Süveyda Çatışmaları, Suriye'nin güneyindeki Süveyda ilinde Dürzi silahlı gruplar ile Bedevi Arap aşiretleri arasında yaşanan silahlı çatışmalardır. 13 Temmuz’da karşılıklı araç el koyma ve adam kaçırma olaylarıyla başlayan gerilim, ağır silahların kullanıldığı geniş çaplı çatışmalara dönüşmüştür. Suriye yönetimi bölgeye güvenlik güçleri sevk etmiş, sokağa çıkma yasağı ilan edilmiş ve ateşkes ilan edilmiştir. Ateşkese rağmen çatışmalar durmamış, İsrail’in hava saldırılarıyla bölgesel boyut kazanmıştır.

_{Suriye'nin Süveyda ilinde Dürziler ile Bedevi Arap aşiretleri arasında çatışmalar, 14 Temmuz 2025 - (Anadolu Ajansı)}

Çatışmaların Başlangıcı ve Tetikleyici Olaylar

Suriye'nin güneyindeki Süveyda ilinde, Temmuz 2025 tarihinde Dürzi silahlı gruplar ile Bedevi Arap aşiretlerine bağlı milisler arasında çatışmalar başlamıştır. 13 Temmuz günü, Süveyda il sınırında Dürzi grupların bazı Bedevi araçlarına el koyması üzerine ilk gerilim yaşanmıştır. Bu olayın ardından taraflar arasında karşılıklı olarak sivillerin kaçırıldığı bildirilmiştir.

Makous Mahallesi başta olmak üzere çeşitli bölgelerde ağır silahların kullanıldığı çatışmalar meydana gelmiştir. Yerel kaynaklara göre, yaşanan gerginliğin ardından sosyal medyada infaz görüntüleri ve silahlı saldırılara ait kayıtlar dolaşıma girmiştir. Söz konusu gelişmelerin ardından Suriye yönetimi, duruma müdahale amacıyla bölgeye güvenlik güçlerini sevk etmiştir.

Çatışmaların Yayılması ve Şiddetlenmesi

Silahlı çatışmalar, kısa sürede Süveyda ilinin kırsal ve kentsel bölgelerine yayılmıştır. İlk çatışmaların, Kenaker beldesi ile ilin batı kırsalında yoğunlaştığı bildirilmiştir. Devam eden süreçte çatışmalar kent merkezine sıçramıştır.

14 Temmuz 2025 sabahı, Suriye Savunma ve İçişleri Bakanlıklarına bağlı birlikler Süveyda’ya askeri sevkiyat gerçekleştirmiştir. Aynı gün içinde Dürzi gruplar bu birliklere saldırmış, saldırılar sonucunda 18 asker hayatını kaybetmiş, 9 asker ise rehin alınmıştır.

Çatışmalar Mezra, Kenaker ve Dour köyleri çevresinde devam etmiştir. Dour köyü, Suriye ordusu tarafından kontrol altına alınmıştır. Aynı tarihlerde İsrail Hava Kuvvetleri, Mezra ve Kenaker köylerine hava saldırısı düzenlemiştir.

Süveyda şehir merkezinde yer alan Unkud ve Tişrin kavşakları ile Şam-Süveyda arasındaki Kanavat yolu, güvenlik güçlerinin kontrolüne geçmiştir. Gece saatlerinde çatışmaların şehir merkezindeki bazı mahallelerde sürdüğü bildirilmiştir.

_{Suriye güvenlik güçleri Süveyda şehir merkezine giriyor, 15 Temmuz 2025 - (Anadolu Ajansı)}

Suriye Güvenlik Güçlerinin Müdahalesi

Suriye Savunma ve İçişleri Bakanlıklarına bağlı birlikler, 14 Temmuz 2025 tarihinde Süveyda’ya çok sayıda asker sevk etmiştir. Müdahale gerekçesi olarak bölgedeki silahlı çatışmaların kamu güvenliğini tehdit etmesi ve resmi otoritenin tesisi hedefi gösterilmiştir. İçişleri Bakanlığı Sözcüsü Nureddin el-Baba, çatışmalara son vermek amacıyla vilayet düzeyinde etkin taraflarla koordinasyon kurulduğunu ve bölgeye güvenlik konuşlanma planının uygulanmaya başlandığını açıklamıştır.

Savunma Bakanlığı kaynakları, birliklerin Süveyda'nın kuzeydoğu, kuzey ve kuzeybatı eksenlerinden ilerlediğini, Dour köyünün kontrol altına alındığını belirtmiştir. Güvenlik güçleri ayrıca, Süveyda kent merkezine 4–5 kilometre mesafeye kadar konuşlanmıştır.

15 Temmuz sabahı itibarıyla ordu birlikleri kent merkezine girmeye başlamıştır. Aynı gün İç Güvenlik Güçleri Komutanı Ahmed el-Dalati, sosyal medya hesabı üzerinden yaptığı açıklamada, birliklerin şehir merkezine gireceğini ve sivillerin korunmasının öncelik olduğunu duyurmuştur.

Suriye Savunma Bakanı Tümgeneral Merhef Ebu Kasra, silahlı çatışmaların sona erdirilmesi ve kamu güvenliğinin sağlanması için bölgeye müdahale ettiklerini, yasa dışı silahlı grupların etkisiz hale getirilmesinin hedeflendiğini belirtmiştir. Devlet televizyonu İhbariyye’ye konuşan Savunma Bakanlığı Sözcüsü Hasan Abdulğani, birliklerin aktif savaş amacı taşımadığını, yalnızca yasa dışı oluşumları hedef aldıklarını açıklamıştır.

Can Kayıpları ve Yaralılar

Süveyda ilinde başlayan çatışmaların ardından ortaya çıkan can kayıpları ve yaralanmalar konusunda farklı kaynaklardan çeşitli bilgiler paylaşılmıştır. Suriye İçişleri Bakanlığı, 14 Temmuz tarihli açıklamasında, Makous Mahallesi’nde Bedevi ve Dürzi silahlı gruplar arasında yaşanan çatışmalarda 30 kişinin öldüğünü, 100 kişinin ise yaralandığını bildirmiştir.

Çatışmalarda ölenler arasında silahlı gruplara mensup kişilerin yanı sıra sivillerin de bulunduğu belirtilmiştir. Resmi makamlar, sivil halkın doğrudan hedef alındığı bazı durumlara dikkat çekmiş; toplumsal barışa zarar veren bu olayların yargı makamlarına taşınacağını açıklamıştır.

Suriye İnsan Hakları Gözlemevi, 16 Temmuz itibarıyla can kayıplarının 250'yi aştığını, bunlar arasında en az 138 askeri personelin ve güvenlik görevlisinin bulunduğunu belirtmiştir. Ayrıca en az 21 kişinin sahada infaz edildiğini, bunlar arasında kadın ve çocukların da yer aldığını duyurmuştur.

İsrail’in düzenlediği hava saldırıları sırasında hedef alınan bazı askeri araçlar ve konvoylar da can kayıplarına neden olmuştur. Öte yandan bu saldırılardaki ölü ve yaralı sayısına ilişkin Suriye makamları tarafından ayrıntılı bir açıklama yapılmamıştır.

Suriye Yönetiminin Açıklamaları 

Suriye Savunma Bakanlığı ve İçişleri Bakanlığı, Süveyda’daki gelişmelere ilişkin çok sayıda resmi açıklamada bulunmuştur. Savunma Bakanlığı, 15 Temmuz 2025 tarihinde yaptığı duyuruda, kentte yaşanan şiddet olaylarının sona erdirilmesi ve devlet otoritesinin yeniden tesisi amacıyla Süveyda’ya birlik sevk edildiğini belirtmiştir.

_{Suriye’nin Süveyda iline gönderilen güvenlik güçleri, 14 Temmuz 2025 - (Anadolu Ajansı)}

Bakanlık yetkilileri, yürütülen operasyonların yalnızca “yasa dışı silahlı grupları etkisiz hale getirmeye” yönelik olduğunu, halkın korunmasının esas hedef olarak belirlendiğini vurgulamıştır. Açıklamalarda ayrıca, çatışma bölgelerinde kurallı angajman ilkelerine uyulduğu, sivillerin zarar görmemesi için özel önlemler alındığı ifade edilmiştir. 

İçişleri Bakanlığı ise, olayların “devlet kurumlarının bulunmadığı ve güvenlik boşluğunun hâkim olduğu alanlarda” meydana geldiğine işaret etmiş; durumun halk güvenliğini doğrudan tehdit ettiği uyarısında bulunmuştur. Bu kapsamda, güvenlik güçlerinin Savunma Bakanlığı ile koordinasyon içinde hareket ettiği belirtilmiştir.

Savunma Bakanlığı Sözcüsü Hasan Abdulğani, devlet televizyonuna yaptığı açıklamada, Süveyda’daki çatışmaların tüm şiddetine rağmen kontrol sürecinin ilerlediğini, çok sayıda cephede ilerleme kaydedildiğini ve Mezra ile Kenaker gibi bazı yerleşimlerin yeniden devlet kontrolüne geçtiğini duyurmuştur.

Suriye Savunma Bakanı Merhef Ebu Kasra, sosyal medya üzerinden yayımladığı açıklamasında, birliklere halkı koruma görevlerini hatırlatmış ve kamu ile özel mülklere yönelik herhangi bir zarara karşı “tetikte olunması” talimatını vermiştir. Ayrıca birliklerin “halkın yanında duran koruyucu güç” olarak görev yapmaya devam etmesi gerektiğini belirtmiştir.

Ateşkes İlanı ve İhlalleri

Suriye Savunma Bakanı Tümgeneral Merhef Ebu Kasra, 15 Temmuz 2025 tarihinde yaptığı açıklamada, Süveyda ilinde tüm askeri birlikler için geçerli olmak üzere ateşkes ilan edildiğini bildirmiştir. Ateşkes kararı, kentteki kanaat önderleri ve yerel ileri gelenlerle yapılan görüşmeler sonucunda alınmıştır. Bakan Ebu Kasra, sadece yasa dışı silahlı gruplar tarafından açılan ateşe karşılık verileceğini ifade etmiştir.

İçişleri Bakanlığı, ateşkesle birlikte şehirde ikinci bir duyuruya kadar geçerli olmak üzere sokağa çıkma yasağı ilan edildiğini açıklamıştır. Vatandaşlara, evlerinde kalmaları ve silahlı grupların konutları mevzi olarak kullanmalarına izin vermemeleri çağrısında bulunulmuştur. Aynı zamanda, dini otoriteler ve silahlı grupların liderlerine, devlet kurumlarıyla iş birliği içinde hareket etme çağrısı yapılmıştır.

_{Ateşkesin ilan edilmesinin ardından, Süveyda'da son durum, 15 Temmuz 2025 - (Anadolu Ajansı)}

Ateşkesin ilan edilmesinin ardından, Dürzilerin ruhani liderlerinden Hikmet el-Hicri’ye bağlı bir sosyal medya sayfasında yayımlanan açıklamada, devletin güvenlik kurumlarının bölgedeki kontrolünün memnuniyetle karşılandığı ifade edilmiştir. Silahlı gruplara devlet güçleriyle iş birliği yapma ve silah bırakma çağrısında bulunulmuştur. Ancak, aynı gün içinde Şeyh Hicri sosyal medya üzerinden yayımladığı bir görüntülü mesajda Şam yönetimini sözlerinde durmamakla suçlamış ve Dürzilere hitaben “Biz kapsamlı bir imha savaşıyla karşı karşıyayız” ifadesini kullanarak, tüm Dürzi kadın ve erkekleri “direnişe” çağırdığını duyurmuştur. Bu çağrının ardından, kent merkezindeki bazı mahallelerde Hicri’ye bağlı yerel silahlı gruplar ile Suriye güvenlik güçleri arasında şiddetli çatışmalar yeniden başlamıştır. Bu gruplar arasında devlet kontrolündeki binaların ele geçirilmesi yönünde girişimler olduğu bildirilmiştir.

16 Temmuz sabahı itibarıyla Suriye Savunma Bakanlığı, bazı yasa dışı silahlı grupların ordu ve güvenlik güçlerine yeniden saldırı düzenlediğini açıklamıştır. Bu saldırılar üzerine Süveyda şehir merkezinde belirli noktalarda silahlı çatışmalar yeniden başlamış, ordu birlikleri “ateş açılan kaynaklara” karşılık vermeye başlamıştır. 

_{Ateşkesin ilan edilmesinin ardından, Süveyda'da son durum, 15 Temmuz 2025 - (Anadolu Ajansı)}

Süveyda Valisi Mustafa Bekkur, yaptığı yazılı açıklamalarda gerilimi düşürmek adına yürütülen yerel ve aşiret düzeyindeki girişimleri desteklediğini ifade etmiş; tüm taraflara sağduyu ve diyalog çağrısı yapmıştır. Ayrıca, halkın güvenliği ve gasp edilen hakların iadesi konusunda devletin kararlı olduğunu vurgulamıştır.

Bazı Dürzi grupların, İsrail işgali altındaki Golan Tepeleri'nde yer alan Mecdel Şems beldesinden Süveyda’ya geçerek yerel gruplara destek verdikleri aktarılmıştır. Bu geçişlerin İsrail askerlerinin nezaretinde gerçekleştiği bildirilmiştir.

İsrail Müdahalesi ve Uluslararası Tepkiler

Süveyda’daki çatışmaların başlamasından itibaren İsrail, askeri müdahalelerde bulunmuş ve bu müdahaleleri Dürzi toplumunu koruma gerekçesiyle meşrulaştırmaya çalışmıştır. İsrail Savunma Bakanı Yisrael Katz, 14 Temmuz 2025 tarihinde yaptığı açıklamada, “Dürzilere zarar verilmesine izin vermeyeceğiz, İsrail kenarda durmayacak” ifadeleriyle İsrail’in Suriye’nin güneyindeki gelişmelere doğrudan müdahil olduğunu belirtmiştir.

İsrail Hava Kuvvetleri, 14 ve 15 Temmuz tarihlerinde Süveyda’nın doğusunda yer alan Sıle Askeri Havaalanı ile kent merkezine yönelik toplam yedi hava saldırısı düzenlemiştir. Ayrıca Mezra, Kenaker ve Semii köyleri yakınlarındaki Suriye hükümetine ait zırhlı araç konvoyları hedef alınmıştır. İsrail ordusu, bu saldırıların Suriye güçlerinin bölgeden çekilmesini sağlamak ve demilitarizasyon politikasını uygulamak amacıyla yapıldığını açıklamıştır.

_{İsrail'in, Suriye’nin Süveyda kent merkezine düzenlediği hava saldırısı, 15 Temmuz 2025 - (Anadolu Ajansı)}

İsrail’in Süveyda’ya yönelik saldırıları bölgesel düzeyde diplomatik tepkilere neden olmuştur. Türkiye Dışişleri Bakanlığı, 15 Temmuz’da yaptığı yazılı açıklamayla İsrail’in Suriye’nin güneyindeki askeri müdahalelerini kınamış, bu tür saldırıların derhal son bulması gerektiğini belirtmiştir. Suudi Arabistan ise İsrail’in Suriye topraklarındaki egemenliğe aykırı eylemlerini “tekrar eden saldırganlık” olarak nitelendirerek, uluslararası toplumu harekete geçmeye çağırmıştır.

Suriye Dışişleri Bakanı Esad Hasan Şeybani, Avrupa Birliği–Güney Komşuluk Bölgesi Bakanlar Toplantısı’nda yaptığı açıklamada, ülkedeki mevcut durumun eski rejimden miras kalan silahların denetimsizliğiyle ilişkili olduğunu ve hiçbir yabancı ülkenin iç işlerine müdahalesine izin verilmeyeceğini vurgulamıştır.

Şam’daki Genelkurmay Başkanlığına Hava Saldırısı (16 Temmuz 2025)

İsrail Silahlı Kuvvetleri, 16 Temmuz 2025 tarihinde Suriye’nin başkenti Şam’da bulunan Genelkurmay Başkanlığı yerleşkesine üç ayrı hava saldırısı düzenlemiştir. İlk saldırı öğle saatlerinde Genelkurmay binasının ana giriş kapısını hedef almıştır. Ardından aynı gün içinde iki ayrı saldırı daha gerçekleştirilmiş, bu saldırılarla birlikte Genelkurmay Başkanlığı binasında yangınlar çıkmış ve yoğun duman bulutları oluşmuştur.

Saha kaynakları, Şam’da meydana gelen üç ayrı patlamanın sırasıyla Genelkurmay Başkanlığı nizamiyesi, Savunma Bakanlığı'nın arka bahçesi ve Cumhurbaşkanlığı Halk Sarayı çevresi olmak üzere üç farklı noktada gerçekleştiğini bildirmiştir

İsrail Ordu Sözcülüğü, bu saldırıların gerekçesi olarak Süveyda ilindeki gelişmeleri göstermiş; İsrail ordusunun siyasi direktifler doğrultusunda hareket ettiğini ve çeşitli askeri senaryolara hazırlıklı olduğunu açıklamıştır. Aynı gün içerisinde İsrail ordusunun, Suriye sınır hattına takviye birlikler sevk etmeye başladığı da kamuoyuna duyurulmuştur.

Sınır Hattı ve Golan Tepeleri’ndeki Askeri Hazırlıklar

16 Temmuz 2025 tarihinde İsrail ordusu, işgal altındaki Golan Tepeleri boyunca sınır hattında askeri tahkimat çalışmalarını artırmıştır. İsrail Ordu Sözcülüğü tarafından yapılan açıklamada, bölgedeki gelişmeler doğrultusunda hem savunma hem de saldırı senaryoları kapsamında hazırlık yapıldığı belirtilmiştir.

Aynı gün içerisinde Golan Tepeleri’nde yer alan Hader bölgesinden Suriye topraklarına geçmeye çalışan bazı grupların tespit edildiği bildirilmiştir. Ayrıca, Mecdel Şems bölgesinden Süveyda yönüne geçmeye çalışan bazı kişilerin İsrail askerleri tarafından geri çevrildiği aktarılmıştır.

İsrail Tarafının Açıklamaları

İsrail Savunma Bakanı Yisrael Katz, 16 Temmuz’da sosyal medya üzerinden yaptığı açıklamada, İsrail’deki Dürzilerin İsrail ordusu tarafından korunacağını belirtmiş; Suriye ordusunun Süveyda’dan çekilmemesi halinde operasyonların artırılacağını ifade etmiştir.

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, aynı gün X platformunda yayımladığı görüntülü mesajda, İsrailli Dürzilere sınırı geçmeme çağrısı yapmıştır. Netanyahu, sınırı geçenlerin hayatlarının tehlikeye girebileceğini vurgulayarak, “Evlerinize dönün, İsrail ordusunun harekete geçmesine izin verin” ifadelerini kullanmıştır.

Suriye Cumhurbaşkanlığı’nın Yanıtı

16 Temmuz 2025 tarihinde Suriye Cumhurbaşkanlığı Basın Ofisi tarafından yapılan yazılı açıklamada, Süveyda’daki bazı bölgelerde meydana gelen olayların yasa dışı ve suç teşkil eden eylemler kapsamında değerlendirildiği belirtilmiştir. Açıklamada, “Hiçbir suç cezasız kalmayacaktır” ifadesine yer verilmiş, güvenlik ve istikrarın sağlanmasının devletin temel önceliği olduğu vurgulanmıştır.

Aynı açıklamada, Süveyda halkının güvenliğinin ve haklarının korunacağı, ülkenin egemenliğini ve kamu düzenini tehdit eden hiçbir girişime izin verilmeyeceği bildirilmiştir. Devletin anayasal yetkileri çerçevesinde gerekli tüm tedbirlerin alınacağı ifade edilmiştir.

Suriye Ordusunun Süveyda’dan Çekilmesi

17 Temmuz 2025 tarihinde Suriye Savunma Bakanlığı, Süveyda ilindeki askeri birliklerin kademeli olarak bölgeden çekilmeye başladığını duyurmuştur. Bakanlıktan yapılan açıklamada, çekilmenin, ateşkesin uygulanabilirliğini güçlendirmek ve sivillerin güvenliğini sağlamak amacıyla başlatıldığı belirtilmiştir. İlk aşamada kent merkezinde konuşlu bazı birliklerin geri çekildiği, belirli kırsal alanlarda ise güvenlik noktalarının korunduğu ifade edilmiştir.

_{Suriye'nin Süveyda bölgesindeki ateşkes kararıyla güvenlik güçlerinin bir kısmı kentten ayrılıyor, 16 Temmuz 2025 - (Anadolu Ajansı)}

Saha kaynaklarına göre, Unkud ve Tişrin kavşaklarındaki kontrol noktaları boşaltılmış; Suriye ordusuna bağlı zırhlı birliklerin bir kısmı Şam yönüne intikal etmiştir. Kent merkezindeki bazı sokaklarda askeri varlığın azaldığı gözlemlenirken, kamu binalarının çevresinde sınırlı sayıda iç güvenlik personelinin görevde kaldığı bildirilmiştir.

Suriye yönetimi, çekilmenin “geri adım” olarak değerlendirilmemesi gerektiğini vurgulayarak, bölgedeki istikrar ortamının korunması için yerel yetkililerle koordinasyonun sürdürüleceğini açıklamıştır. Açıklamada ayrıca, yasa dışı silahlı oluşumlara yönelik hukuki süreçlerin devam edeceği kaydedilmiştir.

Uluslararası Tepkiler

ABD’nin Açıklamaları

Amerika Birleşik Devletleri Dışişleri Bakanı Marco Rubio, İsrail’in Suriye’ye yönelik süregelen hava saldırılarına ilişkin yazılı bir açıklama yayımlamıştır. Rubio, Süveyda ve Şam’daki gelişmeler nedeniyle sivil halkın zarar gördüğüne dair raporların endişeyle takip edildiğini belirtmiştir. Açıklamada, “çatışmanın büyümemesi ve sivillerin korunması için İsrail dahil tüm aktörlerin sorumlulukla hareket etmesi gerektiği” vurgulanmıştır.

Aynı gün ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Tammy Bruce da bir basın toplantısı düzenleyerek, Washington yönetiminin Süveyda’daki duruma ilişkin temaslarını sürdürdüğünü ve İsrail tarafıyla doğrudan görüşmeler yapıldığını bildirmiştir. Bruce, özellikle Süveyda kırsalındaki yerleşim alanlarının hedef alınmasının ardından, sivillerin korunması çağrısında bulunduklarını ifade etmiştir. Sözcü, “gerilimin azaltılması ve diyalog kanallarının açık tutulması” yönünde diplomatik girişimlerin sürdüğünü açıklamıştır.

Söz konusu açıklamalarda, ABD'nin Süveyda’daki çatışmaların bölgesel bir krize dönüşmemesi amacıyla diplomatik temaslarını artırdığı ve bazı üçüncü ülkeler aracılığıyla dolaylı arabuluculuk faaliyetleri yürüttüğü de aktarılmıştır ancak, bu arabuluculuk iddialarına ilişkin resmi bir teyit verilmemiştir.

ABD Başkanı Donald Trump’ın ofisinden yapılan açıklamada ise, “mevcut yönetimin sessiz kalmasının kabul edilemez olduğu” ve “ABD’nin barışı destekleyen diplomatik ağırlığını koyması gerektiği” belirtilmiştir. Açıklamada ayrıca, Trump’ın özel temsilciler aracılığıyla süreci takip ettiği bildirilmiştir.

Avrupa Birliği ve İtalya’nın Tutumu

Avrupa Birliği Dış İlişkiler Servisi (EEAS), yayımladığı yazılı açıklamada, Suriye'nin güneyindeki Süveyda ilinde artan şiddet olaylarından ve İsrail’in hava saldırılarından duyulan endişeyi dile getirmiştir. Açıklamada, sivillerin korunması gerektiği vurgulanmış, bölgedeki taraflara itidal çağrısı yapılmıştır. Ayrıca, Avrupa Birliği, tüm dış aktörlere Suriye’nin egemenliğine ve toprak bütünlüğüne tam saygı gösterme çağrısında bulunmuştur.

İtalya Dışişleri Bakanı Antonio Tajani, sosyal medya platformu üzerinden yaptığı paylaşımda, Süveyda’daki sivil kayıplar ve devam eden şiddet nedeniyle “büyük bir insani trajedi yaşanma riski” bulunduğunu belirtmiştir. Tajani, İtalya’nın Suriye’deki tüm taraflara “diyalog ve ateşkes yönünde adım atmaları” çağrısında bulunduğunu bildirmiştir. Ayrıca, İtalya’nın bölgedeki tüm insani çabalara destek vereceği ifade edilmiştir.

Birleşmiş Milletler’in Açıklamaları

Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres, yaptığı açıklamada, Suriye’nin güneyinde özellikle Süveyda ilinde devam eden silahlı çatışmalardan ve sivil nüfusun zarar görmesinden “derin endişe” duyduğunu belirtmiştir. Guterres, bölgedeki tüm taraflara uluslararası insancıl hukuka uyma ve sivillerin korunmasına öncelik verme çağrısında bulunmuştur.

BM Genel Sekreteri’nin sözcüsü Stephane Dujarric ise aynı gün düzenlediği günlük basın toplantısında, Süveyda’daki durumun yakından izlendiğini, şiddetin yayılmasının engellenmesi gerektiğini ifade etmiştir. Dujarric, BM’nin ilgili tüm taraflarla temas halinde olduğunu ve insani yardım erişiminin sağlanmasının öncelikli olduğunu vurgulamıştır.

Türkiye Büyük Millet Meclisi Tezkeresi

16 Temmuz'da Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Başkanlığı, İsrail’in Suriye’nin güneyine yönelik hava saldırılarını kınayan bir tezkere yayımlamıştır. Söz konusu tezkerede, Süveyda’daki sivil yerleşim alanlarının hedef alınmasının uluslararası hukuka aykırı olduğu ifade edilmiş; İsrail’in bölgedeki askeri operasyonlarının derhal sona ermesi gerektiği vurgulanmıştır.

Tezkerede ayrıca, İsrail’in Suriye’nin egemenliğini ihlal eden eylemlerinin bölgesel barışa tehdit oluşturduğu ve uluslararası toplumun bu konuda sorumluluk üstlenmesi gerektiği belirtilmiştir. Türkiye’nin, Suriye halkının güvenliğini ve toprak bütünlüğünü destekleyen duruşunu sürdüreceği beyan edilmiştir.

TBMM’de temsil edilen bazı siyasi partiler de ayrı ayrı açıklamalarda bulunarak, Süveyda’daki sivillerin korunmasının öncelik taşıdığına işaret etmiş ve İsrail’in askeri müdahalelerinin uluslararası kurumlar nezdinde takip edilmesi gerektiğini belirtmişlerdir.

Arap Ülkelerinden Gelen Tepkiler

16 Temmuz 2025 tarihinde Süveyda’daki gelişmelere yönelik olarak çok sayıda Arap ülkesinden kınama açıklamaları yapılmıştır. Suudi Arabistan, Kuveyt, Mısır, Cezayir ve Irak dışişleri bakanlıkları, ayrı ayrı yayımladıkları açıklamalarda, İsrail’in Suriye’ye yönelik hava saldırılarını “egemenliğe açık bir saldırı” olarak nitelendirmiş ve sivillerin zarar gördüğü bu eylemlerin uluslararası hukuka aykırı olduğunu belirtmiştir.

Körfez İşbirliği Konseyi (KİK), Arap Birliği ve Dünya Müslüman Alimler Birliği de ortak bildiriler yayımlayarak, Suriye topraklarına yapılan müdahalelerin bölgesel güvenliği tehdit ettiğini ifade etmişlerdir. Bu kuruluşlar, tüm tarafları itidalli davranmaya ve çatışmaları durdurmaya davet etmiştir.

Lübnan Cumhurbaşkanı Süleyman Franciye ve Başbakan Necib Mikati, İsrail’in saldırılarını “Lübnan sınır güvenliği açısından da risk oluşturabilecek gelişmeler” olarak değerlendirmiş ve bölgede diplomatik çözüm çağrısında bulunmuşlardır. Katar Dışişleri Bakanlığı ise yaptığı açıklamada, Süveyda’daki sivillere yönelik şiddetin kabul edilemez olduğunu vurgulamış ve İsrail’in askeri operasyonlarını derhal durdurması gerektiğini bildirmiştir.

Lübnan Hizbullah örgütü, İsrail’in Süveyda’ya yönelik hava saldırılarını “Suriye’yi istikrarsızlaştırma girişimi” olarak tanımlamış ve bu saldırılara karşı “tüm direniş ekseninin hazırlıklı olması gerektiğini” belirtmiştir. Filistin merkezli Hamas örgütü de yaptığı açıklamada, İsrail’in bölgesel çatışmaları derinleştiren tutumunu kınamış ve Suriye halkına destek mesajı iletmiştir.

Rusya Federasyonu’nun Açıklaması

17 Temmuz 2025 tarihinde Rusya Dışişleri Bakanlığı, İsrail’in Suriye’ye yönelik hava saldırılarına ilişkin yazılı bir açıklama yayımlamıştır. Açıklamada, İsrail’in Süveyda ve Şam’daki hedeflere gerçekleştirdiği operasyonların uluslararası hukuka ve Birleşmiş Milletler Sözleşmesi’ne aykırı olduğu belirtilmiştir.

Rusya, İsrail’in bu saldırılarla Suriye’nin egemenliğini ihlal ettiğini ve bölgesel istikrarı tehdit ettiğini vurgulamıştır. Açıklamada, Suriye’nin toprak bütünlüğüne saygı duyulması gerektiği ve tüm askeri operasyonların derhal durdurulması çağrısı yer almıştır. Ayrıca, Rusya’nın Suriye halkının yanında olduğu ve bölgedeki krizlerin barışçıl yöntemlerle çözülmesi gerektiği ifade edilmiştir.

İran’ın Açıklaması

İran Dışişleri Bakanı Abbas Erakçi, sosyal medya hesabı üzerinden yaptığı açıklamada, İsrail’in Süveyda ve Şam’a yönelik hava saldırılarını kınamıştır. Erakçi, bu saldırıların yalnızca Suriye’nin egemenliğini ihlal etmekle kalmadığını, aynı zamanda bölgedeki tüm sivillerin güvenliğini tehdit ettiğini belirtmiştir.

Açıklamasında, İran’ın Suriye halkının yanında olduğunu vurgulayan Erakçi, uluslararası toplumu İsrail’in askeri müdahalelerine karşı daha net ve kararlı bir tutum almaya çağırmıştır. İran Dışişleri Bakanlığı, ayrıca, Süveyda’daki tüm tarafların itidalli davranmasını ve diplomatik çözüm yollarına yönelmesini desteklediklerini bildirmiştir.

_{Suriye'de, İsrail'in hava saldırıları protesto ediliyor, 16 Temmuz 2025 - (Anadolu Ajansı)}

Suriye'de İsrail Karşıtı Gösteriler

16 Temmuz tarihinde, İsrail’in Şam’daki Cumhurbaşkanlığı yerleşkesi ve Genelkurmay Başkanlığı gibi stratejik merkezlere düzenlediği hava saldırılarını protesto etmek amacıyla başkent Şam’da binlerce kişinin katıldığı bir gösteri gerçekleştirilmiştir. Halid bin Velid kavşağında toplanan göstericiler, İsrail’in hava saldırılarını ve Suriye topraklarına yönelik askeri müdahalelerini kınamıştır.

_{Suriye'de, İsrail'in hava saldırıları protesto ediliyor, 16 Temmuz 2025 - (Anadolu Ajansı)}

Göstericiler arasında yer alan bazı katılımcılar, Suriye’nin daha fazla yıkıma uğramaması gerektiğini ifade etmiş ve İsrail’in müdahalelerine tepki göstermiştir. Bazı katılımcılar, dış güçlerin Suriye iç işlerine müdahalesini reddettiklerini dile getirmiştir. Gösteriler yalnızca Şam ile sınırlı kalmamış; Hama, Halep ve Humus gibi şehirlerde de benzer protesto eylemleri düzenlenmiştir. Protestoların yapıldığı şehirlerde güvenlik güçlerinin olayları denetim altında tuttuğu, gösterilerin organize şekilde yürütüldüğü aktarılmıştır.

Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed Şara’nın Açıklamaları

17 Temmuz'da Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed Şara, devlet televizyonu üzerinden yaptığı konuşmada İsrail’in Süveyda’daki çatışmalara paralel olarak gerçekleştirdiği hava saldırılarına dair açıklamalarda bulunmuştur. Şara, İsrail’in ülkeyi bölmeye yönelik girişimlerinin farkında olduklarını, bu girişimlere karşı halkın birliğini ve devletin egemenliğini koruma iradesine sahip olduklarını belirtmiştir. Dürzi topluluğunun Suriye devletinin koruması altında olduğunu vurgulamış, bu grubu dış güçlerin nüfuz alanına çekme çabalarının kabul edilmeyeceğini ifade etmiştir.

Şara, İsrail’in Süveyda’daki gelişmeleri bahane ederek Cumhurbaşkanlığı yerleşkesi, Genelkurmay Başkanlığı ve Savunma Bakanlığı gibi devletin merkezi unsurlarına saldırılar düzenlediğini, bu saldırıların amacının ülkeyi istikrarsızlaştırmak olduğunu söylemiştir. Bu bağlamda, büyük çaplı bir tırmanmanın ABD, Arap ve Türk arabulucularının müdahaleleri sayesinde engellendiğini dile getirmiştir. Şara, bazı yasa dışı silahlı grup liderlerinin sivillere karşı suçlar işlediğini belirtmiş, devletin Süveyda’da istikrarı sağlama konusunda kararlı olduğunu vurgulamıştır.

Devletin Dürzi vatandaşlarının güvenliğini sağlama ve onların haklarını koruma konusunda kararlılığını dile getiren Şara, “Dürzi kardeşlerine” zarar veren herkesin yargı önünde hesap vereceğini belirtmiştir. Suriye’nin birliğini ve kamu düzenini tehdit eden hiçbir unsurun kabul edilmeyeceğini açıklamış; ülkenin savaş alanına dönüştürülmesine izin verilmeyeceğini ifade etmiştir.

Bedevi Araplar ile Dürzi Gruplar Arasında Çatışmaların Yeniden Başlaması

17 Temmuz 2025 tarihinde, Suriye'nin güneyindeki Süveyda ilinde, Bedevi Arap aşiretleri ile Dürzi silahlı gruplar arasında silahlı çatışmalar yeniden başlamıştır. Bir önceki gün Şam yönetimi ile yerel Dürzi gruplar arasında varılan ateşkese rağmen, Hikmet el-Hicri’ye bağlı grupların bazı Bedevi Arap aileleri silah zoruyla yerlerinden çıkardığı, bazılarını öldürdüğü ve yaraladığı bildirilmiştir. Sabah saatlerinde başlayan bu olayların ardından gün içerisinde gerginlik tırmanmış, akşam saatlerine doğru silahlı çatışmalara dönüşmüştür.

_{Süveyda'da Bedevi Araplar zorla yerlerinden çıkartılıyor, 17 Temmuz 2025 - (Anadolu Ajansı)}

Çatışmalara müdahil olmayan Suriye güvenlik güçlerinin, Süveyda dışına konuşlandığı ve Dera–Süveyda karayolu üzerinde yeni kontrol noktaları kurarak olayların yayılmasını önlemeye çalıştığı aktarılmıştır. Öte yandan, Dürzi grupların düzenlediği zorla yerinden etme eylemleri sonrasında çok sayıda Bedevi ailenin Dera ve Kuneytra vilayetlerine doğru göç ettiği bildirilmiştir.

İsrail Hava Kuvvetleri’nin Mezraa Köyüne Yönelik Hava Saldırısı

17 Temmuz 2025 tarihinde, İsrail Hava Kuvvetleri Suriye’nin Süveyda ilinde yer alan Mezraa köyüne yönelik bir hava saldırısı gerçekleştirmiştir. Yerel kaynaklara göre, saldırı Türkiye saati ile 20.40 sularında düzenlenmiş ve hedef alınan köy daha önce Bedevi Arap grupların kontrolüne geçmiştir. Olay esnasında İsrail’e ait çok sayıda insansız hava aracının bölgede keşif ve gözetleme uçuşları yaptığı bildirilmiştir.

Suriye resmi haber ajansı SANA, akşam saatlerinde İsrail savaş uçaklarının Süveyda kırsalına yönelik saldırı gerçekleştirdiğini kamuoyuna duyurmuştur. Öte yandan, İsrail basını ordu kaynaklarına dayandırdığı haberlerinde, Mezraa köyüne yönelik herhangi bir saldırı düzenlenmediğini ve bu yöndeki haberlerin reddedildiğini aktarmıştır.

Bedevi Grupların Süveyda Batısındaki İlerlemesi

17 Temmuz'da Bedevi Arap gruplar, Suriye’nin Süveyda ilinin batı kesimlerinde Dürzi gruplara karşı yeni bir askeri ilerleme başlatmıştır. Bölgedeki güvenlik kaynaklarına göre, Dürzi lider Hikmet el-Hicri’ye bağlı yerel güçlerin bazı Bedevi aileleri zorla yerinden etmesinin ardından başlayan çatışmalar, akşam saatlerinde Bedevi Arapların yeniden organize olarak karşı saldırıya geçmesine yol açmıştır.

Suriye’nin farklı bölgelerindeki Arap aşiretlerinden gelen yüzlerce kişinin Bedevi gruplara katılmasıyla birlikte, Mezraa, Tayra, Sama Hanidat, Sama, Eldor, Taara, Devriyye ve Karasa köylerinin kontrolü yeniden Bedevi grupların eline geçmiştir.

Çatışmaların Kent Merkezine Yayılması ve Suriye’nin Yeni Açıklamaları

18 Temmuz 2025 tarihi itibarıyla Süveyda ilinde süregelen çatışmalar, kent merkezinin batı girişine kadar ulaşmıştır. Önceki akşam saatlerinde başlayan silahlı hareketlilik sonucunda, Bedevi Arap grupların Arap aşiretlerinden gelen takviye savaşçılarla birlikte Hecri grubuna ait bazı yerleşimleri geri aldığı bildirilmiştir. Bu ilerlemenin ardından, çatışmalar Süveyda şehir merkezinin batı girişinde yoğunlaşmıştır

Çatışmalar, özellikle Mezraa yönünden gelen Bedevi grupların batı girişini zorlaması sonucu kent merkezine yakın noktalarda keskinleşmiştir. Dürzi gruplar bu bölgedeki savunmayı merkezî mahalleler üzerinden sürdürmektedir. Karşılıklı mevzilenme ve yoğun ateş altında devam eden çatışmalar sırasında kent çevresinde hava hareketliliği yaşandığı, bazı insansız hava araçlarının bölgede gözlem yaptığı aktarılmıştır.

Silahlı Dürzi gruplar, çatışmaların ilerleyişi karşısında kent çevresinden çekilmiş ve savunma hatlarını şehir merkezine taşımıştır. Suriye güvenlik güçleri bu çatışmalara doğrudan müdahil olmamış; yalnızca Süveyda’ya ulaşan yollar üzerinde kontrol faaliyetlerini sürdürmüştür.

Aynı gün Suriye Cumhurbaşkanlığı tarafından yayımlanan açıklamada, Süveyda’daki askeri birliklerin arabulucu ülkelerin girişimine yanıt olarak bölgeden çekildiği tekrar vurgulanmıştır. Açıklamada, Süveyda’da güvenlik güçleri ile çatışan grupların daha önce varılan anlaşmaları ihlal ettiği ve bu grupların iç barışı tehdit ettiği belirtilmiştir. Cumhurbaşkanlık ayrıca, “mezhepleri veya unsurları ne olursa olsun tüm Suriyelilerin korunması” konusunda devletin kararlı olduğunu ifade etmiştir.

Suriye yönetimi ayrıca, uluslararası topluma çağrıda bulunarak istikrarın sağlanması, kontrolsüz silahların denetim altına alınması ve hukukun üstünlüğünün ülke genelinde uygulanması konusunda destek istemiştir. İsrail’in müdahalelerinin ülkenin iç işlerine doğrudan müdahale teşkil ettiği ve bu tür müdahalelerin bölgesel durumu daha karmaşık hale getirdiği belirtilmiştir.

Suriye Cumhurbaşkanlığı’nın 18 Temmuz Tarihli Yeni Açıklamaları

18 Temmuz 2025 tarihinde Suriye Cumhurbaşkanlığı Basın Ofisi tarafından yayımlanan açıklamada, Süveyda ilindeki askeri birliklerin çekilmesi yönünde alınan kararın sürdüğü ve bu adımın arabulucu ülkelerin diplomatik girişimlerine yanıt olarak atıldığı belirtilmiştir. Açıklamada, güvenlik güçlerinin Süveyda'da konuşlu silahlı gruplarla doğrudan bir çatışmaya girmeksizin, bölgedeki genel istikrarın sağlanmasına yönelik tavrını sürdürdüğü ifade edilmiştir.

Aynı gün, ABD Dışişleri Bakanlığı tarafından yapılan sosyal medya açıklamasında, Suriye’ye yönelik 4. seviye seyahat uyarısının sürdüğü ve ABD vatandaşlarının bölgeyi terk etmeleri gerektiği belirtilmiştir. Terk edemeyen kişilere güvenli bir sığınak bulmaları tavsiye edilmiştir.

Süveyda’da 18–21 Temmuz 2025 Tarihleri Arasında Yaşanan Gelişmeler

Çatışmaların Şiddetlenmesi

18–19 Temmuz 2025 tarihleri arasında Süveyda il merkezinde Bedevi Arap aşiretleri ile Dürzi silahlı gruplar arasında silahlı çatışmalar şiddetlenmiştir. Çatışmalar, kent merkezinin batı ve kuzeybatısındaki Ankud Kavşağı, Beledi Parkı, Ümran Tişrin Kavşağı, Sanayi bölgesi ve Muhallak Garbi bölgelerinde yoğunlaşmıştır. Çatışmalarda hem ağır hem de hafif silahların kullanıldığı bildirilmiştir. 

_{Süveyda'da ateşkes çağrılarına rağmen kent merkezinde ve kırsalında şiddetli çatışmalar yaşanıyor, 19 Temmuz 2025 - (Anadolu Ajansı)}

Çatışmalarda Dürzi lider Hikmet el-Hecri'ye bağlı grupların keskin nişancı desteğiyle hareket ettiği belirtilmiştir. Taraflar arasında yapılan silahlı çatışmalarda keskin nişancı ateşlerinin yanı sıra ağır makineli tüfekler ve otomatik silahların kullanıldığı aktarılmıştır. 

Şehir merkezi dışında Süveyda kırsalında da çatışmaların sürdüğü bildirilmiştir. Özellikle Mecdel ve Um Zeytun köylerinde silahlı gruplar arasında yoğun çatışmalar yaşanmıştır. Kırsal kesimdeki çatışmalar sırasında bazı yerleşim alanlarından tahliyeler gerçekleştirilmiştir. Güvenlik kaynakları, çatışmaların farklı bölgelere yayılma eğiliminde olduğunu bildirmiştir.

_{Süveyda'da sükunet sağlanırken polis gücü kent merkezi çevresinde konuşlanıyor, 20 Temmuz 2025 - (Anadolu Ajansı)}

Suriye Cumhurbaşkanlığından Ateşkes İlanı

19 Temmuz 2025 sabah saatlerinde Suriye Cumhurbaşkanlığı tarafından yapılan yazılı açıklamada, ülke genelinde tüm silahlı eylemlerin sona erdirilmesi amacıyla kapsamlı bir ateşkes ilan edildiği duyurulmuştur. Açıklamada, devlet kurumları ve güvenlik güçlerinin ateşkesi uygulayabilmesi için gerekli alanın açılması çağrısı yapılmıştır. Tüm taraflara, istikrarın sağlanması ve sivillerin korunması adına sorumluluk çağrısı yapılmıştır. Ayrıca, insani yardımların engelsiz ulaştırılması vurgulanmıştır.

Cumhurbaşkanı Ahmed Şara, 19 Temmuz'da yaptığı ulusa sesleniş konuşmasında, Süveyda'da yaşanan çatışmaların devlet müdahalesiyle kontrol altına alınabildiğini, aksi takdirde durumun kontrolden çıkabileceğini ifade etmiştir. Şara, İsrail’in Şam’a ve diğer devlet kurumlarına yönelik saldırılarını krizi derinleştiren etkenler arasında göstermiştir. Enformasyon Bakanı Hamza el Mustafa ise aynı gün düzenlediği basın toplantısında, devletin başlangıçtan itibaren siyasi çözüm arayışında olduğunu ve çatışmaları askeri müdahaleye dönüştürmeden sona erdirmeye çalıştığını belirtmiştir. Mustafa, çatışmalarda bazı silahlı grupların intikam eylemleri ve sistematik tehcir girişimlerinde bulunduğunu da kamuoyuyla paylaşmıştır. Ateşkesin üç aşamalı bir plan çerçevesinde uygulandığı, ilk aşamada güvenlik güçlerinin batı ve kuzeyde konuşlandığı, ikinci aşamada insani geçiş koridorlarının açılacağı, üçüncü aşamada ise devlet kurumlarının il genelinde faaliyete geçeceği belirtilmiştir.

_{Süveyda'da sükunet sağlanırken polis gücü kent merkezi çevresinde konuşlanıyor, 20 Temmuz 2025 - (Anadolu Ajansı)}

Güvenlik Güçlerinin Müdahalesi ve Konuşlanma Süreci

19 Temmuz 2025 tarihinde başkent Şam’dan yola çıkan yaklaşık 100 araçlık güvenlik gücü konvoyu Süveyda’ya doğru hareket etmiştir. Bu konvoyun, ateşkesin uygulanmasını sağlamak, kamu düzenini yeniden tesis etmek ve sivillerin can ve mal güvenliğini korumak amacıyla gönderildiği Suriye Cumhurbaşkanlığı tarafından ilan edilmiştir. Konvoyun hareketi, Süveyda’daki şiddet olaylarının durdurulması yönündeki devlet inisiyatifinin ilk adımı olarak kaydedilmiştir.

Ateşkes planının ilk aşaması çerçevesinde Suriye güvenlik güçlerinin Süveyda ilinin batı ve kuzey kırsalında, ayrıca şehir dışındaki ana yollar üzerinde konuşlanmaya başladığı duyurulmuştur. Enformasyon Bakanı Hamza el Mustafa tarafından yapılan açıklamada, bu konuşlanmanın 48 saat içinde kademeli olarak kent merkezine doğru ilerleyeceği bildirilmiştir.

Suriye İçişleri Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada, Süveyda kent merkezi içindeki çatışmaların durdurulduğu bildirilmiştir. Bakanlık, iç güvenlik unsurlarının kent çevresinde konuşlandığını, bu sayede şehir içinde kamu düzeninin sağlandığını duyurmuştur. Açıklamada, güvenlik güçlerinin yalnızca çatışmaları bastırmak değil, aynı zamanda sivillerin tahliyesini ve insani yardım süreçlerini koordine etmekle görevli oldukları belirtilmiştir.

19 Temmuz itibarıyla Suriye yönetimi tarafından Süveyda'da yeniden güvenlik güçlerinin konuşlandırılmasıyla birlikte, Bedevi Araplara destek amacıyla bölgeye gelen aşiret savaşçılarının kademeli olarak kentten çıkarıldığı bildirilmiştir. Bu süreçte yerel aşiret temsilcilerinin Dera’da hükümet yetkilileriyle toplantılar düzenlediği ve onur ile güvenlik garantisi verilmesi şartıyla Şam yönetiminin ateşkes planına destek sundukları aktarılmıştır. 

_{Süveyda'da zorla yerinden edilen Bedevi Arap aileler tahliye ediliyor, 21 Temmuz 2025 - (Anadolu Ajansı)}

Bedevi Arap Ailelerin Durumu ve Tahliye Operasyonu

13 Temmuz 2025’te başlayan çatışmaların ardından, Dürzi lider Hikmet el-Hecri’ye bağlı silahlı grupların Süveyda’daki bazı mahallelerde yaşayan Bedevi Arap aileleri zorla yerlerinden ettiği bildirilmiştir. El-Mekus Mahallesi başta olmak üzere çeşitli bölgelerde yaşayan sivillerin evlerinden çıkarıldığı, ailelerin silahlı baskılarla bölgeyi terk etmek zorunda kaldığı aktarılmıştır. Yerinden edilenlerin çoğunluğunu kadınlar ve çocuklar oluşturmuştur.

21 Temmuz 2025 sabah saatlerinde, Süveyda il merkezinden tahliye edilen Bedevi Araplara ait konvoy bölgeden çıkmıştır. Tahliye işlemi sırasında 4 otobüs ve yaklaşık 20 özel taşıma aracından oluşan konvoyda bulunan ailelere Suriye Kızılayı ekipleri eşlik etmiştir. Tahliye sürecinde herhangi bir devlet kurumu doğrudan refakat etmemiş ancak operasyon Suriye güvenlik güçlerinin kontrolünde gerçekleştirilmiştir. Tahliye edilen sivilerin çoğunun el-Mekus Mahallesi sakinleri olduğu kaydedilmiştir.

Süveyda’dan tahliye edilen konvoy, önce Valga köyüne, ardından Dera iline bağlı İzra ilçesine ulaşmıştır. Konvoy daha sonra Şam kırsalındaki geçici yerleşim alanlarına yönlendirilmiştir. Suriye Kızılayı tarafından organize edilen barınma merkezlerine yerleştirilen ailelerin temel ihtiyaçları karşılanmaya başlanmıştır. Tahliye edilenlerin gıda, sağlık ve barınma hizmetlerinden faydalanmalarına yönelik insani yardım organizasyonları devreye alınmıştır.

Suriyeli yetkililer, Bedevi ailelerin kendi topraklarına geri dönebilmeleri için devlet tarafından güvence verildiğini bildirmiştir. Bu bağlamda, Şam yönetimi, sürecin taraflarından biri olan Dürzi lider Hikmet el-Hecri’den bu ailelerin geri dönüşlerine izin verileceği yönünde teminat alındığını duyurmuştur. 

_{Süveyda'da zorla yerinden edilen Bedevi Arap aileler tahliye ediliyor, 21 Temmuz 2025 - (Anadolu Ajansı)}

Sivil Kayıplar, İnsani Durum ve Hak İhlalleri

Suriye İnsan Hakları Ağı (SNHR) tarafından 21 Temmuz 2025 tarihinde yayımlanan rapora göre, Süveyda’daki çatışmalarda 13–20 Temmuz tarihleri arasında ölümleri belgelenen kişi sayısı 558’e ulaşmıştır. Hayatını kaybedenler arasında 11 çocuk, 17 kadın, 6 sağlık çalışanı ve 2 medya mensubu yer almaktadır. Aynı dönemde 783’ten fazla kişinin çeşitli derecelerde yaralandığı rapor edilmiştir. Önceki raporlarında SNHR, 13–18 Temmuz arasında en az 321 kişinin öldüğünü ve 436’dan fazla kişinin yaralandığını bildirmişti.

Suriye Enformasyon Bakanı Hamza el Mustafa tarafından yapılan açıklamalarda, Süveyda’daki bazı silahlı grupların sistematik tehcir ve zorla yerinden etme faaliyetlerinde bulunduğu ifade edilmiştir. Mustafa, bu tür eylemlerin yalnızca Bedevi Arap nüfusu hedef almakla kalmadığını, aynı zamanda bölgede demografik yapının zorla değiştirilmesi tehlikesini doğurduğunu belirtmiştir. Devletin, bu tür uygulamalara karşı tüm vatandaşlarını koruma sorumluluğu taşıdığı vurgulanmıştır.

Suriye devleti, Süveyda’daki insani durumun ağırlaşması üzerine bir acil durum heyeti oluşturmuştur. Enformasyon Bakanı Mustafa tarafından duyurulan bu heyetin, Sağlık Bakanlığı, Aile ve Sosyal İşler Bakanlığı, Afet Yönetimi Kurumu ve diğer ilgili kamu kurumlarının temsilcilerinden oluştuğu bildirilmiştir. Heyetin görevi, çatışmalardan etkilenen sivillere yönelik yardım koordinasyonunu sağlamak ve tahliye edilen kişilerin ihtiyaçlarını karşılamak olarak belirlenmiştir.

Ulusal ve Uluslararası Siyasi Tepkiler

Cumhurbaşkanı Ahmed Şara, 19 Temmuz 2025 tarihinde yaptığı konuşmada, Süveyda ilinin hâlen Suriye devletinin ayrılmaz bir parçası olduğunu belirtmiş ve Dürzi toplumunun ulusal dokunun temel unsurlarından biri olduğunu vurgulamıştır. Şara, küçük bir grubun Dürzi toplumunu temsil etmeyen eylemlerinin tüm toplumu mahkum etmek için gerekçe olamayacağını ifade etmiştir. Enformasyon Bakanı Hamza el Mustafa da benzer bir açıklamada bulunarak, Dürzi toplumunun geçmişte devletle iş birliği içinde olduğunu, ancak bazı grupların dış güçlerle temasa geçerek ülkenin birliğini tehdit eden bir yönelim sergilediğini ileri sürmüştür.

Suriye Enformasyon Bakanı Hamza el Mustafa, devletin tüm oluşumları tek çatı altında toplamak ve tüm ülke genelinde tek ordu oluşturmak amacıyla çalıştığını belirtmiştir. Mustafa, yalnızca Suriye ordusunun ülkedeki silahlı gücü temsil etmesi gerektiğini ifade ederek, PKK/YPG unsurlarının “Suriye Demokratik Güçleri (SDG)” adı altında meşruiyet kazanma girişimlerine karşı uyarıda bulunmuştur. Hikmet el-Hecri’nin PKK/YPG ile iş birliği arayışına girdiğini, bu kapsamda bir koridor oluşturma teşebbüsünde bulunduğunu öne sürmüştür. Ayrıca, devletin geçmişte Hecri ile vardığı anlaşmaların Hecri tarafından ihlal edildiği, dış müdahaleyi teşvik eden söylemler benimsendiği aktarılmıştır.