Antep kuruluk patlıcanı (Gaziantep kuru patlıcanı), Gaziantep mutfağının köklü geleneklerinden biri olan kurutulmuş sebze kültürünün özgün bir örneğidir. 14 Ağustos 2018 tarihinde Gaziantep Ticaret Borsası tarafından tescil ettirilmiş ve 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında menşe adıyla koruma altına alınmıştır. Ürün, Gaziantep ilinin Oğuzeli, Nizip, Karkamış ve Araban ilçeleriyle sınırlı coğrafi alanda üretilmektedir.

Tarihsel Arka Plan

Gaziantep mutfağı, Türk mutfağının en zengin yöresel mutfaklarından biri olarak kabul edilir. Kurutma yöntemi, bu mutfağın geçmişten günümüze taşıdığı muhafaza tekniklerinden biridir. Antep kuruluk patlıcanı, özellikle dolma yapımında kullanılan, uzun yıllardır bilinen ve tüketilen bir sebzedir. 18. yüzyılda Ali Eşref Dede tarafından kaleme alınan “Yemek Risalesi”nde geçen “balcan dolması” ifadesi, bu ürünün tarihsel köklerini belgelemektedir. ^【1】 

Ürün Nitelikleri

Gaziantep kuru patlıcanı, doğal kurutma yöntemiyle üretilir. Bölgenin iklimsel özellikleri, özellikle düşük sıcaklık değerleri, kurutma sürecini diğer illere göre uzatır ve ürünün daha yumuşak bir yapıya sahip olmasını sağlar. Bu patlıcanlar:

• Açık renkli ve siyahımsı mor kabuk tonuna sahiptir.
• Et kalınlığı 1–3 mm arasında değişir.
• Pişirildiğinde yumuşaklık kazanır.
• Renk değerleri L: 20–33, a: 0,70–3,50, b: -1,70–4 aralığındadır.
• Sertlik değeri 17–33 gr/cm² arasında ölçülür.

Bu fiziksel ve duyusal özellikler, ürünü diğer bölgelerdeki kuru patlıcanlardan ayırır.

Üretim Süreci

Hasat dönemi Ağustos–Eylül aylarıdır. Patlıcanlar yıkanır, ikiye kesilir ve içleri oyularak kurutmaya hazırlanır. 50’şerli gruplar halinde ipe dizilen patlıcanlar, rüzgâr alan yüksek alanlarda gölgede kurutulur. Doğrudan güneş teması ürünün yanmasına ve siyah benek oluşumuna neden olabileceğinden kaçınılır. Kuruma süresi hava koşullarına bağlı olarak 3–7 gün arasında değişir.

Denetim ve Koruma

Ürünün coğrafi işaret kriterlerine uygunluğu, Gaziantep Ticaret Borsası koordinasyonunda oluşturulan uzman bir denetim kurulu tarafından kontrol edilir. Denetim sürecinde:

• Üretim yeri belgeleri incelenir.
• Et kalınlığı kumpasla ölçülür.
• Renk ve sertlik analizleri gerektiğinde laboratuvar ortamında yapılır.
• Ürün ambalajında “Antep Kuruluk Patlıcanı” ibaresi ve menşe adı amblemi kontrol edilir.

Denetimler yılda en az bir kez düzenli olarak gerçekleştirilir; gerektiğinde ve şikâyet üzerine ek denetimler yapılabilir. Tescil ettiren kurum, hukuki süreçlerin yürütülmesinden sorumludur.