Bünyan, Kayseri iline bağlı bir ilçe olup tarihî kökeni M.Ö. 4000–1200 yılları arasına, Hititler dönemine kadar uzanmaktadır. İlçe sınırları içerisinde yer alan mahallelerde bulunan mağaralar ve arkeolojik kalıntılar, bu döneme ait yerleşim izlerini ortaya koymaktadır. Tarih boyunca birçok medeniyetin hâkimiyeti altına giren Bünyan, bu kültürel çeşitliliğin izlerini mimarî ve sosyo-kültürel yapısında taşımaktadır. İlçede günümüze ulaşan tarihî eserlerin büyük bir bölümü Selçuklular dönemine aittir. Özellikle Selçuklu Sultanı I. Alaeddin Keykubat döneminde 1232–1236 yılları arasında inşa edilen Sultanhanı Kervansarayı ile 1240 yılında Selçuklu veziri Celalettin Karatay tarafından yaptırılan Karatay Kervansarayı, ilçenin önde gelen tarihî yapıları arasında yer almaktadır. Ayrıca, H.734 (M.1333) yılında İlhanlı valilerinden Tac-ı Kızıl oğlu Emir Zahireddin Mahmud tarafından inşa ettirilen Ulu Cami (Cami Kebir), Bünyan’ın tarihî ve kültürel kimliğini yansıtan önemli bir yapıdır.

Bünyan, idari olarak 1895 yılında II. Abdülhamit döneminde Sarımsaklı Nahiyesi olarak kaymakamlık düzeyinde teşkilatlanmıştır. Bu dönemde, padişahın ismine ithafen "Bünyan-ı Hamit" adıyla kaza statüsüne kavuşmuştur. Arapça kökenli “Bünyan” kelimesi “bina, yapı” anlamına gelmektedir. 1908 yılında "Hamit" ifadesi kaldırılarak ilçe yalnızca "Bünyan" adını almış; 1914 yılında ise Sivas iline bağlı statüsünden çıkarılarak Kayseri iline bağlanmıştır.

Coğrafi Konum ve Doğal Yapı

Bünyan, İç Anadolu Bölgesi'nin doğusunda yer almakta olup kuzeyde Sarıoğlan ve Akkışla, güneyde Tomarza ve Talas, doğuda Pınarbaşı, batıda ise Kocasinan ve Melikgazi ilçeleriyle çevrilidir. İlçenin yüzölçümü 1.188 km²’dir. Bünyan, karasal iklimin etkisi altındadır; yazlar sıcak ve kurak, kışlar ise soğuk, sert ve yağışlı geçmektedir. Yerleşim, 1900 metre yüksekliğindeki Koramaz Dağı’nın kuzey yamaçlarında yer almakta olup ilçe merkezinin rakımı 1340 metredir. Bünyan sınırlarında bulunan doğal su kaynakları arasında Tuzhisar Mahallesi’ndeki Tuzla doğal gölü, Topsöğüt Mahallesi’ndeki "Taçın Suyu" ve ilçe merkezinden geçen Bükderesi sayılabilir. Ayrıca Pınarbaşı mevkisinde içme suyu temin edilen doğal kaynaklar mevcuttur.

^{Bünyan (Bünyan Belediyesi)}

İdari Yapılanma ve Nüfus

6360 sayılı yasa kapsamında gerçekleştirilen idari düzenlemeler doğrultusunda, Bünyan’a bağlı 24 köy ve 7 belde belediyesi tüzel kişiliklerini kaybederek mahalle statüsüne dönüştürülmüş ve toplamda 44 mahalle muhtarlığı oluşturulmuştur. İlçede kaymakamlık teşkilatına bağlı olarak birçok kamu kurumu faaliyet göstermektedir. Bunlar arasında jandarma komutanlığı, adliye teşkilatı, ilçe emniyet müdürlüğü, mal müdürlüğü, nüfus müdürlüğü, vergi dairesi, sağlık müdürlüğü, devlet hastanesi, tarım ve hayvancılık müdürlüğü, tapu müdürlüğü, müftülük, sosyal güvenlik merkezi, tarım kredi kooperatifi, PTT, elektrik ve telekom işletmeleri, banka şubeleri ve kütüphane gibi kurumlar yer almaktadır. TÜİK'in 2022 verilerine göre ilçenin nüfusu 29.704’tür.

Ekonomik Faaliyetler

Bünyan ekonomisinin temelini tarım ve hayvancılık oluşturmaktadır. İlçede yaygın olarak hububat ve yem bitkileri yetiştiriciliği yapılmaktadır. Toplam tarım arazisi 335.473 dekar olup bunun 115.450 dekarı nadasa bırakılmaktadır. 7.500 dekar yem bitkilerine, 5.939 dekar ise meyve ve sebze üretimine ayrılmıştır. İlçede büyükbaş ve küçükbaş hayvancılık yaygındır. Ayrıca arıcılık ve kümes hayvancılığı da ekonomik faaliyetler arasında yer almaktadır. Tarımla uğraşmayan kesimlerin bir bölümü kamu ve özel sektörde, özellikle inşaat alanında çalışmaktadır.

Kültürel Miras ve Turizm

Bünyan, sahip olduğu Selçuklu dönemi mimari eserleriyle kültürel açıdan önemli bir potansiyele sahiptir. Sultanhanı ve Karatay kervansarayları ile Ulu Cami, bu mirasın günümüze ulaşan örnekleridir. İlçede yer alan bu yapılar, dönemin mimari anlayışını yansıtan önemli tarihî belgelerdir. Özellikle Sultanhanı Kervansarayı, Anadolu Selçuklu taş işçiliğinin ve ticaret yolları üzerindeki han mimarisinin tipik örneklerinden biridir.