İşiri/İşiru/Yoshiru, Japonya'nın Ishikawa Eyaleti'nin Noto bölgesinde nesilden nesile aktarılan geleneksel bir balık sosudur (uo-joyu). Bu ürün, işlenmiş gıda maddeleri sınıfında kayıtlı bir Coğrafi İşarettir (GI).

Üretim Alanı ve Tescil

İşiri'nin üretim alanı, Ishikawa Eyaleti sınırları içindeki Wajima Şehri, Suzu Şehri, Nanao Şehri, Noto Kasabası, Anamizu Kasabası ve Shiga Kasabası'nı kapsamaktadır. Coğrafi İşaret olarak 27.03.2024 tarihinde koruma altına alınmıştır. Başvuran, Noto Ishiri Ishiru Seisansha Kyogikai (Noto Ishiri ve Ishiru Yapımcılar Birliği) olarak belirtilmiştir.

Üretim Yöntemi ve Özellikleri

İşiri, kalamar, sardalya ve tuz gibi deniz ürünlerinden üretilir. Geleneksel üretim yöntemleri, ulusal hükümet tarafından Somut Olmayan halk kültür varlığı olarak tescillenmiştir. Üretim, en az bir yıl fermente edilip olgunlaştırılmasını gerektirir, ardından katı bileşenleri uzaklaştırılarak sıvı bir ürün elde edilir. Üretim sürecinde, Noto ikliminden yararlanan geleneksel yöntemler kullanılır; bunlar arasında turşu yapıldıktan sonra bozulmayı önlemek için kış soğuğunun ve fermantasyonu desteklemek için yazın sıcak ve nemli ortamının kullanılması yer alır. Ürün, deniz mahsulü aromasına sahip olmalıdır.

Coğrafi ve Tarihi Bağlam

Üretim alanının yakınındaki Noto Yarımadası açıkları, sıcak ve soğuk akıntıların birleştiği Japon Denizi'ndeki balıkçılık alanlarından bazılarıdır. Ayrıca bölgede tuz üretimi de eski çağlardan beri gelişmiştir, bu da sosun yardımcı malzemesi olan tuzun yerel olarak sağlanmasına imkan tanımıştır.

İşiri, 1955 yılına kadar her balıkçı ailesi tarafından ev tüketimi için üretiliyordu ancak 1985 civarında küçük ölçekli üreticiler ticari üretime başlamıştır. Üretim, insanların beslenme biçimlerinin çeşitlenmesi ve gıda şirketleri ile restoranların artan talebiyle zamanla artmıştır.

Yerel Mutfaktaki Yeri

Bu sos, yerel yemek kültürüne bağlı kalarak nesilden nesile aktarılmıştır. Noto bölgesinde, "Ishiri no Kaiyaki" (tarak kabuğunda İşiri ile pişirilmiş sebzeler ve kalamar) ve "Benzuke" (İşiri'de turşulanmış turp veya salatalık) gibi birçok yerel yemek, İşiri'nin orijinal lezzetini kullanır.