Anamur, Mersin ilinin batı ucunda yer alan ve Akdeniz kıyısında konumlanan bir ilçedir. Yüzölçümü 1.241 km² olan Anamur, kuzeyde Ermenek (Karaman), batıda Gazipaşa (Antalya), doğuda Bozyazı ilçeleri ve güneyde Akdeniz ile çevrilidir. İlçe merkezi, Mersin’e 230 km, Antalya’ya 265 km ve Kıbrıs’a 40 deniz mili uzaklıktadır. Orta Toros Dağları'nın Akdeniz’e uzanan kolları ilçe topraklarından geçmekte olup arazi genel olarak dağlık ve engebelidir.
İlçenin tarihi MÖ 4. yüzyıla kadar uzanmakta olup Anamur Antik Kenti (Anemurium) başta olmak üzere Roma ve Bizans dönemine ait birçok kalıntıya sahiptir. İlçede tarım, özellikle muz, çilek ve narenciye üretimi ön plandadır. Aynı zamanda kıyı kesimlerinde Caretta caretta türü deniz kaplumbağalarının üreme alanları bulunmaktadır.
Anamur (Anamur Belediyesi)
Tarihçe
Anamur’un tarihi, çok katmanlı bir kültürel birikime sahiptir ve geçmişi antik çağlara kadar uzanır. İlçenin ismi, Latince kökenli "Anemurium"dan gelmekte olup "anemos" (rüzgar) ve "ourion" (burun) kelimelerinden türetilmiş, “Rüzgarlı Burun” anlamında kullanılmıştır. Bu adlandırma, ilçenin güneybatısındaki Anamur Burnu’na gönderme yapar. Anamur’un merkezinin yaklaşık 7 kilometre güneybatısında yer alan bu burun, Anadolu'nun Akdeniz'e uzanan en güney noktasını oluşturur.
Arkeolojik ve tarihi kaynaklara göre bölge, M.Ö. 8. yüzyılda Asurların, daha sonra Perslerin egemenliğine girmiştir. M.Ö. 333’te Büyük İskender’in Anadolu seferi sırasında Makedon Krallığı topraklarına katılmıştır. İskender’in ölümünden sonra Seleukoslar’ın denetimine giren Anamur, M.Ö. 1. yüzyılda Roma İmparatoru Caligula tarafından tüm Kilikya kıyılarıyla birlikte Kommagene Kralı IV. Antiochos’a verilmiştir.
Roma döneminde Anemurium, stratejik konumu sayesinde Kıbrıs ile ilişkili deniz ticareti ve Toroslar’daki Germaniopolis gibi Roma kentleriyle kara bağlantıları açısından önemli bir merkez hâline gelmiştir. Kent, M.S. 1. yüzyılda surlarla çevrilmiş ve kısa bir süre Kommagene egemenliğinde kalmıştır. M.S. 260 yılında Sasaniler tarafından ele geçirilmiş, 4. ve 5. yüzyıllarda Toroslar ve Akdeniz'den gelen korsan saldırılarıyla sık sık zarar görmüştür. M.S. 650’deki Arap akınları sonrasında terk edilmiştir.
Orta Çağ'da bölge, Araplar ile Bizanslılar arasında el değiştirmiştir. Selçuklu Sultanı I. Alaaddin Keykubat, Ertokuş Bey’i Akdeniz kıyısındaki şehirlerin fethiyle görevlendirmiş, bu doğrultuda 1228 yılında Anamur fethedilmiştir. Selçuklu döneminde Mamure Kalesi onarılarak kullanıma açılmıştır. 14. yüzyılda bölge Karamanoğulları’nın kontrolüne geçmiş, 1471 yılında ise Osmanlı komutanı Gedik Ahmet Paşa tarafından Osmanlı topraklarına katılmıştır.
Osmanlı döneminde önce bucak olarak yönetilen Anamur, 1869 yılında ilçe statüsü kazanmıştır. Cumhuriyet döneminde idari olarak Mersin iline bağlanan Anamur, tarihi yapıları, antik kentleri ve arkeolojik kalıntılarıyla günümüzde tarihsel mirasını sürdüren bir yerleşim olarak varlığını devam ettirmektedir.
Coğrafi Yapı
Konum ve Sınırlar
Anamur ilçesi, Türkiye’nin güneyinde, Akdeniz Bölgesi’nin doğu kesiminde yer alan Mersin iline bağlıdır. İlçe, Mersin’in en batı ucunda konumlanmış olup, Akdeniz kıyısında bulunmaktadır. Coğrafi olarak Anadolu’nun denize en çok sokulan noktası olan Anamur Burnu, ilçenin 7 km güneybatısında yer alır ve Türkiye’nin en güney noktası olarak kabul edilir.
Anamur’un doğusunda Bozyazı ilçesi, batısında Antalya ilinin Gazipaşa ilçesi, kuzeyinde ise Karaman iline bağlı Ermenek ilçesi ile sınırı bulunmaktadır. Güneyinde Akdeniz yer alır. İlçe merkezi, Mersin il merkezine 230 kilometre, Antalya’ya 265 kilometre, Karaman’a 230 kilometre ve Kıbrıs’a 40 deniz mili (yaklaşık 76 km) uzaklıktadır. İlçenin yüzölçümü 1.241 km² olup, bu alanın yaklaşık %60’ı ormanlık arazilerden oluşmaktadır.
İklim ve Bitki Örtüsü
Anamur ilçesi, Akdeniz ikliminin belirgin özelliklerini taşır. Yazlar sıcak ve kurak, kışlar ise ılık ve yağışlı geçer. Yıllık ortalama yağış miktarı 1032 mm civarındadır ve yağışlı gün sayısı ortalama 75 gündür. İlçede yaz mevsimi uzun sürmekte, sıcaklık değerleri mevsim normallerinin üzerinde seyretmektedir. Bu iklim yapısı, tarımsal faaliyetler açısından elverişli koşullar sunmaktadır.
Bitki örtüsü bakımından Anamur, zengin bir doğal çeşitliliğe sahiptir. Akdeniz ve subtropikal iklim kuşaklarının etkisiyle bölgede çok sayıda tarımsal ürün yetiştirilebilmekte; muz, çilek, narenciye ve çeşitli tropikal meyveler öne çıkmaktadır. İlçe topraklarının yaklaşık %60’ı, yani 850–853 km²’lik bölümü ormanlarla kaplıdır. Bu ormanlık alanlar, çam, ladin ve sedir gibi ağaç türleri ile kaplıdır ve bölgenin hem ekolojik hem de ekonomik yapısında önemli yer tutar.
Anamur Çileği (T.C. Anamur Kaymakamlığı)
Ekonomik Yapı
Anamur ilçesi ekonomisi ağırlıklı olarak tarıma dayalıdır. Bölge, iklim ve coğrafi özellikleri sayesinde özellikle muz ve çilek üretiminde Türkiye genelinde öne çıkan bir konumdadır. Anamur muzu, kendine özgü aroması ve kalitesiyle coğrafi işaret tescili almış, ülke çapında tanınan bir tarım ürünüdür. İlçede örtü altı tarım yaygındır; sera üretimi sayesinde yıl boyunca domates, biber, salatalık gibi sebzeler yetiştirilmektedir.
Anamur Muzu (T.C. Anamur Kaymakamlığı)
Narenciye ürünleri (limon, portakal, mandalina) ve tropikal meyveler (avokado, ejder meyvesi) de son yıllarda üretim hacmi artan tarımsal kalemler arasındadır. Tarımda modern sulama sistemleri, biyoteknolojik uygulamalar ve akıllı tarım çözümleri giderek yaygınlaşmakta, bu da üretim verimliliğini artırmaktadır.
Tarımsal faaliyetlerin yanı sıra, yerel üreticiler devlet destekli krediler ve kooperatifler aracılığıyla teşvik edilmekte, bu sayede ekonomik sürdürülebilirlik desteklenmektedir. Üretilen ürünlerin bir kısmı yurt içine sunulurken, önemli bir kısmı da ihracata yönlendirilmekte ve bu durum ilçenin dış ticaret gelirlerine katkı sağlamaktadır.
Hayvancılık ise tarım kadar baskın olmasa da kırsal alanlarda sürdürülen bir diğer geçim kaynağıdır. Bunun dışında, turizm özellikle yaz aylarında Pullu Tabiat Parkı, Anamurium Antik Kenti ve Mamure Kalesi gibi cazibe merkezleriyle yerel ekonomiye katkı sağlamaktadır.
Demografik Yapı
TÜİK’in Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) 2022 yılı verilerine göre Anamur ilçesinin toplam nüfusu 66.846 kişidir. Bu nüfusun 33.853’ü erkek, 32.993’ü kadındır. Cinsiyet dağılımı, ilçede erkeklerin sayıca kadınlardan az farkla fazla olduğunu göstermektedir.
Anamur’da yerleşim, sahil kesimindeki merkez mahalleler ile kırsal yayla ve dağ köyleri arasında dağılmış durumdadır. 2014 yılında yürürlüğe giren 6360 sayılı yasa ile köy statüsündeki yerleşim birimlerinin mahalleye dönüştürülmesi sonucunda, ilçede kırsal nüfus yapısı idari olarak da kentle bütünleşmiştir. İlçede mevsimsel olarak tarımsal üretime dayalı nüfus hareketliliği gözlemlenmekte; yaz aylarında kıyı yerleşimlerinde nüfus artışı yaşanırken, yaylalarda da geçici nüfus artışları olmaktadır.
Sosyal Yapı
Anamur’un sosyal yapısı, tarihsel süreçte farklı uygarlıkların etkisiyle şekillenmiş ve bu etkileşim günümüzde de geleneksel kültürel unsurlarda gözlemlenmektedir. İlçede yaşayan nüfusun önemli bir kısmı, Yörük-Türkmen kökenli topluluklardan oluşmaktadır. Bu topluluklar, özellikle Taşeli Platosu’ndan bölgeye gelen ve 13. yüzyıldan itibaren yerleşik hayata geçen Türk boylarının torunlarıdır. Günümüzde Yörük kültürü; geleneksel kıyafetler, misafirperverlik anlayışı, halk müziği ve el sanatları gibi birçok unsurda varlığını sürdürmektedir.
Anamur’da kırsal ve yayla yaşamı hâlen canlılığını korumakta olup, yaz aylarında yüksek kesimlerdeki yaylalara göç geleneği sürdürülmektedir. Özellikle Taşeli Yaylaları (Mut, Silifke, Ermenek, Anamur) bu kültürel döngünün önemli bir parçasıdır. Yayla kültürüyle birlikte geleneksel mimariye sahip iki katlı, ahır altı ve konut üstü planlı evler de hâlâ ayakta olan sivil mimarlık örnekleri arasında yer almaktadır.
İlçede eğitim, sağlık ve kamu hizmetleri bakımından temel altyapılar mevcuttur. Nüfusun büyük bölümü tarım ve hizmet sektörlerinde istihdam edilmekte, kentsel alanlardaki genç nüfus ise eğitim ve geçim olanakları nedeniyle büyükşehirlere yönelmektedir. Bununla birlikte, ilçede mevsimsel iş gücü hareketliliği yaşanmakta ve özellikle tarım sezonlarında geçici işçi nüfusu artış göstermektedir.
Turizm ve Kültür
Anamur, tarihî, arkeolojik ve doğal zenginlikleriyle kültür ve turizm açısından dikkat çeken bir ilçedir. İlçede Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı dönemlerine ait çok sayıda kültürel miras yapısı bulunmaktadır. Bunlar arasında en öne çıkanlardan biri Anemurium Antik Kenti’dir. Antik kentte tiyatro, odeon, hamam, nekropol ve surlar gibi çok sayıda yapı günümüze ulaşmıştır. Mozaik ve fresklerle süslenmiş tonozlu mezarlar, bölgedeki arkeolojik önemin göstergelerindendir.
İlçenin güneydoğusunda, deniz kenarında yer alan Mamure Kalesi, M.S. 4. yüzyıldan günümüze ulaşan ve farklı dönemlerde onarımdan geçmiş olan bir yapıdır. Kalenin içinde bir cami ve dış avlusunda Mamure Hamamı yer almaktadır. Kale, Anadolu’daki en iyi korunmuş savunma yapılarından biri olarak tanımlanmakta ve her yıl çok sayıda ziyaretçiyi ağırlamaktadır.
Mamure Kalesi (Anamur Belediyesi)
Bunun yanı sıra, Tol Kervansarayı, Ala Köprüsü, Altı Kapı Hanı, Çoban Kalesi ve Titiopolis Antik Kenti, ilçedeki diğer kültürel miras alanlarıdır. Ayrıca Akcamii gibi Karamanoğulları dönemine ait dini yapılar da tarihi dokuyu yansıtan önemli unsurlardandır.
Anamur’un doğal turizm potansiyeli de oldukça yüksektir. Pullu Tabiat Parkı, deniz ve orman içi kamp olanaklarıyla dikkat çekerken, Çukurpınar Mağarası ve Köşekbükü Mağarası gibi jeolojik oluşumlar doğa turizmine olan ilgiyi artırmaktadır. Köşekbükü Mağarası'nın astım hastalığına iyi geldiğine inanılması, mağarayı yerli turistler için sağlık turizmi açısından da cazip kılmaktadır.
Pullu Tabiat Parkı (Anamur Belediyesi)
Anamur kıyıları, Caretta caretta deniz kaplumbağalarının Akdeniz’deki önemli üreme alanlarından biridir. Yaklaşık 500 yuvadan her yıl binlerce yavrunun denize ulaşması, ilçeye ekolojik açıdan da ayrı bir önem kazandırmaktadır.
Caretta Caretta (T.C. Anamur Kaymakamlığı)
Kültürel yaşamda ise Yörük-Türkmen geleneği hâlâ etkisini sürdürmekte; geleneksel el sanatları, yöresel kıyafetler ve yayla yaşamı kültürel belleğin önemli parçalarını oluşturmaktadır. Anamur'da ayrıca geleneksel festivaller ve panayırlar düzenlenmekte, yerel mutfakta ise özellikle tarım ürünlerine dayalı yemekler ön plana çıkmaktadır.
