Akhisar uslu zeytini, Türkiye’nin Manisa iline bağlı Akhisar ilçesi ve çevresindeki belirli bölgelerde (Gölmarmara, Salihli, Turgutlu, Saruhanlı, Kırkağaç) yetiştirilen, menşe adıyla tescillenmiş bir zeytin çeşididir. 13 Aralık 2012 tarihinde coğrafi işaret olarak tescillenmiş olan bu ürün, Akhisar Ticaret ve Sanayi Odası’nın başvurusu ile koruma altına alınmıştır. Tescil numarası 165’tir.

Tanım ve Ayırt Edici Özellikler

Akhisar uslu zeytini, zeytingiller ailesine ait aşılı bitkilerden elde edilen meyvelerdir. Bu zeytini diğer türlerden ayıran temel özellik, yalnızca Akhisar yöresinde yetiştirilen uslu tipi zeytin fidanlarından hasat edilip işlenmesidir. Siyah sofralık olarak değerlendirilen bu çeşit, olgunluk döneminde parlak koyu siyah rengi ve üstün tat özellikleriyle öne çıkar.

Morfolojik Özellikler

• Ağaç Yapısı: Sulanan koşullarda kuvvetli gelişim gösterir. Geniş ve büyük taç yapısı, sık dallanma ve yoğun yapraklılık ile karakterizedir. Yaşlı dallar gri, genç dallar gri-yeşil renktedir.
• Yaprak: Uzun, orta genişlikte eliptik formdadır. Üst yüzeyi koyu yeşil ve hafif pusludur; alt yüzeyi yeşilimsi-gri renktedir. Ortalama boyu 59.60 mm, eni 12.40 mm’dir.
• Çiçek: Somak uzunluğu 24–34 mm arasında değişir; ortalama çiçek sayısı 11’dir.

Meyve Özellikleri

• Şekil ve Boyut: Oval formda, boyuna asimetrik, enine simetriktir. En geniş noktası orta kısma yakındır. Meyve ucu yuvarlak ve memesizdir.
• Renk ve Doku: Yeşil meyve parlak yeşil renkte olup belirgin beyaz lentiseller içerir. Olgun meyve parlak koyu siyah renktedir; eti krem renginde ve yumuşaktır.
• Fiziksel Değerler: 100 meyvede ortalama ağırlık 353.40 gr, hacim 340 cm³’tür. 1 kg’da ortalama 283 adet meyve bulunur. Et oranı %85.17, yağ oranı %21.50, nem oranı %60.61’dir.
• Çekirdek: Uzun oval formda, uç kısmı sivri iğne ile sonlanır. Meyveden kolay ayrılır. 100 çekirdekte ortalama ağırlık 52.40 gr’dır.

Fizyolojik Özellikler

• Gelişim ve Verim: Sulama ve gübreleme ile kuvvetli gelişim gösterir. Taç hacmine göre verimi orta düzeydedir. İyi bakım koşullarında düzenli ürün verir.
• Fenolojik Dönemler:
• Çiçeklenme: 12 Mayıs-4 Haziran
• Meyve bağlama: 25 Mayıs-9 Haziran
• Yeşil olum: Ağustos sonu-Eylül başı
• Siyah olum: 1-30 Kasım

Üretim ve İşleme

Zeytinlik tesisinde dikim aralıkları 6×8 m veya 7×7 m olarak ayarlanır. Fidanlar Kasım-Nisan aylarında dikilir; soğuk iklimlerde bu dönem Mart-Nisan’a kaydırılabilir. Dikim sonrası bakımda sulama, yabancı ot temizliği, gübreleme ve hastalık kontrolü önemlidir. Hasat elle yapılır ve zeytinler kasalara toplanır.

İşleme süreci ürün tipine göre değişir. Siyah natürel ve konfit zeytinlerde oksidasyon, alkali muamele, salamura ve pastörizasyon gibi işlemler uygulanır. Kalamata tipi ürünlerde çizme, dilimleme ve çekirdek çıkarma gibi ek işlemler yer alır. Ambalajlama cam, plastik veya teneke kaplarda yapılır; salamura içeriği Türk Gıda Kodeksi’ne uygun olmalıdır.

Duyusal ve Kimyasal Özellikler

• Ürünler çürük, yabancı tat ve koku içermemeli; sağlam ve kendine özgü tatta olmalıdır.
• Ambalaj salamurası berrak olmalı, ürünleri tamamen kapatmalı ve ambalajı %98 oranında doldurmalıdır.
• Kimyasal değerler: Tuz (NaCl) %0.5–7, pH 4–8 aralığındadır.

Etmenlere Duyarlılık

Ağaç odun dokusu yumuşak olduğundan zeytin dal kanseri ve zeuzeura gibi zararlılara karşı hassastır. Soğuğa duyarlıdır; erken soğuklara maruz kalan bölgelerde hasat öncesi toplama önerilir. Meyve eti yumuşak olduğundan hasat ve işleme sırasında dikkatli olunmalıdır.

Denetim ve Coğrafi İşaret Kullanımı

Akhisar uslu zeytini coğrafi işaretini kullanmak isteyen üreticiler, Akhisar Ticaret ve Sanayi Odası’na başvurmalıdır. Ürün yalnızca belirlenen coğrafi sınırlar içinde yetiştirilen zeytinlerden elde edilmelidir. Denetim, zeytin konusunda uzman üç kişilik bir komisyon tarafından yapılır. Komisyon hasat döneminde ve gerektiğinde acil olarak toplanarak fiziksel ve kimyasal uygunluk kontrollerini gerçekleştirir.