Elektronik Karıştırma (İngilizce: Jamming), Elektronik Harp (EH) disiplininin bir alt kolu olan Elektronik Taarruz (ET) kapsamında yürütülen bir faaliyettir. Temel amacı, düşman unsurların elektromanyetik spektrumu kullanarak gerçekleştirdiği radar tespiti, haberleşme, seyrüsefer veya komuta-kontrol gibi kritik işlevleri kasıtlı olarak engellemek, geciktirmek, bozmak veya aldatmaktır. Bu işlem, hedef alıcı sistemin (örneğin bir radar veya telsiz) çalışma frekansına yüksek güçlü radyo frekans (RF) sinyalleri gönderilerek, alıcının faydalı sinyali gürültüden ayırt edemez hâle getirilmesi veya yanlış bilgi işlemesine neden olunması prensibine dayanır.

Modern savaş sahası, elektromanyetik spektrum üzerinden çalışan sistemlere büyük ölçüde bağımlıdır. Elektronik karıştırma, bu bağımlılığı bir zafiyete dönüştürerek hasım kuvvetlere karşı stratejik ve taktik avantaj elde etmeyi sağlar. Bu sistemler, düşmanın durumsal farkındalığını azaltır, silah sistemlerinin etkinliğini düşürür ve komuta-kontrol zincirini zayıflatır.

Tarihsel Gelişim

Elektronik karıştırmanın kökenleri, elektromanyetik spektrumun askeri amaçlarla kullanılmaya başlandığı ilk dönemlere kadar uzanır. I. Dünya Savaşı'nda telgraf hatlarının dinlenmesi, sinyal istihbaratının ilk örnekleri olarak kabul edilse de, aktif karıştırma faaliyetlerinin belirgin örnekleri II. Dünya Savaşı'nda ortaya çıkmıştır. Bu dönemde Alman Hava Kuvvetleri (Luftwaffe), gece bombardıman görevlerinde hedeflerini hassas bir şekilde bulabilmek için radyo dalgaları kullanan bir yönlendirme sistemi geliştirmişti. Bu sisteme karşı İngilizler, Almanların kullandığı frekanslarda güçlü radyo yayınları yaparak bir karşı tedbir geliştirdiler. İngiliz vericilerinden yayılan bu sinyaller, Alman uçaklarının kendi yönlendirme sinyallerini doğru bir şekilde almasını engelleyerek hedefleme yeteneklerini köreltiyordu. Bu olay, tarihteki ilk organize ve etkili elektronik karıştırma operasyonlarından biri olarak kabul edilmektedir.

Temel Prensipleri ve Teknikleri

Elektronik karıştırma, hedeflenen sistemin türüne ve amacına göre farklı teknikler kullanır. Temel olarak iki ana kategoriye ayrılır: gürültü karıştırması ve aldatma karıştırması.

Gürültü Karıştırması: Bu teknikte amaç, hedef alıcının çalıştığı frekans bandına, alıcının kendi sinyalini bastıracak kadar güçlü bir gürültü sinyali göndermektir. Bu, alıcının "kör" edilmesine ve işlevini yerine getirememesine neden olur. Radar sistemlerine karşı kullanıldığında, radar ekranında hedeflerin görünmesini engeller. Haberleşme sistemlerine karşı kullanıldığında ise sesli veya dijital iletişimi anlaşılmaz hâle getirir.

Aldatma Karıştırması: Gürültü karıştırmasından daha karmaşık bir tekniktir. Amaç, hedef sistemi kör etmek yerine, ona yanlış bilgiler göndererek yanıltmaktır. Örneğin, bir radar sistemine karşı kullanıldığında, gerçekte var olmayan çok sayıda sahte hedef üreterek radar operatörünü yanıltabilir veya gerçek hedefin konumunu, hızını ya da mesafesini farklı gösterebilir. Bu teknikler genellikle Sayısal Radyo Frekans Hafıza (DRFM) teknolojisi kullanılarak uygulanır. DRFM tabanlı sistemler, gelen düşman radar sinyalini anlık olarak kaydedip, üzerinde değişiklikler yaparak geri yollar ve böylece radarı aldatır. ASELSAN tarafından geliştirilen AREAS 2-NC gibi sistemler bu yeteneğe sahiptir.

Uydu ve Navigasyon Sistemlerini Karıştırma: Küresel Konumlandırma Sistemi (GPS) gibi Küresel Seyrüsefer Uydu Sistemleri (GNSS), uydulardan yeryüzüne düşük güçlü sinyaller gönderir. Bu durum, bu sistemleri karıştırmaya karşı hassas hâle getirir. Karasal veya hava platformlarından yapılan güçlü yayınlarla GPS sinyalleri kolayca bastırılabilir (jamming). Daha gelişmiş bir yöntem olan "spoofing" ise, GPS alıcısını sahte sinyallerle aldatarak konumunu yanlış hesaplamasına neden olur. Bu, özellikle hassas güdüm gerektiren füzeler veya insansız araçlar için ciddi bir tehdit oluşturur.

Uygulama Alanları ve Platformlar

Elektronik karıştırma sistemleri, modern orduların kara, hava, deniz ve uzay platformlarının tamamında kritik bir rol oynar.

Hava Platformları: Savaş uçakları ve insansız hava araçları (İHA), düşman hava savunma sistemlerini bastırmak (SEAD/DEAD) için elektronik karıştırma podları ile donatılır. Örneğin, Northrop Grumman tarafından F-16'lar için geliştirilen AN/ALQ-257 IVEWS veya ASELSAN tarafından İHA'lar için geliştirilen ANTIDOT 2-U gibi sistemler, düşman arama ve takip radarlarını karıştırarak platformun bekasını artırır ve görev etkinliğini sağlar.

^{TB2 Hava Aracına Takılmış ASELSAN Yapımı ANTIDOT 2-U (AA)}

Kara Platformları: Kamyon gibi mobil platformlara entegre edilen KORAL II veya ILGAR gibi sistemler, geniş bir alanda düşman radar ve haberleşme sistemlerini karıştırarak taktik avantaj sağlar. Ayrıca, GERGEDAN gibi daha küçük sistemler, askeri konvoyları veya üsleri el yapımı patlayıcılara (EYP) karşı korumak amacıyla radyo frekansıyla tetiklenen düzenekleri engellemek için kullanılır.

Deniz Platformları: Savaş gemileri, kendilerini radar güdümlü gemisavar füzelerine karşı korumak için gelişmiş elektronik harp süitleri ve KARTACA-N gibi dekoy (sahte hedef) atım sistemleri kullanır. Bu sistemler, gelen füzenin radarını karıştırarak veya sahte hedeflere yönlendirerek gemiyi korur.

Uzay Uygulamaları: Uzay, elektronik harp için yeni bir operasyon alanı hâline gelmektedir. Uydular aracılığıyla doğrudan karıştırma yapmak teknik olarak zor ve jeopolitik olarak riskli olsa da, karasal istasyonlar veya hava platformları kullanılarak düşman uydu iletişim ve seyrüsefer sinyallerinin engellenmesi yaygın bir uygulamadır.

Modern Savaş Alanındaki Rolü ve Önemi

Teknolojinin gelişmesiyle birlikte elektronik karıştırma sistemlerinin önemi giderek artmaktadır. Özellikle insansız sistemlerin yaygınlaşması, bu sistemlere karşı en etkili savunma yöntemlerinden birinin elektronik karıştırma olmasını sağlamıştır. Kamikaze İHA'lar veya drone sürüleri gibi tehditler, genellikle "drone-savar" olarak adlandırılan karıştırıcı sistemler ile etkisiz hâle getirilir. Bu sistemler, İHA'nın komuta-kontrol veya GPS bağlantısını keserek kontrolünü kaybetmesine veya görevini iptal etmesine neden olur.

Elektronik karıştırma, günümüzde kara, deniz, hava ve uzay gibi geleneksel harp alanlarının yanında beşinci bir operasyon alanı olarak kabul edilen elektromanyetik spektrumda hakimiyet kurmanın anahtarıdır. Gelişmiş karıştırma yeteneklerine sahip ordular, düşmanlarının "gözlerini kör edip kulaklarını sağır ederek" modern savaş sahasında belirleyici bir üstünlük elde ederler.

Türkiye'de Geliştirilen Elektronik Karıştırma Sistemleri

Türkiye, savunma sanayisindeki atılımlar kapsamında elektronik karıştırma sistemleri alanında önemli yetenekler kazanmıştır. ASELSAN, EHSİM ve RST Teknoloji gibi firmalar tarafından geliştirilen sistemler, Türk Silahlı Kuvvetleri'nin ihtiyaçlarını karşılamanın yanı sıra uluslararası pazarda da ilgi görmektedir.

KORAL Mobil Elektronik Harp Sistemi: Kara konuşlu, mobil bir sistem olan KORAL, geniş bir frekans bandında düşman radarlarını tespit, teşhis ve karıştırma yeteneğine sahiptir. Stratejik bir varlık olarak kabul edilir.

ILGAR Muhabere Elektronik Taarruz Sistemi: Farklı platformlara entegre edilebilen ILGAR, V/UHF bandındaki hedef haberleşme sistemlerini karıştırarak düşmanın taktik iletişimini engeller.

GERGEDAN V/UHF Taşınabilir Reaktif Karıştırıcı Sistemi: Özellikle konvoyların ve kritik tesislerin EYP tehditlerine karşı korunması amacıyla geliştirilmiştir. Radyo frekans kontrollü patlayıcıların tetik sinyallerini engeller.

ANTIDOT Elektronik Harp Podu: İnsansız hava araçlarına entegre edilmek üzere tasarlanmış kompakt bir elektronik destek ve taarruz sistemidir. Düşman hava savunma radarlarını otonom olarak tespit edip karıştırabilir.

AREAS-2NC Radar Elektronik Taarruz Sistemi: Genellikle deniz platformları için tasarlanmış olan bu sistem, DRFM tabanlı aldatma ve karıştırma teknikleri ile modern tehditlere karşı koruma sağlar.