Edincik zeytini, Olea europaea L. türüne ait Edincik su zeytin çeşidinin meyvesidir. Türkiye'nin Balıkesir iline bağlı Bandırma ve Erdek ilçeleri sınırlarında yetiştirilen bu zeytin, 07 Mart 2024 tarihinde menşe adıyla tescillenmiş ve coğrafi işaret koruması altına alınmıştır. Tescil işlemi Bandırma Ticaret Odası tarafından gerçekleştirilmiştir.

Botanik Özellikleri

Edincik zeytini ağacı orta kuvvette gelişir; yayvan ve yuvarlak taç yapısına sahiptir. Dalları yaşa göre renk değiştirir: genç dallar yeşil-gri, yaşlı dallar bej-yeşil tonlarındadır. Yaprakları uzun, dar ve eliptik biçimde olup üst yüzeyi puslu yeşil-gri, alt yüzeyi hafif tüylü gri-yeşildir. Yaprak orta damarı belirgin beyaz bir hat şeklindedir ve yaprak ayası bu damara göre simetriktir.

Meyve Özellikleri

Edincik zeytini yüksek su içeriği (%50–74) ve düşük yağ oranı (%13–24) ile sofralık kullanım için uygundur. Meyve eti yumuşak, kabuğu ise ince ve fiziksel darbelere karşı hassastır. Meyve eni 14–21 mm, boyu 18–26 mm arasında değişir; 100 meyvenin ağırlığı 250–600 gram arasında olabilir. Bu özellikleriyle Edincik zeytini, özellikle su zeytini olarak tanımlanan türler arasında ayırt edici bir konuma sahiptir.

Olgunlaşma ve Hasat Dönemi

Çiçeklenme dönemi 12 Mayıs–12 Haziran arasında gerçekleşir. Yeşil olum dönemi ekim ayında, siyah olum dönemi ise 15 Kasım–15 Aralık tarihleri arasındadır. Hasat işlemi elle veya mekanik yöntemlerle yapılır; meyvenin hassas yapısı nedeniyle dikkatli taşıma ve işleme gerektirir.

Kimyasal Bileşimi

Edincik zeytini fenolik bileşenler açısından zengindir. Oleuropein (3,5–5,0 mg/kg), tirozol (4,0–5,0 mg/kg) ve hidroksitirozol (6,0–8,0 mg/kg) içerir. Uçucu bileşenler arasında etil asetat (%1,5–25,0), 3-metil-1-butanol (%4,0–14,0) ve mekuinol (%7,0–18,0) bulunur. Bu bileşenler, zeytinin aroma ve tat profilini belirleyen temel unsurlardır.

Yetişme Koşulları

Coğrafi sınırdaki topraklar tuzsuz, kil-tınlı-killi yapıdadır ve pH aralığı 5,45–7,87 arasında değişir. Taşlık yapı, güneş ışınlarının yansımasıyla toprağın ısınmasını sınırlayarak ağacın nemli kalmasını ve meyvenin irileşmesini sağlar. Sulama genellikle yapılmaz; ancak yağış yetersizse salma veya damlama sulama uygulanabilir.

Üretim Metodu

Edincik zeytininin üretim süreci, zeytinliklerin kurulmasından sofralık ürünün ambalajlanmasına kadar uzanan çok aşamalı bir sistemle yürütülür. Her aşama, ürünün özgün niteliklerini korumaya ve coğrafi işaret kriterlerine uygunluğa odaklanır.

Zeytinlik Kurulumu ve Dikim: Bahçeler sulanabilir, verimli alanlarda kurulur. Eğimin %5’i geçtiği arazilerde teraslama yapılır; taban suyu yüksekse drenaj çukurları açılır. Fidanlar 80x80 cm çukurlara dikim tahtası yardımıyla yerleştirilir. Tüplü fidanlarda kök boğazı toprak seviyesinde, aşılı fidanlarda ise aşı noktası toprak üstünde kalacak şekilde dikim yapılır. Dikim öncesi kök ve taç budaması yapılır, ardından can suyu verilir. Dikim aralıkları sulama durumuna göre 5–18 metre arasında değişir.

Toprak İşleme: Yılda 2-3 kez yapılır. İlk işlem hasat sonrası 15 cm derinlikte pullukla, ikinci işlem ilkbaharda 10-12 cm derinlikte pulluk veya tırmıkla, üçüncü işlem ise dökülen zeytinlerin kaybını önlemek ve ot temizliği amacıyla uygulanır.

Gübreleme: Sürgün faaliyeti başlamadan yaklaşık bir ay önce yapılır. Bu dönemde fosfor ve potasyumlu gübrelerin tamamı, azotlu gübrenin yarısı verilir. Kalan azot, sulama yapılmayan alanlarda son yağışlar kesilmeden önce, sulanan alanlarda ise ilk sulama öncesinde uygulanır.

Sulama: Genellikle doğal yağışlarla yetinilir. Ancak kurak dönemlerde salma veya damlama sulama yöntemleriyle destek sağlanabilir.

Budama: Edincik zeytini ağaçlarında çoğunlukla gençleştirme budaması yapılır. Bu işlem, ağacın sağlıklı gelişimini sürdürmesi ve verimliliğini artırması açısından önemlidir.

Sofralık Zeytin Üretimi

Yeşil Zeytin: Ekim ayı başında hasat edilir. Yeşilden sarıya dönen daneler mekanik yöntemlerle toplanır, boylarına göre elenir ve fermantasyon tanklarına alınır. %6 deniz tuzu ve %0,5 sitrik asit içeren salamura içinde doğal fermantasyona bırakılır. Tuz oranı %7–7,5, asit oranı %0,8–1 arasında tutulur. Yaklaşık 9 ay sonra çizilerek seçilir, salamuralı olarak ambalajlanır ve pastörize edilerek piyasaya sunulur.

Siyah Zeytin: Ekim sonu–kasım başı hasat edilir. %8–10 tuz içeren salamura hazırlanır; kalsiyum klorür ve laktik asit ile desteklenir. Zeytinler keten bez, tahta ve granit taşlarla baskıya alınır. 8 ay fermantasyondan sonra ambalajlanarak piyasaya sunulur.

Denetim ve Koruma

Denetimler, Bandırma Ticaret Odası koordinasyonunda, Tarım ve Orman Müdürlüğü, Ticaret Borsası ve Ziraat Odası temsilcilerinden oluşan üç kişilik bir merci tarafından yapılır. Denetim kriterleri arasında üretim alanı, pomolojik özellikler, üretim metodu, kimyasal analizler ve menşe adı kullanım uygunluğu yer alır.