Kale biberi, Solanaceae familyasının Capsicum annuum türüne ait, Denizli ili Kale ilçesine özgü bir biber çeşididir. Özellikle Alanyurt, Demirciler, Gökçeören, Habibler ve Özlüce köylerini kapsayan Akçay Havzası'nda yetiştirilen bu biber, bölgeye özgü mikroklima koşulları sayesinde kendine has morfolojik ve kimyasal özellikler geliştirir. Meyveleri iri, kalın etli, üç parçalı ve parlak portakal kırmızısı renktedir; tat profili ise az acı ile tatlımsı arasında değişkenlik gösterir. 

Sınıflandırma

Kale biberi, Solanaceae (Patlıcangiller) familyasının Capsicum annuum türüne ait, özellikle Denizli ili Kale ilçesinde yetiştirilen yerel bir biber varyetesidir. Morfolojik ve kimyasal özellikleriyle ayırt edici nitelikler gösteren bu biber çeşidi, taze tüketimden kurutularak pul biber üretimine kadar çeşitli şekillerde değerlendirilmektedir. Tescil süreci kapsamında ürün, “menşe adı” coğrafi işareti ile korunmaktadır.

Coğrafi Yayılım ve Üretim Alanı

Kale biberinin yetiştirildiği bölge, Denizli ili Kale ilçesine bağlı Alanyurt, Demirciler, Gökçeören, Habibler ve Özlüce köylerini kapsayan Akçay Havzası’dır. Bu mikroklima gösteren bölge dışında yapılan denemelerde ürün istenen kaliteyi ve ayırt edici özelliklerini koruyamamaktadır. Bu nedenle üretim alanı, tescil belgesinde belirtilen sınırlarla sınırlı tutulmuştur.

Botanik ve Morfolojik Özellikler

Kale biberi bitkisi yarı dik bir gelişim gösterir ve 50–60 cm boya ulaşabilir. Gövdesi ve boğum bölgelerinde orta yoğunlukta antosiyan oluşumu gözlemlenir. Yaprakları yeşil renkte, geniş ve uzun yapıda olup hafif dalgalı ve zayıf kabarık yapıdadır. Meyveleri genellikle üç parçalı ve üç tohum odacıklı, üçgen kesitli, orta kalın etli ve düzgün yüzeylidir.

Meyve, olgunlaşma öncesinde sarımsı-yeşil; olgunlaştığında ise portakal kırmızısı renktedir. Meyve eti etlidir, parlaklık derecesi kuvvetlidir. Ortalama meyve büyüklüğü 125–150 gram olup çapı 50–60 mm, uzunluğu ise 15–20 cm civarındadır. Tat profili az acı olup, tatlımsı bir acılık hissi yaygındır. Bitki kendine dölleyici olmakla birlikte, çevresel koşullara bağlı olarak yabancı döllenme de mümkündür.

Kimyasal İçerik

2009 yılı mahsulü üzerinden yapılan kimyasal analizlerde Kale biberinin taze ve kurutulmuş formları arasında önemli farklar kaydedilmiştir. Taze biberde %93,34 nem oranı, %0,17 yağ, %1,12 protein ve %4,48 karbonhidrat saptanırken, kurutulmuş biberde bu değerler sırasıyla %3,58 nem, %11,53 yağ, %30,15 protein ve %841 karbonhidrat şeklinde ölçülmüştür. Ayrıca C vitamini içeriği, taze üründe 823,3 mg/kg düzeyinde kaydedilmiş, kurutulmuş üründe bu oran 23,8 mg/kg’a düşmüştür. Nitrat düzeyi taze üründe 604,15 ppm, kurutulmuş üründe ise 57,80 ppm olarak belirlenmiştir.

Yetiştirme Koşulları ve Üretim Yöntemi

Kale biberinin başarılı bir şekilde yetiştirilmesi için sıcak ve ılık iklim koşulları gereklidir. Don olaylarına karşı oldukça hassas olan bu bitki, ilkbaharda don tehlikesi geçtikten sonra tarlaya dikilmelidir. Toprak yapısı olarak tınlı, organik madde bakımından zengin ve su tutma kapasitesi yüksek bahçe toprakları tercih edilmektedir.

Üretim süreci Şubat-Mart aylarında tohumların sıcak yastıklara ekilmesiyle başlar. Fideler yeterli büyüklüğe ulaştığında Nisan-Mayıs aylarında tarlaya şaşırtma yöntemiyle dikilir. Sıra aralığı genellikle 60–80 cm, sıra üzeri mesafe ise 15–25 cm olarak uygulanır. Fideler toprağa yerleştirildikten sonra can suyu verilir.

Gübreleme ve Sulama

Sonbaharda 3 ton/da yanmış hayvan gübresi uygulanması önerilir. Dikim sırasında 10 kg/da fosforlu gübre ile 15 kg/da azotlu gübrenin yarısı uygulanır; kalan azotlu gübre ilk sulamadan önce verilir. Sulama periyodu ise meyve tutumuna kadar 7–10 günde bir, sonrasında ise 2–3 günde bir olacak şekilde düzenlenir. Eylül sonu–Ekim başı itibariyle sulamaya son verilir. Damla sulama yöntemi ile ürün veriminde artış ve bitki üniformitesinde iyileşme gözlemlenmiştir.

Hasat ve Verim

Hasat Temmuz ayı sonunda başlamakta ve Ekim ortasına kadar sürmektedir. Toplamda 6 ila 10 defa hasat yapılabilir. Verim, çiftçi şartlarında dekara yaklaşık 4 ton olup, bakım koşulları iyileştirildiğinde bu miktar 8–10 tona kadar ulaşabilmektedir.

Denetim ve Kontrol Mekanizması

Kale biberinin denetim süreçleri, Kale Kaymakamlığı başkanlığında oluşturulan ve Kale Belediyesi, İlçe Tarım Müdürlüğü ile Kale Ziraat Odası temsilcilerinden oluşan bir komisyon tarafından yürütülür. Denetimler yılda en az iki kez, özellikle Temmuz-Ağustos döneminde arazi ve ürün üzerinde gerçekleştirilir. Bu kontrollerde ürünün Kale biberine özgü özellikleri taşıyıp taşımadığı değerlendirilir. Ayrıca, şikâyetler doğrultusunda da denetim yapılır. Yılda bir düzenlenen yarışma ile üreticiler kaliteye teşvik edilmektedir.