Tören keşkeği geleneği, Anadolu’nun kırsal bölgelerinde toplumsal dayanışma ve birlik ruhunu yansıtan, önemli bir somut olmayan kültürel miras unsurudur. Bu gelenek, düğün, sünnet, bayram, hayır ve toplu etkinlikler gibi özel günlerde büyük kazanlarda pişirilen keşkek yemeğinin, topluca hazırlanıp tüketilmesine dayanır.

Tarihî Arka Plan

Keşkeğin kökeni, Anadolu’nun tarihî beslenme alışkanlıklarına kadar uzanmaktadır. Buğdayın haşlanıp etle uzun saatler pişirilerek hazırlanması, yemeğe geleneksel bir karakter kazandırmış; bu sayede yöresel düğün ve kutlamaların vazgeçilmez bir parçası hâline gelmiştir. Tören keşkeği geleneğinin bu şekilde yaşatılması, kuşaktan kuşağa aktarılan toplumsal bilgilerin canlı tutulmasını sağlamaktadır.

Hazırlık Süreci

Tören keşkeğinin hazırlanması, topluluk hâlinde gerçekleştirilen ritmik bir uygulamadır. İlk olarak, akşamdan ıslatılan buğday ve kemikli et, büyük kazanlarda pişirilir. Pişen malzeme daha sonra ahşap tokmaklar yardımıyla uzun süre dövülerek kıvamlı bir hâle getirilir. “Dövme” adı verilen bu aşamaya, topluluk üyeleri hep birlikte katılarak keşkek dövme ritmini oluşturur. Dövme işlemi, yalnızca yemeğin hazırlanmasını değil, aynı zamanda birlik, beraberlik ve dayanışma duygusunun güçlenmesini de simgeler.

^{Keşkeklerin Pişirilme Süreci (Kültür ve Turizm Bakanlığı)}

Toplumsal İşlev ve Kültürel Değer

Tören keşkeği geleneği, toplumsal hafızanın önemli bir parçasıdır. Bu gelenek aracılığıyla insanlar düğün, mevlit ya da hayır gibi toplu etkinliklerde bir araya gelir ve iş bölümü yapar. Keşkeğin hep birlikte dövülüp hazırlanması, ortak emeği yücelten bir ritüel niteliği taşır. Bu yönüyle tören keşkeği geleneği, toplumsal bağların güçlenmesine katkıda bulunur.

^{Keşkeklerin Dağıtılma Aşaması (Kültür ve Turizm Bakanlığı)}

UNESCO Tescili

Tören Keşkeği Geleneği, kültürel değerinin uluslararası ölçekte tanınması amacıyla 2011 yılında UNESCO İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası Temsili Listesi'ne dâhil edilmiştir. Bu tescil, geleneğin gelecek kuşaklara aktarılması ve sürdürülebilirliğinin sağlanması için önemli bir adımdır.

^{UNESCO’nun Somut Olmayan Kültürel Mirası Koruma Sözleşmesi (Kültür ve Turizm Bakanlığı)}

Günümüzdeki Durum

Bugün Anadolu’nun birçok yöresinde keşkek pişirme geleneği yaşatılmaya devam etmektedir. Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın desteklediği etkinlikler ve yerel toplulukların düzenlediği festivaller aracılığıyla tören keşkeği geleneğinin görünürlüğü artırılmakta, yöresel mirasın geniş kitlelerle buluşturulması sağlanmaktadır.