Afyonkarahisar çullama köfte, ince bulgur ve yarım yağlı dana kıymanın yoğrulmasıyla elde edilen köfte harcının, haşlandıktan sonra un ve yumurtaya bulanarak kızartılmasıyla hazırlanan, Afyonkarahisar’a özgü geleneksel bir yemektir. Yaklaşık 5 cm çapında ve 1,5 cm kalınlığında oval biçimli olan bu köfteler, kızartma sırasında yüzeylerinde oluşan saçaklı yapı nedeniyle “çullama” adını alır. 

Ayırt Edici Özellikleri

Afyonkarahisar çullama köfte, dana kıyma ve ince bulgur temel malzemeleriyle hazırlanan, haşlandıktan sonra un ve yumurta karışımına batırılarak kızartılan yöresel bir yemektir. Yaklaşık 5 cm çapında ve 1,5 cm kalınlığında, oval biçimli bu köfte türü, yüzeyinde oluşan kıtır saçaklardan ötürü “çullama” adını alır. Ürünün karakteristik yapısı, şekli ve pişirme yöntemiyle birlikte bölgeye özgü bir mutfak geleneğini temsil eder. Afyon mutfağına ilişkin akademik çalışmalarda ve yemek kitaplarında da yer alan bu ürün, coğrafi sınır ile güçlü bir ün bağına sahiptir.

Üretim Metodu/Malzeme Listesi

Köfte harcı malzemeleri

• 1,5 kg yarım yağlı dana kıyma
• 300 g ince bulgur
• 1 orta boy soğan
• 1 adet yumurta
• 10 g tuz
• 1 L sıvıyağ (kızartmak için)
• 5–10 g karabiber
• ¼ demet maydanoz
• Su (haşlamak için) – yeteri kadar

Bulamaç malzemeleri

• 8 adet yumurta
• 250 g buğday unu
• 5 g karbonat

Bulgur tanelerinin şişmesi sağlandıktan sonra köfteler tuzlu kaynar suda haşlanır. Haşlanan köfteler suyun yüzeyine çıkınca alınır ve fazla suyunun süzülmesi sağlanır. Ardından her bir köfte önce una, sonra çırpılmış yumurtaya batırılır. Yumurta kaplaması aktırılmadan, köfteler kızgın yağda kızartılır. Kızartılan köfteler peçete üzerinde bekletilerek yağ fazlası alınır ve servise sunulur.

Bulamaç için ayrıca 250 g un, 5 g karbonat ve 8 adet yumurta kullanılır. Bu karışım köftelerin kaplamasında işlev görür.

Coğrafi Sınır ve Üretim Bağlantısı

Afyonkarahisar çullama köftenin tüm üretim aşamaları yalnızca Afyonkarahisar ili sınırlarında gerçekleştirilmelidir. Ürün, bu bölgeye özgü bir mutfak tekniği ve ustalık bilgisiyle hazırlanır. Dolayısıyla ürünün otantik niteliklerini sürdürebilmesi için coğrafi sınır içinde üretilmesi şarttır.

Kullanım Biçimi

Mahreç işareti olan “Afyonkarahisar Çullama Köfte” ibaresi ve ilgili amblem, ürünün veya ambalajının üzerinde yer almalıdır. Eğer ambalaj üzerinde kullanılamıyorsa, bu işaretler işletme içinde görünür bir şekilde sergilenmelidir.

Denetim

Üretim süreci ve mahreç işaretinin doğru kullanımı, Afyonkarahisar Belediyesi koordinasyonunda oluşturulan denetim mercii tarafından denetlenir. Bu kurul, Afyonkarahisar İl Tarım ve Orman Müdürlüğü, Afyonkarahisar Ticaret ve Sanayi Odası, Afyon Kocatepe Üniversitesi ile Afyonkarahisar Esnaf ve Sanatkârlar Odaları Birliği temsilcilerinden oluşur. Yılda en az bir kez düzenli olarak, ayrıca şikâyet veya şüphe durumunda da denetim yapılabilir. Denetimde; kullanılan malzemelerin uygunluğu, üretim metoduna sadakat ve amblem kullanım biçimi gözlemlenir.