Bergama graniti, Türkiye’nin İzmir ili Bergama ilçesine bağlı Kozak Yaylası’ndan çıkarılan, intrüzif magmatik kökenli, holokristalin ve taneli yapıya sahip bir doğal taştır. Mahreç işareti olarak tescillenmiş olan bu granit, mineralojik olarak %65,46 silisyum dioksit, %16,07 alüminyum oksit ve çeşitli oranlarda demir, kalsiyum, magnezyum, sodyum, potasyum gibi oksitler içerir. Fiziksel ve mekanik özellikleri arasında 2,688 g/cm³ birim hacim ağırlığı, %0,68 porozite, Mohs ölçeğine göre 7 sertlik, 135,60 MPa tek eksenli basınç dayanımı ve iyi cila alma kapasitesi bulunur.

Jeolojik ve Mineralojik Özellikler

Bergama graniti, holokristalin ve taneli bir dokuya sahiptir. Magmatik intrüzif kökenli bu kayaç, mineralojik bileşimi açısından aşağıdaki oranlarda bileşenler içerir:

• Silisyum Dioksit (SiO₂): %65,46
• Alüminyum Oksit (Al₂O₃): %16,07
• Demir(III) Oksit (Fe₂O₃): %3,63
• Kalsiyum Oksit (CaO): %3,76
• Magnezyum Oksit (MgO): %2,13
• Sodyum Oksit (Na₂O): %3,73
• Potasyum Oksit (K₂O): %4,29
• Titanyum Dioksit (TiO₂): %0,25
• Manganez Oksit (MnO): %0,13
• Kızdırma Kaybı (K.K.): %0,52

Mineralojik yapısında alkali feldispatlar %30-65 oranında, Na-zengin plajiyoklaz <%30 oranında, kuvars %15-40 oranında ve koyu renkli (mafik) minerallerden biyotit ise %10 oranında bulunur.

Renk ve doku, granit ürünlerinde ayırt edici başlıca faktörlerdir. Kozak Yaylası’ndan elde edilen Bergama graniti, renk ve dokusu bakımından diğer granitlerden ayrılmakta ve bu özellikler ürünün tercih edilmesinde belirleyici olmaktadır.

Fiziksel, Mekanik ve Teknolojik Özellikler

Bergama granitinin fiziksel ve mekanik özellikleri çeşitli standartlara göre ölçülmüş ve aşağıdaki şekildedir:

• Mohs Sertlik İndeksi: 7 (TS 6809)
• Birim Hacim Ağırlığı: 2,688 ± 0,02 g/cm³ (TS EN 1936)
• Özgül Ağırlık: 2,707 ± 0,01 (TS EN 1936)
• Porozite: %0,68 (TS EN 1936)
• Doluluk Oranı: %99,32 (TS EN 1936)
• Atmosfer Basıncında Ağırlıkça Su Emme: %0,342 ± 0,046 (TS EN 13755)
• Kılcal Etkiye Bağlı Su Emme Katsayısı: 1,811 ± 0,024 g/m² s⁰·⁵ (TS EN 1925)
• Yoğun Yük Altında Eğilme Dayanımı: 18,94 ± 0,88 MPa (TS EN 12372)
• Tek Eksenli Basınç Dayanımı: 135,60 ± 9,05 MPa (TS EN 1926)
• Don Sonrası Basınç Dayanımı: 126,82 ± 6,18 MPa (TS 699)
• Darbe Dayanımı: 1,01 ± 0,11 MPa (TS 699)
• Aşınma Direnci (Böhme Metodu): 7,49 ± 1,24 cm³/50 cm² (TS EN 14157)
• Cila Alma Kapasitesi (Parlaklık, 85° açı): 76,9 (ASTM D-523)
• Pas Tehlikesinin Tayini: Değişiklik olmamıştır; pas tehlikesi yoktur (TS 699)
• Pandül Deneyi ile Kayma Direnci (Islak Şartlarda): 41,4 ± 3,82 (TS EN 14231)
• Pandül Deneyi ile Kayma Direnci (Kuru Şartlarda): 15,4 ± 1,67 (TS EN 14231)

Ayrıca Bergama graniti için genel özellikler şu aralıklarda ifade edilmektedir:

• Yoğunluk: 2,6-2,8 g/cm³
• Su Emme: Ağırlığın %0,2 – %0,5 aralığı
• Basınç Dayanımı: 160 – 240 N/mm²
• Eğilme Dayanımı: 10 – 20 N/mm²
• Aşınma: 5 – 8 cm³/50 cm²

Üretim Süreci

Bergama graniti, İzmir ili Bergama ilçesi Kozak Yaylası’nda yer alan granit ocaklarından çıkarılır. Üretim yöntemi, doğaya zarar vermeyecek şekilde planlanmıştır. Üretim süreci şu adımları içerir:

Blok Üretimi:

Granit, ocaklarda havalı kompresör delicileri ile muhtelif ebatlarda bloklar hâlinde ayrılır.

Nakliye:

Elde edilen bloklar, yükleyici (ekska­vatör) yardımıyla kamyonlara yüklenerek işleme tesislerine taşınır.

İşleme:

• Kırma İşlemi: Bloklar, küp taş ve kaplama taşı üretimi için kırılır.
• Kesme İşlemi: Granit, hassas kesim cihazları ile plaka hâline getirilir.

Sevkiyat Hazırlığı:

İşlenmiş granit, kalitesinin korunması için farklı boyutlarda kasalar içine yerleştirilerek sevkiyata hazır hâle getirilir.

Üretim, işleme ve diğer tüm işlemler coğrafi sınır olan İzmir ili Bergama ilçesinde gerçekleştirilmelidir.

Denetim

Bergama granitinin üretim ve kullanımı, oluşturulan bir denetim komisyonu tarafından izlenir.

Bu komisyon:

• Bergama Ticaret Odası
• Ege İhracatçı Birlikleri
• Dokuz Eylül Üniversitesi Torbalı Meslek Yüksekokulu Doğal Yapı Taşları Bölüm Başkanlığı temsilcilerinden oluşmaktadır.

Komisyon yılda en az iki defa toplanarak Bergama granitinin ayırt edici fiziksel özelliklerini (renk, doku) denetler. Ayrıca üreticilerin yılda en az iki kez denetlenmesi, kurallara aykırı kullananlar hakkında yasal süreçlerin yürütülmesi ve ihtiyaç hâlinde ek denetimlerin yapılması komisyonun görevleri arasındadır. Denetim Kurulu üyeleri kamu hizmeti yapan kurum temsilcileri olduğundan ayrıca ücret almazlar. Denetim sürecinde kamu veya özel kuruluşlardan veya uzman kişilerden hizmet alınması da mümkündür.

Bergama graniti, hem fiziksel-mekanik özellikleri hem de karakteristik renk ve dokusuyla coğrafi olarak sınırlı bir bölgede üretildiğinden, coğrafi işaret koruması altında önemli bir doğal taş olarak kayıtlara geçmiştir.