Mardin Kalesi,Türkiye'nin Mardin il merkezinin kuzeyinde, deniz seviyesinden yaklaşık 1200 metre yükseklikte yer alan doğal bir kaya kütlesi üzerinde konumlanmış savunma amaçlı bir yapıdır. Şehre hâkim konumda bulunması sayesinde, Mezopotamya Ovası'nı gören stratejik bir noktadadır. Halk arasında "Kartal Yuvası" olarak da anılmaktadır.
Mardin Kalesi (Anadolu Ajansı)
Tarihçesi
Mardin Kalesi’nin inşa tarihi kesin olarak bilinmemekle birlikte, kuruluşunun M.Ö. 4. yüzyıla kadar uzandığı tahmin edilmektedir. Kale, çeşitli dönemlerde Sümerler, Babil, Asur, Pers, Roma, Bizans, Artuklu, Selçuklu ve Osmanlılar gibi birçok uygarlığın egemenliği altında kalmıştır. Artuklular döneminde onarım görmüş ve aktif şekilde kullanılmıştır.
Mimari Yapısı ve Özellikleri
Kale, doğal kayalık üzerine inşa edilmiş olup, bu yönüyle yerleşim alanına ek olarak savunma açısından da avantaj sağlar. Sur duvarları, gözetleme noktaları ve yerleşim izleri kalenin mimari dokusunu oluşturur. Yapı, kentsel siluetin üst sınırını çizen ve Mardin’in şehir kimliğini etkileyen bir öğedir.
Kale İçindeki Yapılar ve Alanlar
Kazı çalışmaları sonucunda kale içinde çeşitli dönemlere ait yapı kalıntılarına ulaşılmıştır. Bunlar arasında sarnıçlar, depo alanları, odacıklar ve bazı savunma yapıları bulunmaktadır. 2022 yılında tamamlanan kazı sürecinde, özellikle sur hattı ve iç avlu yapıları ortaya çıkarılmıştır.
Kale Üzerindeki Ulaşım ve Erişim Bilgileri
Kale, Mardin şehir merkezinden yaya olarak veya özel izinle ulaşılabilmektedir. Uzun yıllar boyunca askerî bölge statüsünde olduğundan, sivillerin ziyaretine kapalı kalmıştır. 2022 itibarıyla yapılan çalışmalar sonrasında sivil ziyaretin önünün açılması yönünde gelişmeler kaydedilmiştir.
Kazı ve Araştırma Çalışmaları
Mardin Artuklu Üniversitesi koordinasyonunda, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın izniyle gerçekleştirilen kazılar, 2020’li yıllarda yoğunlaşmıştır. 2022 yılı itibarıyla kazı çalışmaları tamamlanmış ve birçok mimari yapı kalıntısı ortaya çıkarılmıştır. Çalışmalarda hem arkeolojik hem de restorasyon ön hazırlıkları yapılmıştır.
Koruma Durumu ve Kullanım Amaçları
Uzun yıllar askerî bölge olarak kullanılan kale, bu statü sebebiyle tahribattan büyük ölçüde korunmuştur. Son dönemlerde yapılan kazı ve belgeleme çalışmaları, kalenin kültürel miras olarak korunmasına yönelik adımlar atıldığını göstermektedir. Ayrıca turizme açılabilmesi için projeler geliştirilmektedir.
Turizmdeki Yeri ve Güncel Durumu
Mardin Kalesi, tarihi ve konumu itibarıyla büyük turizm potansiyeline sahip olmakla birlikte, uzun süre boyunca erişime kapalı olması nedeniyle aktif şekilde turizme kazandırılamamıştır. 2022 yılında kazıların tamamlanması ve bazı fiziksel düzenlemelerin yapılmasıyla birlikte, yapının kültür turizmine açılması planlanmaktadır.
