Akkuş şeker fasulyesi, Ordu’nun Akkuş ilçesine özgü, menşe adıyla tescillenmiş yerel bir fasulye çeşididir. Beyaz renkte, böbrek şeklinde tohumlara sahip olan bu ürün, 750–1400 metre rakıma sahip, tınlı, humuslu ve killi toprak yapısıyla karakterize edilen tarım arazilerinde yetiştirilmektedir. Kimyasal gübre ve zirai ilaç kullanılmadan üretilen Akkuş şeker fasulyesi, sırık formunda gelişen, sarılma eğilimi göstermeyen, açık yeşil yapraklı bir bitki yapısına sahiptir.

^{Akkuş Şeker Fasulyesi (AA)}

Coğrafi Üretim Alanı ve Tarımsal Ortam

Akkuş şeker fasulyesi, Türkiye'nin Karadeniz Bölgesi'nde, Ordu ilinin Akkuş ilçesi ve çevresindeki köylerde yetiştirilen, coğrafi işaretle tescillenmiş yerel bir kuru fasulye çeşididir. “Menşe adı” türünde tescillenmiş olan bu ürün, 26 Mart 2010 tarihinde tescil edilmiş ve 24 Temmuz 2011 tarihli ve 28004 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak koruma altına alınmıştır. Tescil sahibi kuruluş Akkuş Ziraat Odası’dır.

İlçenin rakımı 750 ila 1400 metre arasında değişmektedir. Toprak yapısı, tınlı, humuslu ve killi karakterdedir. Bu bölgenin ekolojik koşulları —özellikle yükseklik, toprak bileşimi ve iklimsel etmenler— ürünün morfolojik ve kimyasal özellikleri üzerinde belirleyici rol oynar. Akkuş şeker fasulyesinin üretiminde zirai mücadele ilaçları ve suni gübre kullanılmaması dikkat çeken bir uygulamadır.

Morfolojik Özellikler

Akkuş şeker fasulyesi, böbrek şeklini andıran, beyaz renkli tohumlara sahiptir. Bitki genel olarak sırık formda gelişim göstermekte olup, sarılıcı büyüme tipi sergilemektedir. Bitkide sarılma eğilimi yoktur. Renklenme orta seviyede olup, bitki açık yeşil yapraklara ve kısa tüylü bir yüzeye sahiptir. Yaprakçık şekli yarı mızrak biçimindedir ve terminal yaprakçıklar hem uzunluk hem de genişlik açısından ortalama 4 cm ölçüsündedir.

İlk bakla yüksekliği ortalama 47 cm'dir. Olgunlaşmamış baklalar koyu saman sarısı renkte, hafifçe kıvrık formda ve orta kalınlıkta bir duvar yapısına sahiptir. Ortalama bakla boyu 12 cm, genişliği 0,93 cm’dir. Her baklada ortalama 5 tohum (locus) bulunur. Bitki boyu yaklaşık 183 cm olup, bir bitkide ortalama 13 bakla bulunmaktadır.

Tohumlar ortalama 0,80 cm uzunluğunda ve 0,60 cm genişliğindedir. Bin dane ağırlığı 455 gramdır.

^{Akkuş Şeker Fasulyesi (T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı)}

Üretim Metodu

Tohum ekimi genellikle Nisan-Mayıs aylarında gerçekleştirilir. Tohumlar, dekara 4 kg azot (N) ve 6 kg fosfor (P₂O₂) içerecek şekilde gübrelenmiş tarlalara ekilir. Ekim sırasındaki sıra arası mesafe 50 cm, sıra üzeri mesafe ise 10 cm’dir. Deneme parselleri genellikle üç sıradan oluşur ve her bir parsel 3 metre uzunluğundadır.

Tarla şartlarına bağlı olarak 2-3 kez çapalama yapılır, yabancı otlar temizlenir. Kurak geçen dönemlerde sulama yapılabilir. Hasat genellikle Eylül ayı ortalarında gerçekleştirilir. Hasat edilen baklalar bir hafta süre ile harman yerinde sergiler üzerinde kurutulur. Daha sonra baklalar ayıklanarak tohumlar çıkarılır ve yaklaşık %13 nem oranına ulaşıncaya kadar kurutma işlemi devam eder.

Fiziksel ve Teknolojik Özellikler

Kuruyan tohumların bazı temel fiziksel ve teknolojik parametreleri şu şekildedir:

• Kuru ağırlık: 40 gr
• Yaş ağırlık: 78 gr
• Su alma kapasitesi: 0,78 gr/tane
• Su alma indeksi: %1,75
• Kuru hacim: 20 ml
• Islak hacim: 71 ml
• Şişme kapasitesi: 0,65 ml/tane
• Şişme indeksi: %3,5
• Pişme süresi: 25 dakika
• Protein oranı: %22

Bu değerler, Akkuş şeker fasulyesinin pişirme kalitesi ve besin değeri açısından değerlendirilmesini mümkün kılar.

Denetim ve Kontrol

Akkuş şeker fasulyesinin coğrafi işaretleme süreci ve kullanım biçimi, yetkili denetim mercileri tarafından düzenli olarak kontrol edilmektedir. Denetim komisyonu; Akkuş Ziraat Odası koordinasyonunda, Ordu Valiliği İl Tarım Müdürlüğü, Ordu Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü ve Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Ordu İl Kontrol Laboratuvar Müdürlüğü temsilcilerinden oluşmaktadır. Bu komisyon; üretim metoduna uygunluk, üretim aşamalarının doğruluğu ve coğrafi işaret kullanımının takibi konularında sorumludur. Ayrıca şikâyet durumlarında gerektiğinde denetim gerçekleştirme yetkisine sahiptir.