişilik nüfusu ile orman varlığı bakımından geniş bir alana yayılmıştır. 1939 yılında Erzincan Depremi’nin ardından ilçe merkezi kuzeye kaydırılmış, 1966 sonrası yeniden imar faaliyetleri yürütülmüştür. 20 Mayıs 1990 tarihinden itibaren resmî olarak ilçe konumunda yönetilen Reşadiye, günümüze dek Hitit’ten Osmanlı’ya uzanan çok katmanlı bir tarihsel mirası sürdürmektedir.

Coğrafya ve İklim

Reşadiye, Tokat il merkezine 89 km uzaklıkta; 40° 25′ K ve 37° 20′ D paralellerinin kesişim noktasında yer alır. İlçe merkezi 450 m rakımlı bir kıyı yerleşimi olup, kuzeyde Canik Dağları’nın güney uzantıları, doğuda Sivas’ın Koyulhisar, batıda Tokat’ın Niksar, güneyde Almus ve Hafik ilçeleri ile sınır teşkil eder. 1 162 km² yüzölçümü içindeki arazinin büyük bölümü plato ve vadi parçalarından oluşur; çukur alanlar Kelkit Vadisi boyunca ve dağ eteklerindeki sınırlı düzlüklerle tanımlanır. Toprak örtüsü ova tabanında derin alüvyonlu ve kumlu-tınlı özellik gösterirken, yükseltilerde taşlı-killi yapıya geçiş yapar. İlçe sınırlarında Kelkit Irmağı ve ona katılan Tozanlı, Delice, Tombalak, Köy ve Reşit dereleri akış bulur.

İklim, Karadeniz’in nemli koşullarıyla İç Anadolu karasal ikliminin geçiş özelliklerini sergiler. Yazlar sıcak ve kurak; kışlar soğuk ve sert seyreder. Yıllık toplam yağış 450–500 mm aralığında gerçekleşir; kış ve ilkbahar aylarında yağış miktarı artarken, yaz ayları en düşük düzeye iner. Ortalama sıcaklık Ocak ayında 0–2 °C, Temmuz ayında 20–24 °C dolayındadır. Nispi nem ortalaması % 55 civarında seyreder. İlçede 44 yayla kaydı bulunur; Selemen, Cimban, Gedik ve Batmış yaylaları en çok bilinenler arasındadır. Göllüköy (147 486 m²) ve Zınav (348 514 m²) gibi doğal su birikintileri, orman kuşaklarıyla çevrili dinlenme ve mesire alanları olarak kullanılır.

Nüfus ve Demografi

Reşadiye ilçesinin nüfusu 2007 yılında 40.319 iken 2024 yılında 41.952 olarak kaydedilmiştir; bu dönemde nüfus 2008 ve 2009 yıllarında sırasıyla 2.633 ve 2.484 kişi artmış, 2010 yılında 5.556 kişi azalarak 39.880’e gerilemiş, 2012’de 2.908 kişilik artışla 42.365’e yükselmiş ancak 2013’te 4.911 kişi azalışla 37.454’e inmiştir. 2017–2018 döneminde 3.449, 2018–2019 döneminde 2.692 kişilik artışlar gözlenirken, 2019–2020 yıllarında 9.659 kişilik en büyük gerileme gerçekleşmiş; 2022–2023 döneminde 4.127, 2023–2024 döneminde ise 5.225 kişilik artışlarla nüfus yeniden 41.952 seviyesine ulaşmıştır. 2024 yılı itibarıyla erkek nüfus 21.354 (%50,90), kadın nüfus 20.598 (%49,10) düzeyindedir ve yıllık nüfus değişimleri büyük ölçüde göç hareketleri ve idari kayıt güncellemelerinden kaynaklanan dalgalanmalar sergilemiştir.

Ekonomi

Reşadiye ekonomisi, birincil sektör ağırlıklı yapısıyla tarım, hayvancılık ve ormancılığa dayalı bir dağılım sunar. Tarım arazilerinin verimlilik düzeyi, sulama altyapısına bağlı olarak değişmekte; ova kesimlerindeki sulamalı alanlarda buğday, arpa, mısır ve baklagiller ekimi yürütülür. Kuru tarım alanlarında çavdar ve korunga gibi kuraklığa dayanıklı hububat türleri tercih edilir. Tarım mekanizasyon oranı sınırlı kalmakta; zirai araç-gereç varlığı yetersizliği, ürün verimlerini etkilemektedir. Bitkisel üretime ek olarak arıcılık faaliyetleri, yayla florası zenginliği sayesinde katma değer sağlayan bir ikinci geçim kaynağıdır.

Hayvancılık, meraların sınırlı ölçekte olması nedeniyle ağırlıklı olarak küçükbaş üretimle sınırlandırılır. Et ve süt üretimi, kırsal aile ekonomilerini destekleyecek düzeydedir. Ormancılık, toplam 75 000 ha civarındaki orman alanlarından (45 000 ha kayın, 15 000 ha sarıçam, 15 000 ha meşe) elde edilen kereste ve odun dışı ürünlerin teminiyle ekonomik yapıda rol oynar. Bu saha, araç yetiştiriciliği, mantar ve kestane toplayıcılığı gibi ara ürünleri de kapsar.

Ticari ve hizmet sektörü, 4 504 motorlu taşıt, 457 basit usul, 296 gerçek usul, 57 kurum, 11 kooperatif ve 375 gayrimenkul vergisi mükellefi ile sınırlı sayıda girişimciyi bünyesinde barındırır. 2012 yılı itibarıyla 4,34 milyon TL vergi geliri tahsil edilmiş, 22,77 milyon TL harcama yapılmıştır. İlçede Ziraat ve Halk Bankası şubeleri, tarım kredi ve esnaf kefalet kooperatifleri aracılığıyla finansal hizmetler sunulur. Modern sanayi tesisi bulunmamakta; bir un fabrikası ve hayvansal yem, kırtasiye-tekel ürünleri üretimine yönelik küçük ölçekli atölyeler çalışma alanı oluşturur. Dış göç, kış mevsimindeki işgücü azalışı ve altyapı eksiklikleri nedeniyle görece yüksek düzeydedir.

Turizm–Kültür–Mutfak

Termal turizm potansiyeli, kanyon, şelale, göl, yayla ve antik yerleşim unsurlarını bir arada barındırır. Ilıca Kaplıcası, 48–52 °C sıcaklıktaki sodyum, potasyum ve magnezyum bileşimli suyu ile inflamatuvar romatizmal ve ortopedik bazı rahatsızlıkların tedavisinde tamamlayıcı uygulama sağlamaktadır. Kaplıca tesisi; pansiyon, otel, motel, apart ve resort niteliğindeki konaklama birimleri, fizyoterapi ve rehabilitasyon üniteleri ile sağlık altyapısını oluşturur. Kaplıca alanı, E80/D 100 karayolu üzerindeki ilçe merkezinde, Kelkit Irmağı kıyısında konumlanmıştır.

Zınav Kanyonu, Gündoğdu Şelalesi ve Kurt Gölü; yürüyüş, piknik, kamp ve amatör su sporlarına uygun mesire alanları sunar. Sazangillere ev sahipliği yapan Zınav Gölü, 1,5 km² yüzölçümü ve 10–15 m derinlik değerleriyle sportif olta balıkçılığı imkânı sağlamaktadır. Doğa sporlarına elverişli platolar, kaya formasyonları ve mağara öbekleri (Kokurdan, Güngerit, Tilkidibi, Deliklikaya, Kızıl, İnkaya, Kayadibi ve Abudeliği mağaraları) bölgeyi keşif rotaları açısından çeşitlendirir.

Kültürel miras unsurları arasında Evliya Çelebi’nin “Şark Yolu” tanımlamasını yaptığı kervan güzergâhı, “Şehit Yakub” ve “Cami-i Kebîr” gibi erken dönem mezarlık alanları, Erken Osmanlı medrese kalıntıları ve yıkılmış, yalnızca temelleri kalan çeşitli kale harabeleri sayılabilir.

Yöresel mutfak, temel besin maddesi olarak buğday undu ve baklagilleri esas alır. Tarhana, akıtma ve yaş erişte gibi ürünlerin yanı sıra “buta” adını taşıyan et yemeği, bölgesel çorbalar ve yayla peynirleri günlük beslenme pratiğini oluşturur. Kaplıca ve doğa turizmi kapsamında kır lokantası düzeyindeki işletmeler, bu lezzetleri ziyaretçilere sunma olanağı taşır.