Leopard 2, Alman yapımı, üçüncü nesil bir ana muharebe tankıdır (AMT). Krauss-Maffei Wegmann (KMW) tarafından geliştirilmiş ve üretilmiştir. Almanya'nın eski ana muharebe tankı olan Leopard 1'in halefi olup, 1970'lerde geliştirilmeye başlanmış ve 1979 yılında Batı Almanya Ordusu'nun (Bundeswehr) envanterine katılmıştır. Üstün hareket kabiliyeti, ateş gücü ve zırh koruması kombinasyonu sayesinde, günümüzde birçok Avrupa ülkesi ve diğer dünya ülkelerinin zırhlı gücünün temelini oluşturmaktadır.

Gelişim ve Üretim

Alman Ordusu, 1977 yılında Krauss-Maffei'yi (günümüzde KMW) Leopard 2'nin seri üretimi için ana yüklenici olarak seçmiştir. Başlangıçta 1.800 AMT siparişi verilmiş olup, bunun 990 adedi Krauss-Maffei tarafından ve kalan 810 adedi Rheinmetall tarafından üretilmiştir. Bu iki firma, tankın seri üretiminde ana ortak olmuştur. Rheinmetall özellikle tankın ana silahı olan 120 mm yivsiz topu ve atış kontrol sistemlerinin kilit bileşenlerini sağlamıştır.

İlk üretim Leopard 2, Ekim 1979'da Krauss-Maffei tarafından Münih'te Alman Ordusu'na teslim edilmiştir. Üretim hızı giderek artmış; 1979'da 6 tank, 1980'de 100 tank, 1981'de 220 tank teslim edilmiş ve 1982 yılından itibaren yıllık üretim hızı 300 tanka ulaşmıştır.

Leopard 2A4 Versiyonu

Leopard 2A4 modeli, Leopard 2 ailesinin en yaygın versiyonudur ve günümüzdeki Leopard tank ailesinin temelini oluşturur. Bu model, önceki versiyonlara göre önemli değişiklikler içermektedir:

• Yangın Söndürme Sistemi: Otomatik yangın ve patlama önleme sistemi eklenmiştir.
• Atış Kontrol Sistemi: Yeni mühimmat tiplerini kullanabilen tamamen dijital atış kontrol sistemi.
• Zırh: Düzleştirilmiş, geliştirilmiş titanyum/tungsten kompozit zırha sahip kule.

Varyantlar

Leopard 2, hizmet süresi boyunca sürekli olarak modernizasyona tabi tutulmuş ve pek çok farklı varyant geliştirilmiştir.

• Leopard 2 (İlk Sürüm)Tankın ilk üretim versiyonudur.
• Leopard 2A1 Topçunun termal görüş sistemi ve yeni mühimmat rafları gibi küçük iyileştirmeler yapılmıştır.
• Leopard 2A2 Yeni termal görüş sistemi, periskop için saptırıcı plaka ve nükleer, biyolojik, kimyasal (NBC) koruma sistemini koruyan büyük kapak plakası gibi güncellemeler yapılmıştır.
• Leopard 2A3 Ana değişiklik, SEM80/90 dijital radyo setlerinin eklenmesi ve mühimmat yükleme kapaklarının kaynaklanarak kapatılmasıdır.
• Leopard 2A4 Ailedeki en yaygın modeldir. Otomatik yangın söndürme, tamamen dijital atış kontrol sistemi ve geliştirilmiş kule zırhı (titanyum/tungsten) ile öne çıkar.
• Leopard 2A5 Kule ön ve yanlarına ok şeklinde, kama biçimli ek zırh modülleri eklenmiştir. Ana zırh bileşiminde iyileştirmeler yapılmış ve iç mekan parçacık önleyici astar (spall liner) ile donatılmıştır.
• Leopard 2A6 Ana silah olarak daha uzun namlulu Rheinmetall 120 mm L/55 yivsiz top kullanılmıştır.
• Leopard 2A6M A6 versiyonunun, şasi altında geliştirilmiş mayın korumasına ve mürettebatın beka kabiliyetini artıran iç iyileştirmelere sahip versiyonudur.Leopard 2PSO (Peace Support Operations)Özellikle meskun mahal (şehir) muharebesi için tasarlanmıştır. Çevresel koruması artırılmış, yardımcı silah istasyonu, buldozer bıçağı ve yakın menzil gözetleme sistemleri eklenmiştir.
• Leopard 2A6EX İhracat pazarı için geliştirilen model. Yardımcı güç ünitesi (APU), klima ünitesi ve artırılmış zırh koruması gibi ek iyileştirmeler içerir.
• Leopard 2A7 Yüksek ve düşük yoğunluklu çatışmalarda görev yapmak üzere tasarlanmıştır. Modüler zırh ile koruması artırılmış, ön zırh geliştirilmiş ve RPG'lere karşı 360° koruma sağlanmıştır. Programlanabilir HE mühimmatı ateşleyebilir ve taret üzerindeki MG3 makinelisi, stabilize edilmiş FLW 200 uzaktan kumandalı silah istasyonu ile değiştirilmiştir.

^{Leopard 2A4 (Anadolu Ajansı)}

Kullanıcı Ülkeler ve Uluslararası Satışı

Leopard 2 tankı, başta Almanya olmak üzere günümüzde Avusturya, Kanada, Şili, Danimarka, Finlandiya, Yunanistan, Hollanda, Norveç, Polonya, Portekiz, Singapur, İsviçre, İsveç, İspanya ve Türkiye dahil olmak üzere birçok ülke tarafından kullanılmaktadır. Tank, son dönemde özellikle Ukrayna'ya yapılan askeri yardımlar kapsamında gündeme gelmiştir:

• Çek Cumhuriyeti: Almanya, Ukrayna'ya verilen T-72 AMT'lere karşılık olarak Çek Cumhuriyeti'ne Leopard 2A4 tankları bağışlamıştır. 11 Ekim 2022'de Çek Savunma Bakanlığı, 14 adet Leopard 2A4 ve bir adet gelişmiş Büffel kurtarma aracı teslimatı için anlaşma imzalamıştır. 20 Kasım 2024'te Çek hükümetinin, 73. Tank Taburu'ndaki Leopard 2A4 sayısını 42'ye çıkarmak amacıyla ek 14 adet tank alımını değerlendirmeyi planladığı bildirilmiştir.
• İspanya: 5 Haziran 2022'de Ukrayna'ya 40 adet Leopard 2A4 tankı teslim edileceği duyurulmuş, ardından 3 Şubat 2023'te planın 6 adede kadar tank tedarikini içerdiği açıklanmıştır.
• Slovakya: Alman şirketi Rheinmetall, 15 Kasım 2022'de Slovakya'ya Leopard 2A4 tedarik edeceğini duyurmuş ve ilk tank 19 Aralık 2022'de Slovakya Savunma Bakanlığı'na teslim edilmiştir.
• Kanada: 26 Ocak 2023'te envanterinden 4 adet Leopard 2A4 tankını Ukrayna'ya teslim edeceğini açıklamış ve ilk tankın teslimatı 3 Şubat 2023'te gerçekleşmiştir.
• Polonya: Ukrayna'ya bağışlanan ilk dört Leopard 2A4 tankı 24 Şubat 2023'te Ukrayna'ya ulaşmış, 7 Mart 2023'te ise ek 10 tank daha gönderileceği duyurulmuştur.
• Norveç: 12 Nisan 2023'te Norveç Savunma Bakanlığı, 8 adet Leopard 2A4 tankının Ukrayna'ya teslim edildiğini açıklamıştır.

Operasyonel Geçmişi

Leopard 2A4, soğuk savaş döneminin sonlarında geliştirilmiş ve Batı Almanya tarafından standart hizmete alınmış bir ana muharebe tankıdır. Soğuk Savaş'ın sona ermesi ve Almanya'nın ordusundaki yapısal değişiklikler sonucunda, Bundeswehr envanterindeki yüzlerce Leopard 2A4 fazlası tank, oldukça uygun koşullarla birçok ülkeye ihraç edilmiştir. Bu durum, Leopard2A4'ü dünya genelinde en yaygın kullanılan modern ana muharebe tanklarından biri yapmıştır.

Leopard 2A4'ler, ilk büyük çaplı muharebe deneyimlerini NATO liderliğindeki güçlerin bir parçası olarak Kosova'da (KFOR) barışı koruma görevlerinde yaşamıştır. Kanada, envanterindeki Leopard 2A4'leri Afganistan'daki operasyonlarda Taliban'a karşı aktif olarak kullanmış ve tankların özellikle El Yapımı Patlayıcılara (EYP) karşı mürettebat koruması ve ateş gücü konusundaki başarısını kanıtlamıştır. Ancak tankın asimetrik harp koşullarındaki zafiyetleri ilk olarak Türkiye'nin Suriye'deki operasyonları sırasında belirginleşmiştir.

Türk Silahlı Kuvvetleri'nde Kullanımı ve Modernizasyonu

Türkiye, 2000'li yılların ortalarında Almanya'dan iki paket halinde toplam 354 adet ikinci el Leopard2A4 tankı tedarik etmiştir. Bu tanklar, Türk Kara Kuvvetleri'nin zırhlı birliklerinin modernizasyonunda önemli bir adım olarak görülmüş ve envanterdeki eski nesil M60 Patton tanklarının yerini almıştır. Uzun yıllar boyunca ağırlıklı olarak barış zamanı görevlerinde ve tatbikatlarda kullanılan Leopard 2A4'ler, ilk ciddi muharebe deneyimini 2016-2017 yıllarında yürütülen Fırat Kalkanı Harekâtı sırasında Suriye'de yaşamıştır.

Harekât sırasında, özellikle El-Bab meskûn mahal muharebelerinde, Leopard 2A4 tankları o dönemin asimetrik tehditlerine karşı zayıf kalmıştır. Tanklar, IŞİD militanları tarafından kullanılan modern tanksavar güdümlü füzeler (ATGM), roketler ve EYP'ler karşısında ciddi kayıplar vermiştir. Özellikle tankın kule ve yan zırhının eski nesil tanksavarlara karşı tasarlanmış olması, modern tehditler karşısında yetersiz kalmasına neden olmuştur. Bu deneyim, TSK için Leopard 2A4'lerin acil bir modernizasyon ihtiyacı olduğunu ortaya koymuştur.

Bu doğrultuda, Suriye'de edinilen tecrübeler ışığında Leopard 2A4 TİYK (Türkiye Endüstriyel Yetenekleriyle Geliştirilmiş) projesi başlatılmıştır. ASELSAN ve ROKETSAN gibi yerli savunma sanayii firmalarının öncülüğünde yürütülen modernizasyon programı ile tankların beka kabiliyetinin artırılması hedeflenmiştir. Bu modernizasyon kapsamında tanklara şu sistemler entegre edilmiştir:

• ROKETSAN tarafından geliştirilen reaktif zırh (ERA) ve ilave kompozit zırh modülleri: Tankın kulesini ve gövdesini modern ATGM'lere ve roketlere karşı daha dayanıklı hale getirmek için eklenmiştir.
• ASELSAN PULAT Aktif Koruma Sistemi (AKS): Tanka yönelen tanksavar füzelerini ve roketleri hedefe ulaşmadan önce havada imha eden bir "hard-kill" sistemidir.
• Geliştirilmiş atış kontrol sistemleri, durumsal farkındalık sistemleri ve yakın mesafe gözetleme kameraları.

Modernize edilen ilk prototip tanklar 2021 yılında ortaya çıkmış ve seri modernizasyon faaliyetleri başlamıştır. Bu program ile Leopard2A4'lerin 21. yüzyıl muharebe sahasının gereksinimlerine uygun hale getirilmesi amaçlanmaktadır.

Ukrayna'da Kullanımı

Rusya'nın 2022'de Ukrayna'yı işgali sonrasında Batılı ülkeler, Ukrayna Silahlı Kuvvetleri'ne kapsamlı askeri yardımda bulunmuştur. Bu yardım paketlerinin en önemlilerinden biri, çeşitli Avrupa ülkeleri tarafından Ukrayna'ya Leopard tanklarının bağışlanması olmuştur. Almanya, Polonya, İspanya, Kanada, Norveç ve diğer ülkelerden oluşan "Leopard Koalisyonu," envanterlerindeki çok sayıda Leopard2A4 tankını Ukrayna'ya göndermiştir. Ukraynalı mürettebat, Polonya ve Almanya gibi ülkelerde hızlandırılmış eğitimlerden geçtikten sonra bu tankları cephe hattında kullanmaya başlamıştır. Leopard2A4'ler, özellikle 2023 yazında başlatılan karşı taarruz operasyonlarında önemli bir rol oynamıştır. Rus savunma hatlarını yarmak amacıyla mekanize hücumlarda kullanılan tanklar, Sovyet dönemi tanklarına kıyasla üstün ateş gücü, isabet oranı, mürettebat koruması ve hareket kabiliyeti ile öne çıkmıştır.

Ancak yoğun mayın tarlaları, Rus tanksavar füzeleri (özellikle Kornet) ve Lancet gibi kamikaze dronları (dolanan mühimmat), Leopard2A4'lerin de kayıplar vermesine yol açmıştır. Açık kaynaklı istihbarat verilerine göre, çok sayıda Leopard 2A4 imha edilmiş veya hasar almıştır. Buna rağmen tankın en önemli avantajlarından birinin mürettebat beka kabiliyeti olduğu gözlemlenmiştir. Sovyet tasarım felsefesinin aksine, Batı standartlarında tasarlanan Leopard 2A4'ler, isabet aldıklarında dahi mühimmat bölümünün ayrı olması ve zırh kalitesi sayesinde mürettebatın hayatta kalma oranını ciddi şekilde artırmıştır. Bu durum, tecrübeli mürettebatın korunmasını sağlayarak Ukrayna ordusu için önemli bir avantaj teşkil etmiştir.

Leopard Tanklarının Geleceği

Soğuk Savaş'ın ikonik zırhlı platformu olan Leopard tank ailesi, 21. yüzyılın değişen tehdit ortamına ve teknolojik gelişmelerine paralel olarak önemli bir evrim geçirmektedir. Platformun geleceği, mevcut modellerin kapsamlı modernizasyonu, yeni nesil varyantların üretimi ve nihayetinde tamamen yeni bir muharebe sistemiyle değiştirilmesi gibi çok katmanlı bir stratejiyle şekillenmektedir.

Leopard platformunun en güncel ve teknolojik olarak en ileri seviyedeki temsilcisi Leopard 2A8'dir. Ukrayna'daki savaşın getirdiği tecrübeler ışığında tasarlanan bu varyant, beka kabiliyetini ve durumsal farkındalığı en üst düzeye çıkarmayı hedeflemektedir. Leopard 2A7V modeli üzerinden geliştirilen 2A8'in öne çıkan yenilikleri şunlardır:

• Aktif Koruma Sistemi (AKS): Tanka yönelen tanksavar füzelerini ve roketleri tespit edip havada imha edebilen, İsrail yapımı Trophy Aktif Koruma Sistemi standart olarak entegre edilmiştir. Bu, tankın asimetrik tehditlere karşı savunmasını kökten değiştiren bir özelliktir.
• Gelişmiş Zırh Koruması: Yeni nesil çok katmanlı kompozit zırh, pasif koruma seviyesini artırırken, özellikle tavan ve karın bölgesinde mayın ve üst saldırı mühimmatlarına karşı ek güçlendirmeler yapılmıştır.
• Durumsal Farkındalık ve Sensör Füzyonu: Kule çevresine yerleştirilen yüksek çözünürlüklü kameralar ve sensörler sayesinde, mürettebat tankın içinden 360 derecelik bir görüş alanına sahip olur. Sensörlerden gelen veriler birleştirilerek (sensör füzyonu), komutan için bütüncül bir muharebe alanı resmi oluşturulur.
• Yardımcı Güç Ünitesi (APU): Tankın ana motoru çalışmıyorken bile sensörleri, iletişim sistemlerini ve klimayı çalıştırabilen 20 kW gücünde bir APU eklenmiştir. Bu, özellikle pusu ve gözetleme görevlerinde tankın termal ve akustik izini düşürerek beka kabiliyetini artırır.
• Geliştirilmiş Güç Grubu: Daha güçlü bir motor ve güncellenmiş transmisyon, artan ağırlığa rağmen tankın hareket kabiliyetini korumasını sağlar.

Almanya, Norveç, İtalya ve Çek Cumhuriyeti gibi ülkeler Leopard 2A8'i tedarik etme kararı alarak, platformun en az 2040'lara kadar Avrupa'nın standart ana muharebe tankı olacağını teyit etmiştir. Bunun yanı sıra, KNDS firması Leopard 2 A-RC 3.0 gibi, insansız kuleye sahip radikal konseptler üzerinde de çalışmaktadır. Bu tür tasarımlar, mürettebatı gövde içinde daha korunaklı bir kapsüle alarak ve otomatik doldurucu sistemleri kullanarak hem beka kabiliyetini artırmayı hem de tankın ağırlığını düşürmeyi hedeflemektedir.

Leopard 2'nin uzun vadedeki halefi ise tek bir tanktan ziyade, bir "sistemler sistemi" olarak tasarlanan Ana Kara Muharebe Sistemi (Main Ground Combat System - MGCS) projesidir. Fransa ve Almanya'nın ortak liderliğinde yürütülen bu iddialı proje, 2040'lı yıllarda Leopard 2 ve Fransız Leclerc tanklarının yerini almayı hedeflemektedir.

MGCS'nin temel felsefesi, geleceğin muharebe ortamının tek bir platform tarafından domine edilemeyeceği gerçeğine dayanır. Bu sistemin şu unsurları içermesi planlanmaktadır:

• Yeni Nesil Ana Silah Platformu: Geleneksel tank konseptini devam ettirecek ancak çok daha gelişmiş özelliklere sahip olacak bir ana zırhlı araç. Bu aracın en dikkat çekici özelliği, mevcut 120 mm'lik topların yerine, çok daha yüksek namlu çıkış enerjisine ve menzile sahip 130 mm veya 140 mm'lik (KNDS ASCALON gibi) yeni nesil bir top ile donatılması ihtimalidir.
• İnsansız ve Robotik Araçlar: MGCS'nin ayrılmaz bir parçası olarak, keşif, hedef belirleme, kanat koruma ve hatta doğrudan angajman görevleri için ana platforma eşlik edecek çeşitli boyutlarda insansız kara araçları (UGV) ve insansız hava araçları (İHA) geliştirilmektedir.
• Müşterek Savaş Bulutu: Tüm bu platformlar (insanlı tank, UGV'ler, İHA'lar, dost diğer birimler) yapay zeka destekli bir komuta kontrol ağına (savaş bulutu) bağlanacaktır. Bu ağ, sensör verilerini anlık olarak işleyerek mürettebata ve komuta merkezlerine benzeri görülmemiş bir durumsal farkındalık sunacak ve karar verme süreçlerini hızlandıracaktır.
• Yönlendirilmiş Enerji Silahları ve Gelişmiş Gizlilik: Lazer gibi yönlendirilmiş enerji silahlarının İHA'lara ve diğer hafif tehditlere karşı kullanılması ve tankın radar, termal ve akustik izini düşürecek ileri gizlilik (stealth) teknolojilerinin uygulanması planlanmaktadır.

MGCS, Leopard tankının temsil ettiği geleneksel ana muharebe tankı anlayışından, ağ merkezli ve insanlı-insansız ekip çalışmasına dayalı bir muharebe sistemine geçişi simgelemektedir. Bu proje, Leopard platformunun mirasını devralarak Avrupa kara gücünün geleceğini tanımlayacaktır.