Narman, Erzurum ilinin doğusunda yer alan ve tarihi ile doğal zenginliklere sahip bir ilçedir. Dağlık bir yapıya sahip olan ilçe, coğrafi olarak yüksek dağlarla çevrilidir ve bu durum, bölgenin iklimini ve tarım faaliyetlerini şekillendirmektedir. Narman, tarihsel süreçte farklı medeniyetlere ev sahipliği yapmış, günümüzde ise tarım ve hayvancılıkla şekillenen bir ekonomiye sahiptir. İlçenin önemli doğal zenginliklerinden biri olan Narman Peri Bacaları, bölgedeki jeolojik süreçlerin bir sonucu olarak meydana gelmiştir.

^{Narman Adalı Göl (Kaymakamlık)}

Coğrafi Konum

Narman ilçesi, Erzurum ilinin kuzeydoğusunda, şehir merkezine yaklaşık 90 kilometre uzaklıkta yer almaktadır. Erzurum’un doğusunda bulunan ilçe, doğusunda Oltu, batısında Pasinler, güneyinde Şenkaya ve Tortum ilçeleriyle çevrilidir. Narman, aynı zamanda Erzurum ilinin yüksek dağlarla çevrili olan bölgesinde, dağlık bir arazi yapısına sahiptir. İlçenin sınırları içinde, Deve Dağı (2916 m), Gökdağ (2731 m), Güllüdağ (2893 m) ve Büyükdağ (2800 m) gibi yüksek dağlar bulunur. Bu dağlar, hem doğal sınırları oluşturmakta hem de ilçenin su kaynakları üzerinde belirleyici bir etkiye sahiptir.

^{Narman İlçesi ( Paintmaps)}

Narman ilçesinin tarihi, milattan önceki dönemlere kadar uzanmaktadır. Bölge, Urartu Krallığı döneminden itibaren birçok medeniyete ev sahipliği yapmıştır. Persler, Roma ve Bizans İmparatorlukları, Narman’ın tarihsel sürecinde etkili olmuştur. Selçuklu İmparatorluğu’nun bölgedeki hâkimiyetinin ardından Osmanlılar döneminde Erzurum Eyaleti’ne bağlı sancak merkezi olan Narman, idari ve kültürel açıdan öne çıkan bir yerleşim olmuştur. Cumhuriyet dönemiyle birlikte ilçe statüsü kazanmış ve 1946 yılında Erzurum’a bağlı bir ilçe olarak yeniden yapılandırılmıştır.

İklim

Narman, Doğu Anadolu Bölgesi’nin karasal iklimi etkisi altında kalmaktadır. İlçede kışlar soğuk ve kar yağışlı, yazlar ise sıcak ve kuraktır. Yüksek dağlar, ilçenin çevresinde iklimin farklılık göstermesine yol açmaktadır. Dağların etkisiyle ilçenin güney ve doğusundaki bölgelerde daha soğuk iklim koşulları hâkimken merkezde sıcaklıklar zaman zaman daha ılıman olabilmektedir. Kış aylarında kar yağışı ve don olayları sıklıkla görülür. Yaz aylarında ise sıcaklıklar ortalama 30°C civarlarına çıkabilmektedir.

Doğal Kaynaklar ve Jeoloji

Narman ilçesi, çeşitli jeolojik yapılar ve doğal kaynaklar barındırmaktadır. Bölgede, kırmızımsı kayaçların yoğun olarak bulunduğu alanlar yer almaktadır. Narman Peri Bacaları, bu jeolojik süreçlerin bir sonucu olarak meydana gelmiş olup, bölgedeki kayaçların rüzgar ve su erozyonuyla aşındırılması sonucu şekillenmiştir. Ayrıca bölgede yer altı su kaynakları ve mineraller de bulunmaktadır. Yüksek dağlar, suyun toprağa sızmasını sağlayarak tarıma uygun alanların oluşmasına katkı sağlamaktadır.

Tarım ve Hayvancılık

Narman’ın ekonomisi, büyük ölçüde tarım ve hayvancılıkla şekillenmiştir. İlçede en çok buğday, arpa ve patates gibi ürünler yetiştirilmekte, aynı zamanda küçükbaş ve büyükbaş hayvancılık faaliyetleri de yaygındır. Son yıllarda, organik tarım ve arıcılık da ilçede önemli bir ekonomik faaliyet alanı olmuştur. Narman’ın dağlık yapısı, doğal otlak alanları sunmakta ve bu da hayvancılık faaliyetlerinin gelişmesine olanak sağlamaktadır. Ayrıca ekoturizm alanındaki potansiyel de değerlendirilmeye başlanmıştır.

Narman Peri Bacaları

Narman ilçesinin doğal oluşumlarından biri de “Narman Peri Bacaları”dır. İlçeye bağlı Yanıktaş Köyü civarında yer alan bu peribacaları, rüzgar ve suyun etkisiyle, kumlu ve yumuşak kayaçların zamanla aşındırılması sonucu oluşmuştur. Bu doğa oluşumu, bölgede kırmızı renkli kayaların aşındırılmasıyla meydana gelmiş olup, belirgin bir jeolojik manzara oluşturmaktadır. Narman Peri Bacaları, bölgedeki jeolojik yapıyı inceleyen bilim insanları için bilimsel araştırmalar için değerlendirilen bir alan olmuştur. Ayrıca turizm açısından da ilgi gören bir yer olmaya devam etmektedir.

^{Narman Peri Bacaları (Kültür Portalı)}

Narman’ın sosyal yapısı, geleneksel ve kırsal bir yaşam biçimini sürdürmektedir. Yörede halk oyunları, geleneksel el sanatları ve aşık edebiyatı kültürel yaşamın geleneksel unsurları arasında yer almaktadır. Aşık Sümmani gibi halk ozanları, Narman’ın kültürel mirasında önemli bir yer edinmiştir. İlçede ayrıca çeşitli geleneksel festivaller ve panayırlar düzenlenmekte, bu etkinlikler yerel halkın kültürel bağlarını güçlendirmektedir.

Eğitim

İlçede ilkokuldan yükseköğretime kadar eğitim kurumları bulunmaktadır. Öğrencilere eğitim veren çok sayıda ilkokul ve ortaokulun yanı sıra, Atatürk Üniversitesi’ne bağlı Narman Meslek Yüksekokulu da bulunmaktadır. Yüksekokulda, tarım, hayvancılık ve teknik alanlarda eğitim verilmektedir. Bu eğitim kurumları, ilçenin tarım ve hayvancılık sektörleri için nitelikli iş gücü yetiştirmeye yönelik işlev görmektedir.

Ulaşım ve Altyapı

Narman ilçesi, Erzurum il merkezine kara yolu ile bağlıdır. Erzurum şehir merkezinden Narman’a ulaşım kara yolu üzerinden sağlanmakta olup, Erzurum-Pasinler güzergahı kullanılmaktadır. Narman ilçesindeki yol ağları asfalt olup, kara yolu ulaşımı sağlanmaktadır. İlçe merkezinde su, kanalizasyon ve elektrik gibi temel altyapı hizmetleri bulunmaktadır. Belediye, bu hizmetlerin sürekliliğini sağlamak amacıyla altyapı projeleri geliştirmektedir.

Yerel Yönetim ve İdari Yapı

Narman ilçesinin yerel yönetimi, belediye başkanı tarafından yürütülmektedir. Belediye, ilçenin altyapı, sosyal ve kültürel ihtiyaçlarına yönelik projeler gerçekleştirmektedir. İlçenin idari yapısı, belediye başkanlığı ve muhtarlıklar gibi yerel yönetim birimlerinden oluşur. Bu birimler, halkla doğrudan iletişim kurarak yerel taleplere yanıt vermektedir.

Nüfus ve Demografik Yapı

Narman ilçesinin nüfusu, 2023 yılı itibarıyla yaklaşık 20.000 civarındadır. İlçede genç nüfus oranı diğer yaş gruplarına göre daha fazladır ve çoğunlukla kırsal bölgelerde yaşamaktadır. Özellikle gençler eğitim ve iş imkânları nedeniyle büyük şehirlere göç etmektedir. İlçedeki nüfus yoğunluğu, tarıma dayalı ekonomiye paralel olarak köylerde daha yoğundur.