Kızılbacak, Scolopacidae (çullukgiller) familyasına ait, ince uzun bacakları ve karakteristik ötüşü ile tanınan orta boylu bir kıyı kuşudur. Bilimsel adı Tringa totanus olan tür, başta Avrupa ve Asya olmak üzere çok geniş bir coğrafyada yayılım göstermektedir. Türkiye'de ise özellikle sulak alanlarda ve kıyı bataklıklarında sıkça rastlanan bir türdür.

Morfolojik Özellikleri

Kızılbacak, adını parlak kırmızımsı-turuncu bacaklarından alır. Boyu yaklaşık 27–29 cm, kanat açıklığı ise 50–57 cm civarındadır. Tüyleri kahverengi tonlarında olup, gövdesi boyunca koyu benekler ve çizgiler barındırır. Gagası da bacakları gibi kırmızımsıdır ve ucu siyaha çalar. Uçuş sırasında kanat altındaki beyaz alanlar ve kuyruğundaki beyaz bantlar belirgin biçimde görülür. Bu ayırt edici desenler, kuşun havadayken tanınmasını kolaylaştırır.

Dağılım ve Yaşam Alanı

Kızılbacaklar, genellikle Avrupa’nın kuzeyinden Orta Asya’ya kadar olan bölgelerde ürer. Göçmen bir tür olup, kış aylarında Afrika'nın kuzeyine, Güney Avrupa'ya ve Güney Asya'nın kıyı bölgelerine göç ederler. Türkiye, bu tür için hem üreme alanı hem de göç sırasında konaklama ve kışlama bölgesi olarak önem taşır.

Habitat tercihleri çeşitlidir. Tatlı su bataklıkları, tuzlu su lagünleri, nehir deltaları, sazlıklar, göl kenarları ve çamurlu kıyılar gibi açık sulak alanlarda bulunurlar. Göç dönemlerinde ise sulak çayırlar, tuzcul bataklıklar ve hatta deniz kıyıları gibi farklı alanlarda gözlemlenebilirler.

^{Kızılbacak (Pexels)}

Davranış ve Beslenme

Kızılbacaklar genellikle yalnız ya da küçük gruplar hâlinde dolaşır. Ancak göç sırasında daha büyük sürüler oluşturabilirler. Dikkat çekici bir alarm ötüşüne sahiptirler; bu ötüş hem türdaşlarını tehlikeye karşı uyarma hem de bölgesini savunma işlevi görür.

Beslenme biçimleri kıyı kuşlarına özgüdür. Uzun gagalarıyla yumuşak çamur ya da sığ sularda aradıkları omurgasızları yakalarlar. Diyetlerinde böcek larvaları, solucanlar, kabuklular ve küçük yumuşakçalar yer alır. Ayrıca bazen küçük balıklarla da beslenebilirler.

Üreme

Üreme dönemi ilkbaharda başlar. Dişiler, kısa ve seyrek bitkili alanlarda, genellikle yere basit bir çukur açarak yuva yaparlar. Dişi genellikle 3–5 yumurta bırakır. Kuluçka süresi ortalama 22–24 gündür. Yumurtadan çıkan yavrular çok kısa sürede yuvayı terk eder, ancak ebeveynleri tarafından korunur.

Kızılbacaklar, yuvalarına yaklaşan tehlikelere karşı oldukça agresif davranışlar sergileyebilir. Ayrıca “yalancı yaralanma” davranışıyla yuvadan uzaklaştırmak istedikleri yırtıcılara karşı dikkat dağıtıcı taktikler uygularlar.

Korunma Durumu

Uluslararası Doğa Koruma Birliği (IUCN) tarafından “Asgari Endişe” (Least Concern) kategorisinde sınıflandırılmış olsa da, sulak alanların tahribatı, kurutulması ve yapılaşma baskısı gibi nedenlerle türün yaşam alanları tehdit altındadır. Türkiye’de de sulak alanların hızla azalması, Kızılbacak gibi birçok kıyı kuşu türü için risk teşkil etmektedir.