Osmancık kaypak yemeği, Çorum ili Osmancık ilçesine özgü, su, un ve tuzla hazırlanan sert kıvamlı hamurun daire şeklinde açılıp küçük kare parçalar halinde kesilmesiyle yapılan geleneksel bir hamur yemeğidir. Bu parçalar isteğe bağlı olarak iç harçla doldurulabilir veya sade bırakılarak üçgen şeklinde kapatılır ve suda haşlanır. Servisi sırasında üzerine tulum peyniri, çökelek, yoğurt, ceviz içi, tereyağı, nane ve pul biber gibi malzemeler eklenebilir. Osmancık’ta hem günlük tüketimde hem de düğün, bayram ve özel günlerde ikram edilen bu yemek, hazırlanma biçimi ve yöreyle olan kültürel bağı nedeniyle mahreç işaretiyle tescillenmiştir.

Genel Özellikler

Osmancık kaypak yemeği, Çorum ili Osmancık ilçesine özgü bir hamur yemeğidir. Su, un ve tuzla hazırlanan sert kıvamlı hamurun açılarak küçük kareler halinde kesilmesi ve bu parçaların boş ya da iç harçlı biçimde katlanarak suda haşlanmasıyla elde edilir. Hazırlanan hamurlar, yörede “kaypak” olarak adlandırılan şekillerde üçgen veya muska biçiminde kapatılır. Haşlama sonrası isteğe bağlı olarak üzerine tulum peyniri, çökelek, yoğurt, ceviz içi, nane, maydanoz, pul kırmızıbiber ve eritilmiş tereyağı gibi malzemeler eklenerek sıcak ya da soğuk servis edilir.

Köken ve Kültürel Bağlam

Osmancık kaypak yemeğinin halk arasında "kaypak" olarak anılan içi boş ya da dolu hamur parçalarından adını aldığı bilinmektedir. İlçenin yemek kültüründe önemli bir yere sahip olan bu yemek, günlük öğünlerde tüketilmesinin yanı sıra düğün, bayram, davet ve festival gibi özel günlerde de ikram edilir. Hazırlanışında kullanılan malzemelerin seçimi ve hazırlanışı, hamurun sertliği, şekli, iç harçla doldurulması ve pişirme biçimi belirli bir ustalık gerektirdiğinden, bu yemek ile Osmancık ilçesi arasında bir ün bağı oluşmuştur.

Malzemeler (6 Kişilik)

Hamur için:

• 600 ml su
• 500 g özel amaçlı buğday unu
• 20 g tuz

Haşlama için:

• 2 litre su ve / veya et suyu
• 25 ml ayçiçeği yağı
• 10 g tuz

İsteğe bağlı iç harç ve servis malzemeleri:

• 300 g tulum peyniri ve / veya çökelek
• 300 g yoğurt
• 200 g ceviz içi
• 100 g tereyağı
• 10 g kuru ya da taze nane
• 10 g ayıklanmış maydanoz
• 10 g pul kırmızıbiber

Hazırlık Süreci

Un, su ve tuz karıştırılarak yoğrulur ve sert kıvamda, elastik bir hamur elde edilir. Hamur bezeler hâlinde ayrılıp üzeri örtülerek yaklaşık 30 dakika dinlendirilir. Dinlenen bezeler, 60–80 cm çapında dairesel biçimde açılır. Açılan hamurlar 4x4 cm boyutlarında karelere kesilir. Bu parçalar boş olarak bırakılabileceği gibi isteğe bağlı olarak çökelek, tulum peyniri, maydanoz ve pul biber gibi iç harçlarla da doldurularak üçgen şeklinde kapatılır. Kapatma işlemi el ile yapılır, kenarları çatal benzeri bir aletle sabitlenir. Hazırlanan hamurlar yaklaşık 60 dakika daha dinlendirilir.

Pişirme ve Servis

Ayrı bir tencerede kaynatılan suya ya da et suyuna ayçiçeği yağı ve tuz eklenir. Kaynamaya başlayan bu karışıma kaypak hamurları bırakılır ve yaklaşık 10 dakika haşlanır. Pişen hamurlar soğuk sudan geçirilerek diri bir yapı kazanması sağlanır. Süzülen hamurlar servis tabağına alınır. Üzerine isteğe bağlı olarak peynir, yoğurt, ceviz içi, eritilmiş tereyağı veya baharat karışımları eklenerek servis edilir. Yemek hem sıcak hem soğuk tüketilebilmekte olup, tercihe bağlı süsleme amacıyla nane, maydanoz ve pul biber kullanılabilir.

Saklama Koşulları

Hazırlanan ancak hemen pişirilmeyecek olan kaypaklar, -18 °C veya daha düşük sıcaklıklarda dondurularak saklanabilir.

Üretim Yeri ve Coğrafi Sınır

Osmancık kaypak yemeğinin tüm üretim süreci yalnızca Çorum ili Osmancık ilçesi sınırları içinde gerçekleştirilir. Bu durum, ürünün ustalık becerisi gerektiren üretim yöntemi ve yöresel geleneklerle şekillenmiş kültürel bağı dolayısıyla zorunludur.

Denetim Süreci

Osmancık Kaymakamlığı koordinasyonunda; Kaymakamlık ve Osmancık İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü temsilcilerinden oluşan en az üç kişilik bir denetim heyeti tarafından yılda en az bir defa denetim yapılır. Denetim, 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu uyarınca raporlanır ve Türk Patent ve Marka Kurumuna sunulur. Gerekli durumlarda ek denetimler de yapılabilir. Denetimler sırasında aşağıdaki kriterler esas alınır:

• Kullanılan bileşenlerin uygunluğu
• Hazırlama ve servis sürecinin yönergelere uygunluğu
• Ürün adı ve mahreç işareti ambleminin kullanımı

Uygunsuzluklar ve alınması gereken önlemler ilgili kişi veya kurumlara bildirilir. Denetim sürecinde uzman kişilerden destek alınabilir ya da hizmet satın alınabilir.