Van Müzesi, Türkiye'nin Doğu Anadolu Bölgesi’nde, Van Gölü havzasında yer alan Van ilinde bulunan, tarih öncesi çağlardan başlayarak Urartu, Pers, Roma, Bizans, İslam, Selçuklu, Akkoyunlu, Karakoyunlu ve Osmanlı dönemlerine ait eserlerin sergilendiği müzedir. Müze, 2019 yılında açılan modern binasında çağdaş müzecilik anlayışına uygun olarak hizmet vermektedir.
Van Müzesi (Turkish Museums)
Kuruluş ve Tarihçe
Müzenin ilk temelleri 1932 yılında, kültür varlıklarının korunması amacıyla inşa edilen bir depo binası ile atılmıştır. Bölgede yoğun şekilde bulunan Urartu çivi yazılı zafer stelleri ile Akkoyunlu ve Karakoyunlu dönemlerine ait koç ve koyun figürlü mezar taşları bu depoda toplanmaya başlanmıştır. 1945 yılında Van Müze Memurluğu kurulmuş, artan eser sayısı ve çeşitliliği doğrultusunda 1972 yılında Van Müze Müdürlüğü olarak teşkilatlanmıştır.
2011 Van depremi sonrası şehir merkezinde yer alan eski müze binası hasar görmüş ve yeni müze binası inşa edilmiştir. 2012’de temeli atılan ve 2019’da tamamlanan yeni bina, yaklaşık 10.000 m² kapalı alana sahip olup toplamda 50.000 m²’lik bir arazi üzerine kurulmuştur. Müze, Kalkınma Bakanlığının “Cazibe Merkezlerini Destekleme Programı” kapsamında gerçekleştirilmiştir.
Mimari Özellikler ve Fiziki Yapı
Van Müzesi çağdaş müzecilik anlayışıyla tasarlanmıştır. Yapının mimarisi, hem estetik hem de işlevsel olarak ziyaretçi sirkülasyonunu kolaylaştıracak şekilde planlanmıştır. Müze kompleksi içerisinde; teşhir salonları, konferans salonu, geçici sergi salonları, derslikler, ihtisas kütüphanesi, çocuk oyun alanları, hediyelik eşya stantları ve kafeterya gibi birimler yer almaktadır.
Toplamda 23 teşhir holü bulunan müzede, eserler kronolojik sıraya göre dizilmiş olup paleolitik dönemden başlayarak Osmanlı dönemine kadar uzanmaktadır.
İç Mekan (Turkish Museums)
İç Mekan (Turkish Museums)
Koleksiyon ve Sergi Bölümleri
Tarih Öncesi Dönem Eserleri
Paleolitik, Neolitik ve Kalkolitik dönemlere ait taş aletler, obsidyen kesiciler ve pişmiş toprak kaplar bu bölümde sergilenmektedir. Eserler Van iline bağlı çeşitli höyük ve kazı alanlarından elde edilmiştir.
Urartu Medeniyeti
Van Müzesi, Urartu eserleri bakımından dünyanın en zengin koleksiyonlarından birine sahiptir. Urartu eserleri arasında tunç, altın ve gümüşten yapılmış bilezikler, pazubentler, küpeler, çivi yazılı tabletler, adak levhaları ve heykelcikler öne çıkmaktadır.
Urartu Bilezik ve Pazubentleri: Altın kaplamalı, boncuk dizilerinden yapılmış, figürlerle süslenmiş bilezik ve pazubentlerdir. Kadın, erkek ve tanrı/tanrıça betimlemelerinde görülmektedir.
Urartu Bilezikleri (Kültür Portalı)
Urartu Bilezikleri (Kültür Portalı)
Adak Levhası: Gürpınar ilçesi Giyimli köyünden elde edilen tunç levhalarda, tanrı figürleri ve adak sahneleri yer alır. Bir örnekte dua eden kadın figürü ve kurban edilen keçi dikkat çekmektedir.
Adak Levhası (Kültür Portalı)
Küpeler: Hilal, halka ve sarkaçlı biçimlerde olan tunç, altın, gümüş ve kurşun küpeler Ayanis, Altıntepe, Çavuştepe gibi Urartu merkezlerinden elde edilmiştir.
Urartu Aslanı: Bronz döküm tekniği ile yapılmış, üç ayaklı bir şamdanın parçası olan heykelciktir. Patnos’taki Aznavur Tepe’de bulunmuş ve Van Müzesi’nde sergilenmektedir.
Urartu Aslanı (Kültür Portalı)
Hakkari Stelleri
1998 yılında Hakkari kent merkezinde Mir Kalesi eteklerinde tesadüfen bulunan 13 adet kireçtaşı stel, yerel beyleri ve eşlerini temsil etmektedir. Figürlerde başlıklar, savaş aletleri, çadırlar ve yaban hayvanları betimlenmiştir. Steller farklı tekniklerle yapılmış ve Erken Demir Çağı’na tarihlendirilmiştir.
Hakkari Stelleri (Kültür Portalı)
Güncel Eser Sayısı ve Konservasyon Faaliyetleri
Van Müzesi envanterinde 42 binden fazla eser kayıtlıdır. Bu yönüyle Türkiye’deki en büyük müzelerden biri konumundadır. Bu eserlerden yaklaşık 3 bini ziyaretçilere sergilenmektedir. Müzede, eserlerin restorasyonu ve konservasyonu için özel laboratuvarlar mevcuttur. Ayrıca yeni kazılarla elde edilen kültür varlıklarının işlenerek müzeye dahil edilmesi hedeflenmektedir.
Ziyaretçi Hizmetleri ve Eğitim Alanları
Müze hem yetişkinler hem de çocuklara yönelik eğitim programları sunmaktadır. Çocuklara yönelik arkeopark eğitim alanları, oyun alanları ve atölyeler bulunmaktadır. Konferans salonu, geçici sergi alanları, kafeterya ve hediyelik eşya stantları da ziyaretçilere hizmet vermektedir.
Ziyaret Bilgileri
Müze, yıl boyunca ziyaretçilere açıktır. 2023 yılında yaklaşık 60 bin kişi tarafından ziyaret edilen müzenin, Van Kalesi ve Akdamar Adası gibi diğer turistik noktalarla birlikte ziyaretçi sayısı 2024’ün ilk üç ayında 55 bine ulaşmıştır. Ziyaretler sırasında çeşitli paneller, sergiler ve kültürel etkinlikler düzenlenmektedir.
