St. Paul Anıt Müzesi, Mersin ilinin Tarsus ilçesinde yer alan ve erken Hristiyanlık tarihi açısından önemli bir yapı olan St. Paul Kilisesi’nin restore edilerek müze hâline getirilmesiyle oluşturulmuştur. Hem mimari özellikleri hem de dinî işlevi nedeniyle dikkat çeken bu yapı, günümüzde hem turistik hem de inanç temelli ziyaretlerin merkezlerinden biri olarak işlev görmektedir. 2000 yılında St. Paul Kilisesi, Kuyusu ve Tarihi Çevresi UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi’ne alınmış ve bu kapsamda koruma altına alınmıştır.
St. Paul Anıt Müzesi. (T.C. Tarsus Kaymakamlığı)
Tarihçe ve Koruma Süreci
Kilisenin inşa tarihi konusunda farklı görüşler bulunsa da yapı, 1850 yılında Tarsus’taki Ortodoks Arap-Rum Cemaati tarafından inşa edilmiştir. Hristiyanlık inancının resmi olarak tanındığı M.S. 4. yüzyıldan itibaren Aziz Pavlus’a adanmış birçok kilise inşa edilmiştir. Bu yapılardan günümüze ulaşabilen tek örnek olan bu kilise, Aziz Pavlus’un doğum yeri olan Tarsus’taki en önemli anıtsal yapılardan biridir. Yapı, 1862 yılında kapsamlı bir onarım geçirmiştir.
1993 yılına kadar farklı amaçlarla kullanılan kilise, 1994 yılında tescillenerek Kültür Bakanlığı’na tahsis edilmiş; 1997 yılında başlatılan restorasyon çalışmaları 2001 yılında tamamlanarak “St. Paul Anıt Müzesi” adıyla ziyarete açılmıştır. Restorasyon kapsamında yalnızca yapının kendisi değil, çevresindeki taşınmazlar da kamulaştırılarak bütüncül bir çevre düzenlemesi gerçekleştirilmiştir.
Mimari Özellikler
460 m²'lik bir alan üzerine inşa edilen kilise, dikdörtgen planlı ve üç neflidir. Kuzey cephesinde yer alan anıtsal giriş kapısı, simetrik yapısıyla öne çıkar. Girişin sağında, bahçe içinde yaklaşık 30 metre derinliğe sahip olduğu tespit edilen St. Paul Kuyusu yer almaktadır. Bu kuyu, Hristiyanlar için kutsal sayılmakta ve vaftiz törenlerinde kullanılmaktadır.
Batı cephesindeki dört sütunun taşıdığı tonozlu sundurmanın içi gök mavisine boyanmış, köşeleri stilize bitki motifleriyle süslenmiştir. Korint tarzı sütun başlıkları, klasik mimari etkisini yansıtır. Zeminde siyah-beyaz mermer plakalar kullanılmış olup dua alanında üçgen desenli bir vurgulama mevcuttur.
İç Mekanı. (Türkiye Kültür Portalı)
İç Mekân ve Sanat Unsurları
İç mekânda dini freskler ve ikonografik ögeler ön plandadır. Orta nef ile apsisin kesiştiği noktada yer alan kutsal alan, süslemeli mermer bir paravanla ayrılmıştır. Duvarlardaki nişler, aziz tasvirleri ve ikonalar için tasarlanmıştır. Bu düzen, yan apsislerde de tekrar eder. Orta apsisin üst kısmında dairesel pencere çevresinde iki melek figürü, altında bir manzara tasviri yer alır.
Kutsal Alan. (Türkiye Kültür Portalı)
Tonoz bölümünde üçgen içinde bir “göz motifi” betimlenmiştir. Devamında Hz. İsa ile dört İncil yazarı (evangelist) bulunmaktadır. Yohannes kartal figürüyle birlikte Markos aslan figürüyle birlikte Matheus üst kısmı tahrip olmuş, Lucas boğa figürüyle birlikte resmedilmiştir. Figürler kırmızı ve mavi giysilerle, cepheden betimlenmiştir. Hz. İsa ise sağ elini öne uzatmış hâlde gösterilmiştir.
Dört İncil Yazarı ve Hz. İsa. (T.C. Tarsus Kaymakamlığı)
Yapının kuzeydoğusunda küçük bir sütunla desteklenen bir çan kulesi, güney cephesinde ise çift çıkışlı taş merdivenle ulaşılan ahşap balkon biçiminde bir asma kat bulunmaktadır. Asma katın korkuluk cephesinde manzara resimleri yer alır. İç mekânın aydınlatılması için apsislerde ve yan duvarlarda simetrik pencereler bulunmakta; bazı pencereler haç formundadır.
Kullanım ve Ziyaret Durumu
Restorasyon sonrası müze olarak hizmet vermeye başlayan yapı, Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bağlıdır. Girişler Müzekart ile yapılabilmektedir.
- Ziyaret Saatleri: 08:00 – 19:00
- Gişe Kapanışı: 18:30
- Kapalı Gün: Pazartesi.
İnanç ve Kültür Turizmi
St. Paul Anıt Müzesi, Hristiyan dünyasında önemli bir hac noktası olarak kabul edilmektedir. Kilisede zaman zaman ayin ve vaftiz törenleri düzenlenmekte; yapı, Katolik ve Ortodoks mimari özelliklerini bir arada taşımaktadır. 2008–2009 yıllarında, Papa XVI. Benediktus tarafından ilan edilen “St. Paul Yılı” vesilesiyle kilise uluslararası alanda daha fazla tanınmış ve bu dönemde çok sayıda Hristiyan ziyaretçi ağırlamıştır.
