Bolvadin mantısı, Afyonkarahisar ilinin Bolvadin ilçesine özgü, iç harç kullanılmadan hazırlanan ve özgün pişirme yöntemiyle farklılaşan geleneksel bir mantı çeşididir. Ekmeklik buğday unu, su, tuz ve yumurta ile yoğrulan hamurdan açılan yufkalar 2,5–3 cm’lik kareler halinde kesilir, içi boş olarak kapatılır ve fırınlanır. Hazırlanan mantılar, salça, su ve dana bonfilesi veya kuzu butundan elde edilen kavurma etiyle pişirilir. Servis sırasında üzerine sarımsaklı yoğurt dökülür ve isteğe bağlı olarak pul biber ile karabiber serpilerek sıcak şekilde sunulur. 

Ayırt Edici Özellikler

Bolvadin mantısı, Afyonkarahisar ilinin Bolvadin ilçesine özgü geleneksel bir yemektir. Temel olarak içi boş olarak hazırlanıp fırınlanan mantı hamurlarının salça ve etle pişirilmesi ve üzerine sarımsaklı yoğurt dökülerek sıcak servis edilmesi esasına dayanır. Bu ürün, Türkiye'deki klasik mantı çeşitlerinden farklı olarak iç harçla değil, boş olarak hazırlanır; üretim yöntemi ve sunum biçimiyle özgün bir gastronomik yapıya sahiptir.

Hamur, ekmeklik buğday unu, su, tuz ve yumurtadan oluşur. Açılan yufkalar, 2,5-3 cm kenar uzunluğuna sahip kareler halinde kesilir ve içi boş kalacak şekilde kapatılarak şekillendirilir. Fırınlama işlemi sonrasında bu parçalar salçalı ve etli suda pişirilir. Servis aşamasında yoğurt ve sarımsak karışımıyla desteklenir. Bu yöntem, Bolvadin mantısını hem hazırlık hem de pişirme aşamaları bakımından farklılaştırır.

Bileşenler ve Tarif/Üretim Süreci

Bolvadin mantısının üretiminde kullanılan temel bileşenler üç ana aşamada gruplanabilir:

Hamur Bileşenleri (6 porsiyon için)

• 1 kg ekmeklik buğday unu
• 600 g su
• 10 g tuz
• 30 g yumurta

Kavurma Eti (Dana bonfile veya kuzu but)

• 1 kg et
• 2-2,5 g tuz

Mantının Pişirilmesi için

• 125-130 g fırınlanmış mantı
• 120-125 ml su
• 20-25 g salça
• 20-25 g kavurma eti
• 1-1.5 g pul biber
• 0.5-0.75 g karabiber (isteğe bağlı)

Üzeri İçin:

• 100 g yoğurt
• 5-6 g sarımsak
• 0,5 g tuz

Üretim Adımları

Üretim süreci üç aşamada gerçekleşir:

Hamurun Hazırlanması ve Şekillendirme

Yoğrulan hamur 25-30 dakika dinlendirildikten sonra açılır ve yufkalar 75-80 cm çapında, 3-3,5 mm kalınlığında olacak şekilde hazırlanır. Bu yufkalar kare biçiminde kesilir ve her parça içi boş kalacak biçimde uçları birleştirilerek kapatılır.

Etin Hazırlanması (Kavurma)

Bonfile veya but et, 1.5-2 cm boyutlarında küp şeklinde doğranır. 180°C’de 18-20 dakika pişirilip ardından 20-25 dakika kavrulur. Hazırlanan kavurma, buzdolabında 4-6°C’de 3 gün, -18°C’de ise 3-4 ay süreyle saklanabilir.

Mantının Pişirilmesi ve Servis

Fırınlanan mantılar, 180°C’de 18-20 dakika ısıtıldıktan sonra aynı tepsi üzerinde salça ile kavrulur. Su ve et eklenip 100-115°C’de 15 dakika pişirilir. Servisten hemen önce hazırlanmış sarımsaklı yoğurt ile servis edilir. Her porsiyona 40-60 g arasında yoğurt sosu ilave edilir. Pişirilmiş Bolvadin mantısı taze tüketilmelidir; buna karşın fırınlanmış mantı hamuru buzdolabında bir ay muhafaza edilebilir.

Coğrafi Sınır ve Üretim Alanı

Bolvadin mantısı, yalnızca Afyonkarahisar ili Bolvadin ilçesi sınırları içerisinde üretilebilecek bir üründür. Bu sınırlama, ürünün geleneksel bilgiye ve yöresel üretim yöntemlerine dayalı olarak geliştirilmiş olmasıyla ilişkilidir. Yerel mutfak kültürünün ayrılmaz bir parçası olarak değerlendirilen bu mantı türü, coğrafi sınırla ün bağı taşıdığından dolayı tescil edilen mahreç işareti kapsamındadır. Ürünün tüm üretim sürecinin bu sınırlar içinde gerçekleşmesi zorunludur.

Denetim ve Koruma Mekanizması

Bolvadin mantısının üretimi ve pazarlaması, tescil sahibi Bolvadin Ticaret ve Sanayi Odasının koordinasyonunda yürütülen bir denetim sistemiyle kontrol altına alınmıştır. Denetim kurulu; Ticaret ve Sanayi Odası, Bolvadin Ticaret Borsası ve İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü temsilcilerinden oluşan üç kişilik bir ekipten oluşur. Denetimler yılda en az bir kez yapılmakta olup ihtiyaç hâlinde veya şikâyet üzerine her zaman gerçekleştirilebilmektedir. Kontrol edilen kriterler arasında bileşenlerin uygunluğu, üretim metoduna bağlılık ve mahreç işareti ile ürün isminin doğru kullanımı yer alır.