Taşbaşı Kilisesi, Türkiye'nin Ordu ilinin Altınordu ilçesinde, Karadeniz kıyısında, Taşbaşı Mahallesi’nde yer alan, tarihî ve kültürel açıdan büyük önem taşıyan bir yapıdır. Bölgedeki Ortodoks Rum cemaati tarafından ibadethane olarak inşa edilen kilise, uzun ve çok katmanlı tarihçesiyle günümüzde de Ordu'nun önemli bir kültürel simgesi konumundadır. Deniz manzaralı stratejik konumu ve mimari özellikleri sayesinde, zaman içinde farklı işlevlere hizmet etmiştir.

_{Taşbaşı Kilisesi (Ordu İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü)}

Tarihsel Gelişim ve İşlev Değişiklikleri

Taşbaşı Kilisesi'nin inşası, Osmanlı İmparatorluğu döneminde Ordu'da yaşayan Ortodoks Rumlar tarafından 1853 yılında tamamlanmıştır. Yapının özgün adı Hypapante Kilisesi olup, adını "İsa'nın Mabede Takdim Yortusu"ndan almıştır. Bu dönemde, bölgedeki çok kültürlü yapının bir göstergesi olarak ibadethane işlevini görmüştür.

Cumhuriyet döneminde, 1937 yılında kilise olarak kullanımı sona ermiş ve 1977 yılına kadar Ordu Cezaevi olarak hizmet vermiştir. Bu süreçte halk arasında "mapushane" olarak anılmaya başlanmıştır. Cezaevi olarak kullanıldığı dönemde, orijinal mimari dokusunda bazı değişiklikler meydana gelmiştir.

1983 yılında Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından mülkiyeti devralınan yapı, kapsamlı bir restorasyon sürecine girmiştir. Orijinal mimarisine sadık kalınarak yapılan bu restorasyon çalışmaları sonucunda, yapının çan kulesi dışındaki bölümleri büyük ölçüde aslına uygun olarak restore edilmiştir. Yapı, 10 Nisan 2000 tarihinde resmen "Taşbaşı Kültür Merkezi" adı altında hizmete açılmıştır.

Günümüzde ise, kilisenin bir arkeoloji müzesine dönüştürülmesi projesi bulunmaktadır. Bu projenin tamamlanmasıyla birlikte, Ordu'daki Kurul Kalesi'nde yürütülen arkeolojik kazılarda elde edilen buluntuların yanı sıra, çeşitli müzelerden getirilecek tarihî eserlerin burada sergilenmesi planlanmaktadır.

Mimari Özellikler

Taşbaşı Kilisesi, mimari olarak geç dönem bazilika planlı bir yapı örneğidir. Doğu-batı yönünde dikdörtgen bir plana sahip olan yapı, tamamı yöresel kesme taştan inşa edilmiştir. Sadece kubbesi kesme taştan yapılmamıştır. Kilisenin doğu cephesinde büyük bir ana apsis yer alırken, iki yanında daha küçük apsisler bulunmaktadır. İç mekân, iki sıralı üç sütun dizisiyle üç nefe (bölüme) ayrılmıştır. Bu sütunlar, yapının semerdam çatısını destekleyen kemerleri taşımaktadır.

Kültürel Önemi ve Günümüzdeki Kullanımı

Taşbaşı Kilisesi, tarihî katmanları ve mimari zarafetiyle Ordu'nun kültürel mirasının önemli bir parçasıdır. Geçmişte bir ibadethane ve ardından bir cezaevi olarak farklı işlevler üstlenmiş olması, yapının tarihsel ve toplumsal dönüşümlere tanıklık ettiğini göstermektedir.

Günümüzde, Taşbaşı Kültür Merkezi, Ordu'daki sanatsal ve kültürel hayatın merkezlerinden biri haline gelmiştir. Bünyesinde sergiler, konserler, tiyatro oyunları ve çeşitli kültürel etkinlikler düzenlenmektedir. Özellikle sanatsal etkinliklere ev sahipliği yapması, yapının orijinal işlevinden farklı bir kültürel amaçla yeniden hayata kazandırılmasını sağlamıştır. Bu yönüyle yapı, sadece bir tarihî eser değil, aynı zamanda modern sanatsal üretimlerin de sergilendiği yaşayan bir mekân konumundadır.