Osmancık yaprak içi yemeği, Çorum’un Osmancık ilçesine özgü, çok bileşenli ve geleneksel bir yemek çeşididir. Nohut, yeşil mercimek, börülce, değirmende öğütülmüş kuru bakla, bulgur, soğan, salça, çeşitli yeşillikler ve baharatların birleşimiyle hazırlanır. Az sulu ve bol salçalı şekilde pişirilen yemek, taze veya salamura asma yaprağıyla birlikte servis edilir. 

Köken

Osmancık yaprak içi yemeği, Çorum ili Osmancık ilçesine özgü, temel olarak baklagiller, bulgur ve çeşitli yeşilliklerin karışımıyla hazırlanan, geleneksel ve çok bileşenli bir yemektir. Mahreç işaretiyle tescillenmiş olan bu yemek, bölgenin yerel mutfak kültüründe önemli bir yere sahiptir. Asma yaprağı ile birlikte servis edilen Osmancık yaprak içi yemeği, geçmişi yüzyıllara dayanan yerel bir uygulamayı temsil eder. Evliya Çelebi'nin seyahatnamesinde yer alan "yaprak aşı" tanımlaması, yemeğin tarihsel arka planını desteklemektedir. Geleneksel olarak hem günlük öğünlerde hem de düğün, bayram, festival gibi özel günlerde tüketilir. Özellikle mayıs ayındaki Hıdırellez Şenliklerinin ikinci gününde toplu olarak hazırlanması ve tüketilmesi, bu yemeğin toplumsal ve törensel işlevini gösterir.

Malzemeler

Yemek, farklı türde baklagiller ve taze otların yanı sıra, salça ve çeşitli yağlarla tatlandırılarak hazırlanır. Tipik bir 20 kişilik üretimde kullanılan bileşenler ve miktarları şu şekildedir:

• 250 g taze ve/veya salamura asma yaprağı
• 100 g nohut
• 100 g yeşil mercimek
• 100 g börülce
• 100 g değirmende öğütülmüş kuru bakla
• 50 g ince bulgur
• 1 litre su
• 50 g domates ve/veya biber salçası
• 10 g tuz
• 25 g tereyağı
• 100 g kuru ve/veya taze soğan
• 30 ml ayçiçek ve/veya zeytinyağı
• 100 g domates (isteğe bağlı)
• 30 g yeşilbiber (isteğe bağlı)
• 10 g pul kırmızı biber
• 10 g nane (taze ve/veya kuru)
• 10 g maydanoz
• 10 g dereotu

Tarif/Üretim Süreci

Yemeğin hazırlanmasında üç aşamalı bir pişirme yöntemi uygulanır:

1. Baklagillerin Pişirilmesi: Önceden haşlanmış nohut, yeşil mercimek, börülce, öğütülmüş kuru bakla ve bulgur, yarım litre su ile yaklaşık 15–20 dakika kaynatılır.
2. Sos Hazırlığı: Ayrı bir tencerede doğranmış kuru soğan, sıvı yağ ve domates-biber salçası kavrulur. İsteğe bağlı olarak doğranmış yeşilbiber ve domates de eklenerek, üzerine yarım litre su ilave edilir ve bu karışım 5 dakika pişirilir.
3. Birleştirme ve Son Aşama: İlk aşamada pişirilen bakliyat karışımı ile ikinci tenceredeki salçalı sos birleştirilerek tuz ilave edilir ve karışım ortalama 5 dakika daha pişirilir. Ardından, tereyağı, nane ve pul biberle hazırlanan bir sos yemeğin üzerine dökülür. İnce doğranmış taze nane, dereotu, maydanoz ve taze soğan eklenerek yemeğe son hali verilir. Bu karışımın az sulu ve bol salçalı olması tercih edilir.

Servis Biçimi

Servis sırasında haşlanmış taze asma yaprağı ya da salamura yaprağı, yemeğin yanına veya üzerine konur. Yaprağın içine yemeğin bir miktarı konularak elle ya da kaşıkla tüketilir. Bu sunum şekli, yemeğin yaprakla özdeşleşmiş karakterini vurgular.

Coğrafi Sınır ve Üretim Koşulları

Osmancık yaprak içi yemeği, sadece Çorum ili Osmancık ilçesinde üretilmesi koşuluyla coğrafi işaret koruması altındadır. Bu sınırlama, yemeğin tarihsel ve kültürel bağlamını muhafaza etmek ve yöresel bilginin korunmasını sağlamak amacıyla getirilmiştir. Ürünün tüm üretim, işleme ve sunum aşamaları bu coğrafi sınır içerisinde gerçekleştirilmelidir.

Denetim ve Tescil Süreci

Yemeğin üretimi ve mahreç işareti kullanımına ilişkin denetimler, Osmancık Kaymakamlığının koordinasyonunda yürütülür. Denetim birimi; Kaymakamlık ve İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğünden uzman birer kişiden oluşur. Denetimler yılda en az bir kez düzenli olarak, ayrıca şikâyet halinde veya gerekli görülen zamanlarda gerçekleştirilir. Denetim kapsamında bileşenlerin ve üretim metodunun uygunluğu ile coğrafi işaret ambleminin doğru kullanımı kontrol edilir. Kamu kurumları, özel kuruluşlar ve uzman kişiler denetim faaliyetlerine destek sağlayabilir. Tescil ettiren kurum, mahreç işaretinin korunmasına ilişkin yasal süreçleri yürütme yetkisine sahiptir.