Donald Trump - Şi Cinping görüşmesi, Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Donald Trump ile Çin Halk Cumhuriyeti Devlet Başkanı Şi Cinping’in 30 Ekim 2025 tarihinde Güney Kore’nin Busan kentinde gerçekleştirdikleri yüz yüze toplantıdır. Görüşme, her iki ülke liderinin altı yıl aradan sonra ilk kez bir araya geldiği diplomatik temas olmuştur.
Donald Trump - Şi Cinping görüşmesi, 30 Ekim 2025 - (The White House)
Toplantı, Güney Kore’nin Busan şehrinde bulunan Gimhae Hava Üssü’nde gerçekleştirilmiştir. Görüşme yaklaşık 100 dakika sürmüştür. Liderler en son 2019 yılında Japonya’nın Osaka kentinde düzenlenen G20 Zirvesi’nde bir araya gelmişlerdir.
Görüşme, Trump’ın Malezya ve Japonya ziyaretlerini kapsayan beş günlük Asya turunun son durağında gerçekleştirilmiştir. Trump bu gezi kapsamında ASEAN Zirvesi’ne katılmış, Japonya Başbakanı Sanae Takaichi ile görüşmüş ve Japon iş dünyası temsilcilerine hitap etmiştir. Şi Cinping ise Güney Kore’ye Asya-Pasifik Ekonomik İşbirliği (APEC) Ekonomi Liderleri Toplantısı’na katılmak ve devlet ziyareti gerçekleştirmek üzere gelmiştir.
Görüşme Öncesi Diplomatik Zemin
Ticaret Savaşı
2025 yılı boyunca ABD ile Çin arasındaki ticari ilişkiler, karşılıklı tarife uygulamaları ve teknoloji kısıtlamaları nedeniyle gerilimler yaşamıştır. Yılın başında, Donald Trump yönetimi Çin’den ithal edilen mallara yönelik genel tarife oranlarını %10’dan %20’ye çıkarmıştır. Bu uygulama, Trump’ın ikinci başkanlık döneminin ilk aylarında başlatılmıştır. Mart ayında Pekin yönetimi, ABD ürünlerine aynı oranda misilleme vergileri koymuş, tarım ve enerji ürünleri başta olmak üzere Amerikan mallarına yönelik ithalatı sınırlandırmıştır.
Nisan 2025’te Trump, “Liberation Day” olarak adlandırdığı tarihte, Çin ithalatına yönelik yeni vergiler açıklamıştır. Bu kapsamda ABD, Çin’den ithal edilen tüm mallara ortalama %34 ek gümrük vergisi uygulayacağını duyurmuştur. Bu kararın ardından Çin yönetimi karşı önlem olarak, Amerikan tarım ürünlerine ve özellikle soya fasulyesi ithalatına %45 ek vergi getirmiştir.
Mayıs ayında taraflar arasında geçici bir uzlaşı sağlanmış ancak Temmuz 2025 itibarıyla ABD’nin Çin mallarına uyguladığı ortalama vergi oranı %145’e ulaşmış, Pekin yönetimi de ABD ithalatına karşılık olarak %125 oranında misilleme tarifesi uygulamıştır.
ABD yönetimi, bu süreçte Çin’in yüksek teknolojiye erişimini kısıtlama yönünde adımlar atmıştır. Ağustos 2025’te Beyaz Saray, ileri yapay zeka (AI) çiplerinin Çin’e ihracatına yasak getiren yeni düzenlemeleri yürürlüğe koymuştur. Özellikle Nvidia’nın “Blackwell” kod adlı üst düzey çiplerinin Çin’e satışına izin verilmemiştir. Washington, bu yasağı ulusal güvenlik gerekçesiyle savunmuş, bu çiplerin “askeri simülasyon, gözetim ve siber savunma sistemlerinde kullanılabileceğini” bildirmiştir.
Çin tarafı ise bu kısıtlamaları “adil rekabetin ihlali” olarak değerlendirmiştir. Pekin yönetimi, yerli üreticiler Huawei ve Alibaba’ya devlet desteğini artırarak, iç pazarda yapay zeka ve yarı iletken üretimini teşvik eden politikalar başlatmıştır.
Ekim 2025’e gelindiğinde Çin hükümeti, nadir toprak elementlerinin ihracatına yönelik yeni kontroller ilan etmiştir. Bu kontroller, özellikle elektronik, savunma ve yeşil enerji sanayilerinde kullanılan kritik mineralleri kapsamıştır. Çin’in dünya nadir toprak üretimindeki payı %60’ın üzerindedir ve bu karar Washington’ı harekete geçirmiştir. ABD yönetimi, bu adımı “küresel tedarik zincirine yönelik bir tehdit” olarak tanımlamıştır.
Bu gelişmelerin ardından Trump yönetimi 10 Ekim 2025 tarihinde, Çin mallarına 1 Kasım’dan itibaren yürürlüğe girmesi planlanan %100 ek gümrük vergisi getirme kararını açıklamıştır. Trump, açıklamasında “Pekin’in nadir topraklar üzerindeki ihracat kısıtlamaları nedeniyle artık karşılıklı dengenin kalmadığını” belirtmiştir.
Malezya Görüşmeleri ve Ön Mutabakat
Busan’daki liderler görüşmesinden önce, 26–27 Ekim 2025 tarihlerinde ABD ve Çin heyetleri Malezya’nın başkenti Kuala Lumpur’da bir araya gelmiştir. Görüşmeler, 47. ASEAN Zirvesi’nin oturum aralarında yapılmıştır.
Çin heyetine Başbakan Yardımcısı ve Ticaret Ekibi Başkanı He Lifeng başkanlık etmiştir. ABD tarafına Hazine Bakanı Scott Bessent liderlik etmiştir. Görüşmelerde ayrıca Çin tarafında Li Chenggang, ABD tarafında ise ABD Ticaret Temsilcisi Jamieson Greer hazır bulunmuştur.
Toplantı sonrasında Scott Bessent, “Trump’ın 1 Kasım’da yürürlüğe gireceğini açıkladığı %100 tarifelerin uygulanmayacağını” duyurmuştur. Bessent, “İki tarafın karşılıklı endişeleri ele aldığı ve yeni bir çerçeve anlaşması oluşturduğu” bilgisini vermiştir.
Çinli müzakereci Li Chenggang ise yaptığı açıklamada, “Tarafların temel bir mutabakata ulaştığını, nadir toprak ihracatı üzerindeki yeni lisans sisteminin bir yıl süreyle erteleneceğini ve ABD’nin karşılıklı tarifeleri gözden geçirmeyi kabul ettiğini” belirtmiştir.
Busan’da Trump–Şi Cinping zirvesi öncesi Çin destekçileri gösteri düzenliyor, 30 Ekim 2025 - (Anadolu Ajansı)
Trump’ın Pentagon’a Nükleer Silah Testleri Talimatı
ABD Başkanı Donald Trump, Busan’daki görüşme öncesinde sosyal medya platformu Truth Social üzerinden yaptığı açıklamada, Pentagon’a nükleer silah testlerinin “derhal” yeniden başlatılması talimatını verdiğini duyurmuştur. Trump açıklamasında, “Diğer ülkelerin test programları nedeniyle, Savaş Bakanlığı’na nükleer silahlarımızı eşit şartlarda test etmeye başlaması talimatını verdim. Bu süreç derhal başlayacak.” ifadesini kullanmıştır.
Trump, Güney Kore’ye inişinden kısa süre önce yaptığı bu açıklamada, Amerika Birleşik Devletleri’nin dünyadaki en fazla nükleer silaha sahip ülke olduğunu belirtmiştir. Açıklamasında, Rusya’yı ikinci, Çin’i ise “beş yıl içinde eşit seviyeye ulaşabilecek üçüncü ülke” olarak nitelendirmiştir. Trump görüşme salonuna girişte bir gazeteci tarafından “neden nükleer test politikasını değiştirdiği” sorulduğunda yanıt vermemiş, yalnızca teşekkür etmekle yetinmiştir.
Katılımcı Heyetler
Busan’daki görüşmede Çin heyetine Devlet Başkanı Şi Cinping başkanlık etmiştir. Heyette üst düzey hükümet ve parti yetkilileri yer almıştır. Çin Dışişleri Bakanı Vang Yi, görüşmelerde Şi Cinping’in yanında bulunmuştur.
Buna ek olarak, Çin Başbakan Yardımcısı ve Ticaret Ekibi Başkanı He Lifeng, Ulusal Kalkınma ve Reform Komisyonu Başkanı Zheng Shanjie, Ticaret Bakanı Vang Vıntao ve Çin Komünist Partisi Politbüro Daimi Komitesi üyesi Cai Qi toplantıya katılmıştır.
Reuters verilerine göre, Çin heyetinde ayrıca “Li Chenggang adlı üst düzey ticaret müzakerecisinin” bulunduğu belirtilmiştir. Li, Busan görüşmesinden önce Malezya’da yapılan ön temaslarda da müzakereci olarak yer almıştır.
ABD tarafına Başkan Donald Trump başkanlık etmiştir. Trump’ın yanında Dışişleri Bakanı Marco Rubio, Hazine Bakanı Scott Bessent ve Ticaret Bakanı Howard Lutnick yer almıştır.
Ayrıca ABD’nin Çin Büyükelçisi David Perdue, Beyaz Saray Genel Sekreteri Susie Wiles ve ABD Ticaret Temsilcisi Jamieson Greer görüşmede hazır bulunmuştur. Bu isimlerin yanı sıra ABD Ulusal Güvenlik Konseyi’nden danışman düzeyinde iki yetkilinin de toplantı salonunda yer aldığı belirtilmiştir.
Çin Devlet Başkanı Şi Cinping’in konvoyu, 30 Ekim 2025 - (Anadolu Ajansı)
Görüşmenin Başlangıcı
Liderlerin İlk Teması
ABD Başkanı Donald Trump ile Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, 30 Ekim 2025 sabahı Güney Kore’nin Busan kentinde bulunan Gimhae Hava Üssü’nde bir araya gelmiştir. Görüşme, iki ülke liderinin 2019 yılından bu yana gerçekleştirdiği ilk yüz yüze temas olmuştur.
Liderler basın önünde tokalaşmış, ardından görüşme odasına geçmiştir. Trump görüşme öncesinde “Çok başarılı bir toplantı yapacağımıza eminim. Başkan Şi çok sıkı bir müzakerecidir.” ifadesini kullanmıştır. Şi Cinping ise, “Sizi yeniden görmek büyük bir memnuniyet. Farklı ulusal koşullara sahip iki ekonomi olarak zaman zaman görüş ayrılığı yaşamamız doğaldır.” demiştir.
Şi, konuşmasının devamında iki ülke arasında son dönemde yapılan ekonomik ve ticari temaslara değinmiş, “Malezya’daki müzakerelerde elde edilen ilerlemenin bugünkü görüşmenin zemininin oluşturduğunu” belirtmiştir.
Görüşme, basına açık kısa bölümün ardından kapalı oturuma geçilerek sürdürülmüştür. Kapalı oturumun toplam süresi yaklaşık 100 dakika olarak bildirilmiştir.
Şi Cinping’in Açıklamaları
Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, konuşmasının açılış kısmında ABD Başkanı Trump’a “dünya barışına yönelik çabalarından dolayı teşekkür ettiğini” belirtmiştir. Şi, “Siz dünya barışına çok önem veriyorsunuz ve bölgesel sıcak noktalarda çözüm üretmeye yönelik gayretlisiniz. Gazze’deki ateşkesin sağlanmasına yaptığınız katkıyı takdir ediyorum.” ifadelerini kullanmıştır.
Şi ayrıca, Kamboçya ile Tayland arasında Temmuz ayında yaşanan sınır çatışmalarının ardından imzalanan barış anlaşmasında Trump’ın “arabulucu rol oynadığını” vurgulamıştır.
Çin lideri, iki ülkenin farklı sistemlere sahip olmasının doğal gerginliklere yol açtığını belirtmiş; buna rağmen “Çin ve ABD’nin büyük ülkeler olarak ortak sorumluluk üstlenmeleri gerektiğini” söylemiştir. Şi, “Dünyanın bugün birçok zorlukla karşı karşıya olduğunu biliyoruz. Çin ve ABD, hem ülkelerimizin hem de dünyanın yararına somut işler başarabilir.” demiştir.
Şi Cinping, Çin’in kalkınma süreciyle Trump’ın “Amerika’yı yeniden büyük yapma” vizyonu arasında çelişki bulunmadığını dile getirmiştir. “Çin’in kalkınması, sizin Amerika’yı yeniden büyük yapma vizyonunuzla uyum içindedir. İki ülke birbirinin başarısına katkı sağlayabilir.” sözleriyle ekonomik iş birliği mesajı vermiştir.
Konuşmasının sonunda Şi, “Rüzgârlar, dalgalar ve zorluklar karşısında siz ve ben dümenin başında doğru rotada kalmalı, Çin-ABD ilişkilerinin dev gemisinin istikrarlı biçimde ilerlemesini sağlamalıyız.” demiştir.
Donald Trump’ın Açıklamaları
ABD Başkanı Donald Trump, Şi Cinping’e hitaben “Başkan Şi büyük bir ülkenin büyük lideridir, uzun yıllar sürecek muhteşem bir ilişkimiz olacağına inanıyorum.” ifadesini kullanmıştır.
Trump, iki ülke heyetlerinin daha önce “birçok konuda anlaşmaya vardığını ve bazı yeni konularda da anlaşmaya varmak üzere olduklarını” belirtmiştir. “Zaten birçok konuda uzlaştık, şimdi birkaç konuda daha uzlaşacağız.” demiştir.
Trump ayrıca, görüşme öncesinde sosyal medya hesabı Truth Social üzerinden yaptığı açıklamada, “Başkan Şi ile görüşmemizi sabırsızlıkla bekliyorum. Bu görüşmeden iki ülke için de tatmin edici bir sonuç çıkacak.” ifadelerini kullanmıştır.
Görüşme sırasında Trump, Şi’nin “çok sıkı bir müzakereci” olduğunu belirtmiş, ancak “iki ülkenin birbirini uzun süredir iyi tanıdığını ve aralarında güçlü bir anlayış bulunduğunu” ifade etmiştir. Trump, “Her zaman iyi bir ilişkimiz oldu.” demiştir. Bu bölümün sonunda, toplantı basına kapatılmış ve liderler 1 saat 40 dakikalık özel müzakerelere başlamıştır.
Güney Kore'de Trump karşıtı gösteriler, 29 Ekim 2025 - (Anadolu Ajansı)
Görüşmede Ele Alınan Başlıca Konular
Ticaret ve Tarifeler
Busan’daki görüşmenin ana gündemlerinden biri, ABD ile Çin arasında süregelen gümrük tarifeleri gerilimi olmuştur. Toplantının sonunda ABD Başkanı Donald Trump, iki ülke arasında bir yıllık süreyle geçerli olacak yeni bir ticaret anlaşması yapıldığını açıklamıştır. Trump, “Çin ile bir yıllık ticaret anlaşmamız var, bu anlaşma düzenli olarak uzatılacak.” ifadelerini kullanmıştır.
Trump ayrıca, Çin mallarına uygulanan tarifelerin yüzde 57’den yüzde 47’ye indirildiğini belirtmiştir. ABD’nin “karşılıklı tarifeler” olarak adlandırdığı uygulamanın askıya alınma süresinin de uzatılacağı bildirilmiştir. Çin tarafı ise, ABD’nin bu adımına karşılık olarak kendi ticari kısıtlamalarını gözden geçirmeye hazır olduğunu ifade etmiştir.
Bu gelişmelerin zeminini oluşturan ön görüşmeler, 26–27 Ekim 2025 tarihlerinde Malezya’nın başkenti Kuala Lumpur’da gerçekleştirilmiştir. ABD Hazine Bakanı Scott Bessent, Malezya’daki temasların ardından yaptığı açıklamada, “Taraflar 100% tarifelerin uygulanmasını engelleyen bir çerçeve üzerinde uzlaştılar.” demiştir. Çin’in başmüzakerecisi Li Chenggang da iki ülkenin “karşılıklı çıkarları gözeten bir ön mutabakata vardığını” söylemiştir.
Nadir Toprak Elementleri ve Enerji
Görüşmede ele alınan bir diğer başlık, Çin’in küresel pazardaki nadir toprak elementleri üzerindeki ihracat kısıtlamaları olmuştur. Trump, toplantı sonrasında yaptığı açıklamada, “Nadir topraklar konusunu çözdük.” ifadesini kullanmıştır.
Kuala Lumpur ön müzakerelerinde ABD tarafı, Çin’in nadir toprak elementleri ve mıknatıs lisans rejimini bir yıl süreyle ertelemesi karşılığında tarife oranlarının düşürülmesini önermiştir. Bu düzenlemenin Busan’da yapılan görüşmede liderler düzeyinde teyit edildiği bildirilmiştir.
Teknoloji ve Yapay Zeka Çipleri
Busan görüşmesinde yarı iletken teknolojileri ve yapay zeka çipleri konusu da gündemin merkezinde yer almıştır. Reuters kaynaklı toplantı notlarına göre, “YZ çipleri iki ülke arasında en hassas konulardan biri olarak ele alınmıştır” ifadesi yer almıştır.
ABD tarafı, yüksek teknolojili çiplerin Çin’e ihracatında “askeri kullanıma uygun” modellerin yasaklı kalacağını, yalnızca “daha düşük riskli ticari çiplerin” satışına izin verileceğini savunmuştur. Çin tarafı ise bu politikayı “çifte standart” olarak değerlendirmiştir.
Görüşmede Nvidia ve AMD şirketlerinin Çin’e ihracatları da gündeme gelmiştir. Şi Cinping, ülkesinin bu konuda “bağımsız teknolojik kapasite” geliştirmeye kararlı olduğunu belirtmiştir.
Fentanyl ve Tarım Ürünleri
Fentanyl üretiminde kullanılan öncü kimyasalların yasa dışı ticareti, görüşmede ele alınan güvenlik ve sağlık temelli konular arasında yer almıştır. Trump, Çin’den gelen kimyasal akışını “ABD’deki aşırı doz krizinin bir nedeni” olarak nitelemiş; bu nedenle uygulanan %20’lik ek tarifenin görüşmede değerlendirileceğini açıklamıştır.
Busan’daki müzakerelerde Çin, fentanyl öncüllerinin ihracatında kontrol mekanizmalarını sıkılaştırmayı kabul etmiştir. Bu kapsamda ABD, fentanyl bağlantılı ürünlere yönelik tarifeleri %10’a indirmeyi kararlaştırmıştır.
Ayrıca Çin’in ABD’den soya fasulyesi ithalatını yeniden başlatacağı bildirilmiştir. Reuters’ın aktardığı bilgilere göre, “Pekin yönetimi, Busan görüşmesinden önce ABD’den üç soya fasulyesi kargosunun satın alındığını doğrulamıştır.”.
TikTok ve Dijital Ekonomi
TikTok’un ABD’deki mülkiyet durumu da görüşmede ele alınan başlıklardan biri olmuştur. Trump, toplantıdan önce “TikTok’un ABD operasyonlarıyla ilgili anlaşmanın görüşmede nihai hale getirilebileceğini” söylemiştir.
Busan’daki temaslar sırasında ABD tarafı, Çin merkezli sosyal medya uygulamasının Amerikan kullanıcı verilerinin korunması için ABD merkezli bir yapıya devredilmesini talep etmiştir. Çin tarafı ise “dijital ekonomi ve veri egemenliği” konularında iş birliğine açık olduklarını belirtmiştir.
Ukrayna ve Tayvan Başlıkları
Görüşmede bölgesel güvenlik konuları da gündeme gelmiştir. Trump, toplantı sonrası yaptığı açıklamada “Şi Cinping ile Ukrayna konusunda birlikte çalışacaklarını” ifade etmiştir. Aynı açıklamada Trump, “Tayvan meselesinin görüşmede gündeme gelmediğini” belirtmiştir. Çin devlet medyası da Tayvan’ın Busan’daki müzakerelerde doğrudan konuşulmadığını doğrulamıştır.
ABD Başkanı Donald Trump, 29 Ekim 2025 - (Anadolu Ajansı)
Görüşme Sonrası Açıklamalar ve İlk Tepkiler
Donald Trump’ın Açıklamaları
Görüşmenin tamamlanmasının ardından ABD Başkanı Donald Trump, Busan’daki temaslarını bitirip Air Force One’a geçmeden önce kısa bir değerlendirme yapmıştır. Trump, “Toplantı harikaydı, birçok karar alındı.” ifadelerini kullanmıştır.
Trump ayrıca, “Bir anlaşmamız var.” diyerek iki ülke arasında bir yıllık ticaret anlaşmasının yapıldığını duyurmuştur. “Amerika Birleşik Devletleri’nin Çin ile bir yıllık ticaret anlaşması var, bu anlaşma düzenli olarak uzatılacak.” açıklamasında bulunmuştur.
Tarifeler konusunda somut bir oran paylaşan Trump, Çin mallarına uygulanan vergilerin %57’den %47’ye indirileceğini bildirmiştir. Trump ayrıca, “Nadir toprak elementleri konusunu çözdük.” demiştir.
Reuters muhabirlerinin aktardığına göre, Trump görüşme sonunda Şi Cinping’e “uzun süredir tanıdığı bir dost” olarak hitap etmiş ve “Bir dostumla birlikte olmak benim için büyük bir onur.” demiştir. Trump, Busan’dan ayrılırken basına herhangi bir soru almamış, uçağa binerken elini kaldırarak kalabalığa selam vermiştir.
Çin Tarafının Açıklamaları
Çin devlet medyası, görüşmenin sona ermesinden kısa süre sonra toplantının “1 saat 40 dakika sürdüğünü” ve “yapıcı bir atmosferde geçtiğini” bildirmiştir.
Çin Dışişleri Bakanlığı kaynaklarına dayandırılan ilk değerlendirmelerde, tarafların “karşılıklı çıkarları gözeten bir temel anlayışa vardığı” ifade edilmiştir. Devlet haber ajansı Xinhua, iki liderin “ilişkileri istikrarlı biçimde sürdürmek için yeni bir çerçeve üzerinde uzlaştığını” aktarmıştır.
Şi Cinping’in görüşme sonrası yaptığı kısa açıklamada, “Çin-ABD ilişkilerinde sağlam bir temel oluşturmak ve iki ülkenin gelişimi için elverişli bir atmosfer yaratmak üzere çalışmaya devam edeceğiz.” ifadesini kullandığı bildirilmiştir.
Çin medyasında yer alan haberlerde, Busan görüşmesinin “karşılıklı saygı ve dostane bir anlayış ortamında” gerçekleştiği vurgulanmıştır. Ayrıca “ABD ve Çin ticaret ekiplerinin Malezya’daki görüşmelerde elde ettikleri ilerlemenin liderler düzeyinde onaylandığı” belirtilmiştir.
Uluslararası ve Bölgesel Tepkiler
Görüşme sırasında ve sonrasında Güney Kore’nin Busan kentinde sınırlı sayıda protesto gösterisi düzenlenmiştir. Reuters ve CNN haberlerine göre, “Xi out” (Şi dışarı) yazılı pankartlar taşıyan küçük bir grup hava üssü çevresinde toplanmıştır. Güney Kore polisi üç kişiyi gözaltına almıştır.
Güney Kore’de Çin karşıtı protesto gösterileri, 29 Ekim 2025 - (Anadolu Ajansı)
Çinli diplomatlar, olay sonrasında Güney Kore Dışişleri Bakanlığı’na resmi bir şikâyet iletmiştir. Güney Kore makamları protestoların “kontrol altında” olduğunu açıklamıştır.
