Angkor, Güneydoğu Asya’da yer alan Kamboçya'nın kuzeyindeki Siem Reap ilinde bulunan büyük bir arkeolojik bölgedir. Yaklaşık 400 km²’lik bir alanı kapsayan bu bölge, ormanlık alanları ve geniş bir tarihi yapı topluluğunu içermektedir. Bölge, 9. yüzyıldan 15. yüzyıla kadar Khmer İmparatorluğu’na başkentlik yapmış çeşitli şehirlerin kalıntılarını barındırmaktadır.

^{Angkor (UNESCO)}

Tarihi ve Kültürel Arka Plan

Angkor, Khmer İmparatorluğu’nun uzun süreli başkenti olarak siyasi, dini ve kültürel merkez konumunda bulunmuştur. Mimari planlamaları ve yapılarındaki detaylar, imparatorluğun sosyal hiyerarşisini, dini yapısını ve idari organizasyonunu yansıtmaktadır. Tapınaklar sembolik anlamlarla şekillendirilmiş; doğa, tanrılar ve krallar arasındaki ilişkileri yansıtan unsurlar taşıyan yapılar inşa edilmiştir.

^{Kyhmer Ordusu (UNESCO)}

Mimari ve Yapısal Özellikler

Angkor Arkeolojik Parkı içerisinde Angkor Wat, Bayon, Preah Khan, Ta Prohm, Banteay Srei gibi öne çıkan tapınakların yanı sıra çok sayıda dini yapı, su yönetim sistemleri (baray, kanal, set, rezervuar), ulaşım yolları ve çeşitli anıtsal yapılar yer almaktadır. Yapılar, Hinduizm ve Budizm’in tarihsel etkilerini yansıtırken, şehir planlaması ve mühendislik açısından da gelişmiş özellikler göstermektedir. Tapınakların çoğu taş malzeme ile inşa edilmiş olup, hem dini hem de yönetimsel işlevler üstlenmiştir.

^{Angkor Wat (UNESCO)}

^{Bayon Tapınağı (UNESCO)}

Koruma ve Hukuki Durum

Angkor, 1992 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne dahil edilmiş, aynı yıl içinde Tehlike Altındaki Miraslar Listesi’ne de alınmıştır. Ancak koruma ve yönetim çalışmalarının ardından 2004 yılında bu listeden çıkarılmıştır. Bölge, 1994, 1995 ve 1996 yıllarında yayımlanan Kraliyet Kararnameleri ve Kamboçya yasalarıyla yasal koruma altına alınmıştır. APSARA Ulusal Otoritesi, alanın korunması ve yönetiminden sorumludur.

Uluslararası İşbirliği ve Yönetim

1993 yılında kurulan ICC-Angkor (Uluslararası Koordinasyon Komitesi), koruma, restorasyon, bilimsel araştırma ve sürdürülebilir kalkınma faaliyetlerini koordine etmektedir. Bu kurum, Kamboçya Hükûmeti ile uluslararası ortakların teknik ve mali katkılarını uyum içinde yönetmeyi amaçlamaktadır. Ayrıca turizm yönetimi, kültürel mirasın korunması ve yerel halkın kalkınmasına yönelik politikalar geliştirmektedir.

Somut Olmayan Kültürel Miras

Angkor, mimari mirasın yanı sıra zengin bir somut olmayan kültürel mirasa da sahiptir. Yerel halk, bazı tapınakları hâlen dini ritüeller, dualar, geleneksel müzik ve dans etkinlikleri için kullanmaktadır. Geleneksel şifacılık uygulamaları da bölgede sürdürülmekte, tıbbi bitkiler toplanarak tapınaklarda kutsanmakta ve kullanılmaktadır. Preah Khan’ın tarihi bir tıp okulu, Neak Poan’un ise antik bir hastane olduğu kabul edilmektedir.

Turizm ve Sürdürülebilirlik

Angkor, dünyadaki en büyük arkeolojik alanlardan biri olup, yoğun turist ilgisine sahiptir. Bu durum, hem ekonomik fayda sağlamaktadır hem de aşırı ziyaretçi yoğunluğu nedeniyle koruma açısından riskler oluşturmaktadır. Bu nedenle, turizm politikaları yerel halkın ekonomik kalkınması ile mirasın korunması arasında denge kuracak biçimde geliştirilmektedir. Kamuoyu Araştırma Birimi, ziyaretçilerin davranışlarını analiz ederek ziyaretçi yönetim planlarını geliştirmek üzere kurulmuştur.

Toplumsal Katılım ve Projeler

Yerel halkın sürece dahil edilmesini amaçlayan projeler arasında Yeni Zelanda iş birliğiyle yürütülen Angkor Yönetim Planı (AMP) ve Toplumsal Katılım Kalkınma Projesi (CDPP) bulunmaktadır. Ayrıca Avustralya ve UNESCO ile yürütülen Miras Yönetimi Çerçevesi kapsamında, risk haritaları ve turizm planları geliştirilmiştir. Bu çerçevede, halkın gelir düzeyinin artırılması, kültürel mirasın korunması ve ziyaretçilerin alanla duygusal ve ruhsal bağ kurması hedeflenmektedir.