Arslanlar biberi, İzmir’in Torbalı ilçesi Arslanlar Köyü’nde yetişen ve coğrafi işaretle koruma altına alınan Capsicum annuum Jalapeno türü bir biber çeşididir. Yaklaşık 120 yıllık geçmişe sahip bu biber, genellikle yeşil, nadiren kırmızı renkte olup hafif acı tadı ve 5–9 cm uzunluğundaki meyveleriyle tanınır. Ilıman Akdeniz ikliminde, tınlı-kumlu, su tutma kapasitesi yüksek topraklarda yetişen bitki, güçlü gövde yapısı sayesinde destek gerektirmez.
Tarihçe ve Coğrafi Köken
Arslanlar biberinin yetiştiriciliğinin kökeni yaklaşık 120 yıl öncesine dayanmaktadır. Coğrafi sınırda “yörük biberi” adıyla da anılmaktadır. Bitkinin, Torbalı ilçesinin iklim ve toprak özelliklerine adaptasyonu ve uzun süredir aynı bölgede yetiştirilmesi, bu ürünü bölgeyle güçlü biçimde özdeşleştirmiştir.
Botanik Özellikler ve Morfoloji
Arslanlar biberi bitkisi, gövde kalınlığı ortalama 0,42 cm ve boy uzunluğu 90–115 cm olan, gövdesi güçlü yapıda bir bitkidir. Gövde kalınlığı nedeniyle, destek çubuğuna ihtiyaç duymadan dik durabilir.
Biberin meyvesi genellikle yeşil renkli olup, nadiren tamamen olgunlaşarak kırmızıya döner. Meyvelerin uzunluğu 5–9 cm arasında değişmektedir. Tat profili hafif acıdır ve özellikle pul biber üretimi için tercih edilmektedir. Biberin asit oranı (L-askorbik asit) 100 gramda 90–120 mg aralığındadır.
İklim ve Toprak İstekleri
Arslanlar biberi, ılıman Akdeniz iklimi koşullarında optimum verim verir. Yetiştirme döneminde sıcaklıkların 15°C ile 33°C arasında olması istenir. Hava sıcaklığı bu değerlerin altına indiğinde (özellikle 0°C altı) bitki çürümeye başlar. Özellikle toprak sıcaklığının 10°C civarında olması gereklidir.
Toprak açısından tınlı-kumlu, geçirgen, su tutma kapasitesi yüksek ve organik madde bakımından zengin bahçe toprakları tercih edilir.
Kimyasal ve Besin Bileşimi
Arslanlar biberinin 100 gramındaki ortalama besin değerleri şu şekildedir:
- Enerji: 27 – 29 kcal
- Nem: 87 – 89 g
- Kül: 0,6 – 0,8 g
- Protein: 1,75 – 1,9 g
- Karbonhidrat: 2 – 2,95 g
- Diyet Lif: 5 – 5,9 g
- Yağ: 0,25 – 0,5 g
- Na (Sodyum): 12 – 13,75 mg
- C Vitamini (L-askorbik asit): 105 – 115 mg
- Ca (Kalsiyum): 14 – 14,2 mg
Bu veriler, Arslanlar biberinin düşük kalorili, lif ve C vitamini açısından zengin bir ürün olduğunu göstermektedir.
Üretim Yöntemi
Arslanlar biberi, sıcak ve ılık iklim koşullarında yetiştirilen bir sebzedir. Soğuk hava koşullarına duyarlıdır ve toprak sıcaklığı 0°C’nin altına düştüğünde bitkilerde çürüme görülür. Bu nedenle toprağın sıcaklığının yaklaşık 10°C seviyesinde olması gerekir. Hava sıcaklığının da ortalama 26°C civarında olması önemlidir; çünkü sıcaklık 15°C’nin altına ya da 33°C’nin üstüne çıktığında verim azalır. Dikim için en uygun dönem ilkbahar ayları olan Nisan-Mayıs dönemidir. Ekim yapılacak toprak, tınlı-kumlu yapıda, su tutma kapasitesi yüksek ve geçirgen olmalıdır.
Çimlendirme Süreci:
Üretimde, bir önceki sezonun ilk hasadından alınan Arslanlar biberi tohumları tercih edilir. Çimlendirme için kaplar veya viyoller kullanılır. Kap veya viyol, üstten yaklaşık bir santimetre boşluk kalacak şekilde, ince elenmiş toprak ve torf karışımıyla doldurulur. Hafif sulama yapılarak ortam nemli tutulur. Tohumlar yerleştirildikten sonra üzeri aynı toprak karışımıyla kapatılır. Sonrasında yüzey tekrar nemlendirilir ve çimlenme sürecini hızlandırmak amacıyla şeffaf naylon örtüyle kapatılır. Toprak nemi düzenli olarak kontrol edilir. Çimlenme, 12–20 gün arasında gerçekleşir. Tohumlar filizlenmeye başladığında naylon örtü kaldırılır ve fideler direkt güneş almayan bir ortamda muhafaza edilir.
Fideleme Süreci:
Çimlenme sürecinin ardından, yaklaşık iki hafta içinde bitkiler fide aşamasına gelir. Fidelerin boyları 10–15 cm olduğunda tarlaya dikim aşamasına geçilir.
Toprak Hazırlığı:
Dikimden önce toprak en az üç kez sürülerek havalandırılır. Traktörle karıklar açılır ve dikim işlemi karıkların çukur bölgelerine yapılır. Toprak hazırlığı sırasında hayvan gübresi kullanılır.
Dikim Aşaması:
Fideler, Haziran ayında tarlaya aktarılır. Karıklar arasında 30–40 cm, dikim sıraları arasında ise 40–75 cm mesafe bırakılır. Fideler karıkların çukur kısımlarına yerleştirilir ve üzerleri toprakla örtülür. Dikim sonrası can suyu verilir.
Yetiştirme Süreci:
Bitkiler dikildikten sonra 3–4 hafta içerisinde büyümeye başlar. Başlangıçta haftada bir kez sulama yapılır. Bitkiler meyve vermeye başladığında sulama sıklığı artırılarak 2–3 günde bir yapılır. Damlama sulama yöntemi en uygun sulama yöntemidir. Toprak nem oranının yaklaşık %75 seviyesinde tutulmasına dikkat edilir.
Hasat Süreci:
Arslanlar biberi, meyve uzunluğu 5–9 cm arasına ulaştığında hasat edilmeye başlanır ve bu süreç Eylül ayına kadar sürer. Gelecek sezon ekimi için kullanılacak tohumlar, seçilen sağlıklı biberlerden elde edilir, kurutularak saklanır.
İşaretleme ve Kullanım
Arslanlar biberi ibaresi ve menşe adı amblemi, ürünün kendisi veya ambalajı üzerinde kullanılır. Eğer doğrudan ürün veya ambalajda kullanılması mümkün olmazsa, işletmede kolayca görülebilecek bir yerde bulundurulması zorunludur.
Denetim Süreci
Arslanlar Biberi’nin üretim ve pazarlama süreçleri, Torbalı Ticaret Odası koordinasyonunda yürütülür. Denetimler; Torbalı Ticaret Odası, Torbalı İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü ve Torbalı Belediyesinden birer uzman personelin yer aldığı üç kişilik denetim mercii tarafından yapılır. Denetimler yılda en az bir kez düzenli olarak gerçekleştirilir. Ayrıca şikâyet durumunda veya gerek görülen diğer hallerde de denetim yapılabilir.
Denetimler kapsamında; çimlendirme, fideleme, toprak hazırlığı, tarlaya dikim, yetiştirme ve hasat aşamaları ile ürün üzerindeki ibare ve menşe adı ambleminin kullanımı kontrol edilir. Gerekli durumlarda, ürünün kimyasal ve besin bileşimi bakımından analizleri yaptırılır. Denetim mercii, kamu kurumları veya özel kuruluşlardan ya da bu kuruluşlarda çalışan uzmanlardan hizmet alabilmektedir. Ayrıca tescil ettiren kuruluş, coğrafi işarete ilişkin hakların korunması amacıyla hukuki süreçleri yürütür.
