Şeyh Matar Camii, halk arasında Dört Ayaklı Minareli Camii olarak da bilinmektedir. Türkiye'nin Diyarbakır’ın Sur ilçesinde, tarihi İçkale’nin doğusunda ve Hz. Süleyman Camii’nin yakınında yer almaktadır. Caminin bulunduğu alan, Diyarbakır’ın en eski yerleşim alanlarından biri olan Suriçi bölgesindedir. Caminin yapımı sırasında, bölgedeki diğer tarihî yapılarla uyumlu bazalt taş kullanılmıştır.
Şeyh Matar (Anadolu Ajansı)
Tarihi ve İnşa Bilgileri
Cami, 16. yüzyılda Akkoyunlu dönemine ait bir zaviye ve türbenin bulunduğu alanda inşa edilmiştir. Yapının inşa kitabesi bulunmamakla birlikte, çeşitli kaynaklara göre 1500’lü yıllarda Akkoyunlu sultanlarından Kasım Bey döneminde yapılmıştır. Camiye adını veren Şeyh Matar ya da Şeyh Mutahhar’ın bu bölgede yaşadığı ve İslamî faaliyetlerde bulunduğu belirtilmektedir.
Mimari Özellikleri
Şeyh Matar Camii, kareye yakın dikdörtgen planlı bir yapıdır. Cami, kuzey-güney doğrultusunda uzanmakta olup, kuzey kısmında son cemaat yeri bulunmaktadır. Mihrap, mukarnaslı ve sivri kemerli bir niş şeklindedir. Caminin en dikkat çeken unsuru minaresidir.
Dört Ayaklı Minare
Minare, caminin kuzeydoğusunda yer almakta olup dört sütun üzerine oturtulmuş bir yapıya sahiptir. Her biri tek parça bazalt taştan oluşan dört sütun, minarenin gövdesini taşımaktadır. Bu özgün mimarî özellik, minarenin halk arasında “Dört Ayaklı Minare” olarak anılmasına neden olmuştur. Minare kaidesi kare planlıdır ve üzerindeki gövde sekizgen formdadır. Süslemeleri arasında geometrik ve bitkisel motifler yer almakta; ayrıca Arap harfleriyle yazılmış kitabeler bulunmaktadır.
Şeyh Matar(Anadolu Ajansı)
Dini ve Sosyal İşlevi
Şeyh Matar Camii, yalnızca ibadet mekanı değil, aynı zamanda tarihî süreçte sosyal bir buluşma ve eğitim yeri işlevi de görmüştür. Caminin avlusunda yer alan mezarlıkta, Şeyh Matar’ın da mezarının bulunduğu tahmin edilmektedir.
Koruma ve Güncel Durum
Yapı, Diyarbakır’ın kültürel ve mimarî mirasının önemli parçalarından biridir. Caminin ve minarenin korunmasına yönelik çeşitli restorasyon çalışmaları yapılmıştır. Ziyaretçiler tarafından ilgi gören yapı, hem turistik hem de dini amaçlarla kullanılmaya devam etmektedir.
