Eskişehir simidi, Eskişehir iline özgü olarak üretilen ve sıcak pekmezleme yöntemiyle hazırlanan burgu şekilli geleneksel bir simit çeşididir. Buğday unu, maya, tuz ve su ile hazırlanan hamur; seyreltip 80–100°C’ye kadar ısıtılmış incir pekmeziyle haşlandıktan sonra susamlanır ve meşe odunuyla ısıtılan taş fırınlarda pişirilir. Dışı çıtır, içi yumuşak dokulu olan simit, ortalama 100–110 gram ağırlığındadır ve her birinde 12–15 gram arası susam bulunur. 

Ayırt Edici Özellikleri

Eskişehir simidi; buğday unu, maya, su, tuz ve seyreltme işlemiyle hazırlanan incir pekmezi kullanılarak yapılan, burgu şeklinde ve susamla kaplanmış bir simit türüdür. Dışı çıtır, içi ise yumuşak pişkindir. Simidin pişmiş haldeki ağırlığı 100–110 gram arasında olup, her bir simidin üzerinde yaklaşık 12–15 gram susam bulunur. Şekli itibarıyla iki fitilin birbirine burgu yapılarak daire şekline getirilmesiyle oluşturulur. Üretiminde incir pekmezinin kullanılması, Eskişehir'e özgü bir uygulamadır ve bu yönüyle ürün ile üretim coğrafyası arasında bir ün bağı kurulmuştur. Simit, genellikle Eskişehir’in mutfak kültüründe ve geçmişte hamam kültüründe de tüketilen geleneksel bir üründür.

Tarif/Üretim Metodu

Eskişehir simidinin üretimi aşağıdaki aşamalardan oluşmaktadır:

Hamurun Hazırlanması

Hamur, 50 kg buğday unu, 20–25 litre su, 750–1000 g maya ve 1250 g tuzun yoğrulmasıyla hazırlanır. Yoğurma işlemi 20–25 dakika sürer ve ardından hamur 20–30 dakika mayalanmaya bırakılır.

Şekil Verme

Mayalanan hamur, gürgen ağacından yapılmış tezgâhta 110–120 gramlık eşit parçalara ayrılır. Her bir parça ikiye bölünerek parmak kalınlığında fitiller elde edilir. Bu fitiller üst üste konur, iki el yardımıyla ters yönlere çevrilerek burgu formu verilir. Burgu hamurun uçları birleştirilerek daire şekline getirilir.

Pekmezleme

Yaklaşık 60x40 cm boyutlarında bir çelik tencereye 1,8 litre incir pekmezi ve 30 litre su eklenerek 80–100°C sıcaklığa kadar ısıtılır. Burgu şeklindeki hamurlar, kaynayan pekmeze daldırılır. Yüzeye çıkan simitler 20–30 saniye sonra delikli süzgeçle çıkarılır ve 10 saniye kadar süzülmeye bırakılır.

Susam Kaplama

Süzülen simitler, susamlama tezgâhına alınarak her birinin üzerine 12–15 gram susam kaplanır.

Pişirme

Susamlanan simitler, meşe odunuyla ısıtılan taş fırınlara, gürgen ağacından yapılmış küreklerle yerleştirilir. 260–270°C sıcaklıkta, yaklaşık 10–15 dakika pişirilir. Pişirme sırasında, 7–8 dakikalık süreden sonra simitlerin eşit pişmesini sağlamak amacıyla çevrilmesi gerekir.

Ambalajlama ve Sunum

Pişen simitler, gıda ile temasa uygun ambalajlarda satışa sunulur. Ambalajın üzerinde “Eskişehir Simidi” ibaresi ve mahreç işareti amblemi yer almalıdır. Ambalajın mümkün olmadığı durumlarda ise bu ibare ve amblem işletme içinde görünür şekilde bulundurulmalıdır.

Coğrafi Sınır ve Ün Bağı

Eskişehir simidi, tarihsel olarak Eskişehir ilinin mutfak kültüründe yer edinmiş bir gıda maddesidir. İncir pekmeziyle yapılan sıcak pekmezleme yöntemi, bu simidin diğer simit türlerinden ayrılmasını sağlayan belirgin bir özelliktir. Bu nedenle, ürünün özgünlüğü coğrafi sınırla doğrudan ilişkilidir ve simidin tüm üretim aşamalarının yalnızca Eskişehir ili sınırları içerisinde gerçekleştirilmesi zorunludur.

Denetim Mekanizması

Eskişehir simidinin üretim süreci, Eskişehir Ticaret Odası koordinatörlüğünde yürütülen bir denetim sistemiyle kontrol edilmektedir. Denetim mercii; Eskişehir Ticaret Odasından bir yetkili, Eskişehir İl Tarım ve Orman Müdürlüğünden bir uzman ve Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Turizm Fakültesi Gastronomi ve Mutfak Sanatları Bölümünden bir akademisyenden oluşur. Denetimler düzenli olarak yılda en az bir kez gerçekleştirilmekte, gerekli görüldüğünde ya da şikâyet halinde ise ek denetim yapılmaktadır. Denetimlerde ürünün üretim bileşenlerine, metoduna, şekline ve ibare/amblem kullanımına uygunluğu kontrol edilir. Ayrıca gerek görüldüğünde kamu kurumları veya özel sektörden uzman kişilerden de hizmet alınabilir.

Tescil Bilgileri

Eskişehir simidi, 4 Nisan 2022 tarihinde mahreç işaretiyle tescillenmiş olup, tescil başvurusu Eskişehir Ticaret Odası tarafından 23 Aralık 2019 tarihinde yapılmıştır. Tescil numarası 1058’dir ve ürün yalnızca Eskişehir ili sınırları içinde tescil kriterlerine uygun olarak üretilebilir.