Amasra Müzesi, Türkiye’nin Batı Karadeniz kıyısında yer alan Bartın ilinin Amasra ilçesinde bulunmaktadır.
Amasra Müzesi (Kültür Portalı)
Tarihçesi
Antik dönemlerden günümüze kadar pek çok medeniyete ev sahipliği yapmış olan Amasra, tarihî eserler bakımından oldukça zengin bir coğrafyadır. Bu sebeple, bölgede sistemli bir kültürel koruma ve sergileme gerekliliği doğmuştur. Amasra’ya müze kurulması fikri ilk kez 1950’li yıllarda gündeme gelmiş, bu konuda önemli girişimlerde bulunan kişilerden birii, şair ve yazar Tahir Karaoğuz olmuştur. Karaoğuz’un öncülüğünde başlatılan çalışmalar sonucunda 1955 yılında Amasra’daki ilk müze, belediye binasında küçük bir salonda faaliyet göstermeye başlamıştır.
1969 yılında müze, eski bir ilkokul binasına taşınmıştır. Ancak mevcut yapının yetersiz kalması, Amasra’da daha kapsamlı ve kalıcı bir müze binasının gerekliliğini ortaya koymuştur. Bu bağlamda, inşasına 1884 yılında Bolu Mutasarrıfı İsmail Kemal Bey tarafından başlanan fakat yarım kalan Bahriye Mektebi binası, 1975 yılında Kültür Bakanlığı tarafından satın alınmış ve 1976 yılında restorasyon çalışmaları başlatılmıştır. 30 Ocak 1982 tarihinde tamamlanan restorasyon sonrası yapı, Amasra Müzesi olarak ziyarete açılmıştır.
2014 yılında müze yapısında kapsamlı bir yenileme süreci başlatılmış, özgün mimari dokusu korunarak bina günümüz müzecilik anlayışına uygun şekilde yeniden düzenlenmiştir. Bu kapsamda arşiv, etüt salonları ve interaktif sunum alanları da müzeye kazandırılmıştır.
Mimari Özellikleri
Amasra Müzesi binası, geç Osmanlı dönemine ait mimari özellikler taşıyan tescilli bir kültür varlığıdır. Dikdörtgen planlı ve iki katlı olarak tasarlanmış olmasına karşın sadece zemin katı tamamlanmıştır. Yapı, taş ve tuğla malzemeyle inşa edilmiştir ve iç mekânları sergi salonları, koridorlar ve ofis alanları olarak düzenlenmiştir. Restorasyon sonrası yapı, müze fonksiyonuna uygun olarak modernleştirilmiş; bazı özel eserler için dijital sunum sistemleri ve model batık gemi salonları da oluşturulmuştur.
Batık Gemisi Canlandırma Salonu (Kültür Portalı)
Sergi Alanları ve Bölümleri
Amasra Müzesi, dört ana teşhir salonu, bir büstler salonu, bir koridor sergileme alanı ve müze bahçesinde düzenlenmiş açık hava teşhir bölümü ile hizmet vermektedir. Eserlerin büyük bölümü Amasra ve çevresinde inşaat, yol çalışması, heyelan ve sondaj sırasında tesadüfen ortaya çıkmıştır. Bazıları ise balıkçıların ağlarına takılarak gün yüzüne çıkarılmıştır. Bu nedenle müze, kamuoyunda “Tesadüf Eserler Müzesi” olarak da anılmaktadır.
1 Numaralı Arkeolojik Eserler Salonu
Bu salonda Helenistik, Roma ve Bizans dönemlerine ait küçük arkeolojik buluntular sergilenmektedir. Özellikle mezarlardan elde edilen pişmiş toprak ve camdan yapılmış koku ve gözyaşı şişeleri, altın ve bronz süs eşyaları, amforalar, testiler ile bronzdan yapılmış küçük heykelcikler, bilezikler, olta iğneleri, haçlar, silahlar, kandiller ve çeşitli kaplar dikkat çekmektedir. Ayrıca bu salonda Hellenistik, Roma, Bizans ve Osmanlı dönemlerine ait altın, gümüş ve bronz sikkeler teşhir edilmektedir.
2 Numaralı Heykeller Salonu
Türk müzelerinde, Roma İmparatorluk Dönemi'ne ait önemli eserler sergilenmektedir. Bunlar arasında, İmparator Hadrian’ın zırhlı torsosu gibi eşsiz bir parça da bulunmaktadır. Ayrıca, döneme ait çeşitli heykeller de sergilenmeye devam etmektedir.
3 Numaralı Arkeolojik Eserler Salonu
Bu salon, Hellenistik, Roma, Bizans ve Ceneviz dönemlerine ait mermer eserlerin sergilendiği bölümdür. İçeriğinde tam figür heykeller, heykel başları, mezar stelleri, altarlar, kabartmalı mimari parçalar, sütun başlıkları ve kaideler yer almaktadır. Roma İmparatorluğu dönemine ait mermer heykeller, özellikle dikkat çeken eserler arasındadır.
4 Numaralı Etnografik Eserler Salonu
Yine Geç Osmanlı Dönemi’ne ait giysiler ve süs eşyaları bu salonda sergilenmektedir. Amasra yöresine özgü tekstil ürünleri olan yatak ve yastık örtüleri, halılar, keseler, Kur'an-ı Kerim’ler ve eski duvar saatleri de bu koleksiyona dâhildir. Ayrıca bu salonda 1852 tarihli ve saray matbaasında basılmış bir Akdeniz haritası da teşhir edilmektedir.
4 Numaralı Etnografik Eserler Salonu (Kültür Portalı)
Büstler Salonu
Büstler Salonu’nda, büyük bölümü Roma İmparatorluk Dönemi’ne ait sekiz adet büst sergilenmektedir. Bu büstler arasında, Atina’nın ünlü hatiplerinden Demosthenes’in tasviri de yer almaktadır.
Büstler Salonu (Kültür Portalı)
Bahçe Teşhir Alanı
Müzenin bahçesinde Helenistik, Roma, Bizans, Ceneviz ve Osmanlı dönemlerine ait taş eserler sergilenmektedir. Bu açık hava sergisinde mezar stelleri, yazıtlar, sütun parçaları ve diğer mimari unsurlar bulunmaktadır. Ayrıca Amasra surlarında in-situ olarak korunmuş dokuz adet Ceneviz arması da ziyaretçilerin ilgisini çeken yapıtlar arasındadır.
Seçkin Eserler
Quadriga Üstünde Nike Kabartması: Yaklaşık 76 cm yüksekliğe, 97 cm genişliğe ve 12 cm derinliğe sahip olan bu stel parçası, bir yüzünde Quadriga (dört atlı savaş arabası) üstünde zafer tanrıçası Nike’yi, diğer yüzünde ise ölü yemeği sahnesini (symposion) betimlemektedir. İki farklı dönemde kullanıldığı belirlenen eser, 1. yüzyıla ve M.S. 212 yılı sonrasına tarihlendirilmektedir.
Quadriga Üstünde Nike Kabartması (Turkish Museums)
Glykon (Yılan Heykeli): Paphlagonia bölgesine özgü Glykon kültüne ait bu büyük boyutlu heykel, sağlık tanrısı Asklepios’un reenkarnasyonu olarak tasvir edilen yılan figürünü yansıtmaktadır. Heykel, kültün kurucusu Abounouteikhoslu Aleksandros’un etkilerini taşıyan nadir örneklerden biridir.
Glykon (Turkish Museums)
İmparator Hadrian Torsosu: Roma İmparatoru Hadrian’a ait bu zırhlı gövde, Anadolu’da bulunan tek örnek olup Hierapytna tipi heykellerdendir. Zırh kabartmaları arasında Roma’nın kuruluş miti olan dişi kurt ve Romulus–Remus kardeşler ile Pallas Athena tasvirleri yer almaktadır.
İmparator Hadrian Torsosu. (Turkish Museums)
Hitit Hançeri: 42,5 cm uzunluğundaki demirden döküm tekniğiyle üretilmiş bu hançer, kabzasında hilal formunda tepeliğe sahiptir. Günümüze bütünlüğü bozulmadan ulaşabilmiş nadir Hitit dönemine ait silah örneklerindendir.
Hitit Hançeri (Kültür Portalı)
Ceneviz Armaları: Müzede beş adet Ceneviz arması sergilenmektedir. Bu taş kabartmalar, Ceneviz döneminde Amasra’da yönetimde olan soylu ailelerin ve dış yetkililerin simgelerini taşımaktadır.
Müze ve Ziyaretçi Deneyimi
Amasra Müzesi, 2014–2017 yılları arasında üç yıl süren kapsamlı bir restorasyon süreci geçirmiştir. Restorasyonun ardından, günümüz müzecilik anlayışına uygun olarak hem fiziksel yapı hem de sergileme yöntemleri modernleştirilmiştir. Bazı özel eserler için lazer teknikleriyle dijital bütünleme uygulanmıştır. Model batık gemi salonu, dijital etkileşim alanları ve kronolojik düzenleme ile ziyaretçilere kapsamlı bir deneyim sunulmaktadır.
Açılıştan sonraki üç aylık dönemde yaklaşık 15.000 kişi tarafından ziyaret edilen müze, hem yerli hem yabancı turistlerin ilgisini çekmektedir. Özellikle bayram ve tatil dönemlerinde ziyaretçi sayısında yoğunluk yaşanmaktadır.
Amasra Müzesi, arkeolojik ve etnografik koleksiyonları, özgün mimarisi, interaktif sunum alanları ve kronolojik sergileme düzeniyle Türkiye’nin örnek müzeleri arasında yer almaktadır. Eserlerin tamamına yakını tesadüfen bulunmuş olup bu özelliğiyle de dikkat çekicidir. Müzede Helenistik, Roma, Bizans, Ceneviz ve Osmanlı dönemlerinden izler taşıyan binlerce yıllık geçmiş, modern müzecilik ilkeleri çerçevesinde korunmakta ve sergilenmektedir.
