Ankara’nın Kızılcahamam ilçesinde yer alan Beşkonak Fosil Yatakları Jeositi, Türkiye'nin fosil bakımından dikkat çeken doğal alanlarından biri olup jeolojik geçmişe dair veriler sunan bir sahadır.

Saha, fosil yoğunluğu, stratigrafik özellikleri ve bilimsel araştırmalara uygun yapısıyla "jeosit" statüsünde değerlendirilmiştir. Kızılcahamam ilçesinde yer alan çeşitli jeolojik oluşumlar arasında fosil içerikli tabakalarıyla ayrışan bu bölge, fosil yataklarının korunması ve belgelenmesi açısından kayıt altına alınmıştır. Beşkonak Jeositi, Güvem'in yaklaşık 5 km kuzeydoğusunda yer alır ve “Özel Çevre Koruma Bölgesi” kapsamındadır.

Jeolojik Yapı ve Fosil İçeriği

Stratigrafik Özellikler

Beşkonak sahasında, farklı dönemlere ait tortul kayaçların oluşturduğu tabakalar gözlemlenmektedir. Bu tabakalar arasında yer alan incelemelerde, çok sayıda hayvan fosiline rastlanmıştır. Söz konusu tabakaların yapısı, fosillerin korunmuş olması açısından önemli bir ortam sunmaktadır.

Bölge, ince tabakalı kumtaşı, silttaşı, kiltaşı ve marn gibi tortulların yanı sıra tüf, tüfit ve diyatomitli seviyeler içeren volkanosedimanter bir istife sahiptir. Bu istifin oluşumu, yaklaşık 23–11 milyon yıl önceki Erken-Orta Miyosen dönemine tarihlenmektedir. Tabakalar, eski bir göl ortamında birikmiştir ve bu göller, volkanik alanların arasında yer almıştır. Gölsel tortullar arasında sütun bazaltlar gibi volkanik kayaçlar da bulunur.

^{Hayvan Fosili (T.C. Kızılcahamam Kaymakamlığı)}

Paleontolojik Bulgular

Yapılan yüzey araştırmalarında, özellikle memeli hayvanlara ait çok sayıda fosil örneği elde edilmiştir. Fosil buluntuları arasında çeşitli diş, kemik ve diğer iskelet parçaları yer almaktadır. Bu fosiller, alanın bilimsel araştırma değeri taşımasına neden olmuştur. Sahadaki bulgular, geçmişte bölgedeki fauna çeşitliliği ve yaşam koşulları hakkında veri sunmaktadır.

Alanda yalnızca memeli değil, aynı zamanda balık, karınca, kız böceği, yaprak ve dal parçaları gibi çok sayıda bitki ve hayvan fosili de bulunmuştur.

Kozalaklı ve yaprak döken ağaç türlerinin varlığı, burada yaklaşık 105 metrekarelik fosilli eski bir ormanın bulunduğunu göstermektedir.

Ayrıca, silis açısından zengin mikrofosiller de belgelenmiştir: diyatomlar, polenler, ilkel damarlı bitkilerin sporları ve protozoalar gibi.

^{Fosil Örneği (T.C. Kızılcahamam Kaymakamlığı)}

Hukuki Koruma Statüsü

Tescil Süreci

Beşkonak Fosil Yatakları, 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu kapsamında değerlendirilmiş ve 2020 yılında "Kesin Korunacak Hassas Alan" olarak tescil edilmiştir. Tescil işlemi, Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü tarafından gerçekleştirilmiştir. Bu statü, alanın doğal karakterinin korunmasına yönelik yasal düzenlemeleri ve denetimleri kapsamaktadır.

^{Doğal Sit Alanı Haritası (T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı)}

Koruma Kapsamı

Tescil ilanına göre, Beşkonak Fosil Yatakları Jeositi içerisinde yapılaşma, doğal dengeyi bozacak her türlü müdahale ve faaliyet yasaklanmıştır. Alanın, doğal süreçlerle değişim geçirmesi gözetilerek bilimsel çalışmalar dışında kalan uygulamalar sınırlandırılmıştır. Jeosit alanında, ayrıca stratigrafik kesitlerde tabaka içi yapılar, kıvrımlanmalar ve küçük ölçekli normal ile ters faylara rastlanmaktadır. Bu oluşumlar, alanın tektonik geçmişine dair veriler sağlamaktadır.

Bilimsel ve Kamusal Değeri

Beşkonak Fosil Yatakları Jeositi, fosil meraklıları, doğa gezginleri ve akademik gruplar tarafından yapılan saha çalışmaları için uygun bir ortam sunmaktadır. Alanın tescillenmesiyle birlikte, koruma-temelli jeoturizm ve bilimsel araştırma faaliyetleri desteklenmektedir.

Jeosit alanı, farklı üniversite ve araştırma grupları tarafından çeşitli bilimsel araştırmalara konu edilmektedir. Bu çalışmalar, Türkiye'deki fosil yataklarının tipolojisi, jeolojik evreleri ve paleoekolojik değerlendirmeleri açısından önemli bir zemin oluşturmaktadır.