Arapgir Akıtma Bıciği, Malatya’nın Arapgir ilçesine özgü, mahreç işareti tescilli geleneksel bir yemektir. Buğday unu, yumurta, su, sıvı yağ ve tuzla hazırlanan akışkan hamurun, yağlanmış sac üzerinde her iki yüzü hafifçe pişirilmesiyle elde edilir. Pişen hamurların üzerine, tereyağı, süt ve dövülmüş sarımsakla hazırlanan sos dökülür ve yemek soğuk olarak servis edilir. Sos bileşimi, bölgeye özgü özellikler taşıyarak Arapgir Akıtma Bıciği’ni coğrafi sınır ile özdeşleştirir. Üretim süreci ve kullanılan malzemeler, Arapgir ilçesi sınırları içerisinde gerçekleştirilir ve denetimler Arapgir Belediyesi koordinasyonunda yürütülür. 

Ayırt Edici Özellikleri

Arapgir Akıtma Bıciği, temel olarak buğday unu, yumurta, sıvı yağ ve tuz kullanılarak hazırlanan akışkan bir hamurun sac üzerinde pişirilmesi ve ardından üzerine özel bir sos dökülmesiyle elde edilen bir yemektir. Hazırlanan hamur, orta sıcaklıktaki, yağlanmış sac üzerine yemek kaşığı ile öbekler halinde dökülmekte ve her iki tarafı hafif pembeleşene kadar pişirilmektedir. Bu süreçte hamurun kurumamasına dikkat edilmektedir.

Ürünün en belirgin özelliği, pişirilmiş hamurun üzerine dökülen sostur. Sos, tereyağının eritilmesi ve içerisine dövülmüş sarımsak ile sütün eklenmesiyle hazırlanır. Arapgir Akıtma Bıciği, bu sosun dökülmesinin ardından soğuk olarak servis edilir. Sosun bileşimi, özellikle coğrafi sınıra özgü nitelikler taşıması nedeniyle yemeğin mahreç işareti ile tescillenmesinin temel gerekçelerinden birini oluşturmaktadır. Ürünün bu özelliği, Arapgir ilçesi ile ün bağı kurmasına yol açar.

Tarif/Üretim Metodu

Tescil belgesine göre Arapgir Akıtma Bıciği üretimi aşağıdaki malzemelerle gerçekleştirilir (4 kişilik ölçüler):

• 200 g buğday unu
• 600 ml su
• 1 adet yumurta
• 50 ml sıvı yağ
• 2 g tuz
• 250 g tereyağı
• 400 ml süt
• 1 baş sarımsak

Hazırlık süreci, su, yumurta, sıvı yağ ve tuzun geniş bir kapta karıştırılmasıyla başlar. Karışıma azar azar un ilave edilir ve topak oluşmaması için iyice çırpılır. Elde edilen hamurun akışkan kıvamda olması sağlanır. Sac önceden yağlanır ve orta sıcaklığa getirilir. Hamur, yemek kaşığıyla sac üzerine öbekler halinde dökülür ve her iki tarafı pembeleşinceye kadar hafifçe pişirilir. Pişirilen parçalar bir tepside toplanır.

Sosun hazırlanışı için tereyağı eritilir, içerisine dövülmüş sarımsak ve süt eklenir. Son aşamada bu sos, pişmiş hamurların üzerine dökülerek yemek tamamlanır. Arapgir Akıtma Bıciği’nin servisi, sosun dökülmesinin ardından soğuk olarak yapılır.

Coğrafi Sınır ve Üretim Bağı

Arapgir Akıtma Bıciği’nin üretimi, işlenmesi ve diğer tüm işlemleri Arapgir ilçesi sınırları içerisinde gerçekleştirilir. Ürünün geçmişi eskiye dayanmakta olup, Arapgir ilçesinin mutfak kültüründe önemli bir yere sahiptir. Özellikle üretimde kullanılan sosun bileşen seçimindeki farklılık, bu yemeği coğrafi sınırla özdeşleştiren temel unsur olarak öne çıkmaktadır. Bu nedenle Arapgir Akıtma Bıciği ile coğrafi sınır arasında güçlü bir ün bağı mevcuttur.

Tescil ve Kullanım Şartları

Arapgir Akıtma Bıciği ibaresi ve mahreç işareti amblemi, ürünün kendisi veya ambalajı üzerinde yer almak zorundadır. Ürün veya ambalaj üzerinde bu işaretlerin kullanılmadığı durumlarda, Arapgir Akıtma Bıciği ibaresi ile mahreç işareti ambleminin işletmede kolayca görülecek bir yerde bulundurulması gereklidir.

Denetim Süreci

Ürünün denetimi, Arapgir Belediyesi’nin koordinatörlüğünde yürütülür. Denetim mercii; Arapgir Belediyesi, Arapgirli Kadınlar Dayanışma Derneği ve Arapgir İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğünden konuya ilişkin uzman birer temsilciden oluşan en az üç kişilik bir ekipten meydana gelir.

Denetimler, yılda en az bir kez düzenli olarak gerçekleştirilir. Bunun dışında şikâyet üzerine veya gerekli görülen durumlarda her zaman yapılabilir. Denetimlerin tümü 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında raporlanır ve Arapgir Belediyesi tarafından her yıl düzenli olarak Türk Patent ve Marka Kurumuna sunulur.

Denetim sırasında esas alınan kriterler şunlardır:

• Üretimde kullanılan bileşenlerin uygunluğu
• Üretim metoduna uygunluk
• Arapgir Akıtma Bıciği ibaresi ve mahreç işareti ambleminin kullanımının uygunluğu

Denetim mercii, gerekmesi hâlinde kamu veya özel kuruluşlardan ya da buralarda görev yapan uzman kişilerden denetim hizmeti alabilir. Ayrıca tescil ettiren kurum, coğrafi işarete ilişkin hakların korunması ve hukuki süreçlerin yürütülmesinden sorumludur.