Uluslararası Demokrasi Günü, demokrasinin evrensel değerlerini hatırlamak, demokratik katılımı teşvik etmek ve dünya genelinde demokratik süreçlerin durumunu değerlendirmek amacıyla her yıl 15 Eylül tarihinde kutlanan uluslararası bir gündür. Gün, bireylerin seslerinin duyulması, seçimlere katılımın sağlanması ve toplumların şekillendirilmesinde aktif rol oynamaları gerektiği anlayışını vurgular.

Tarihçe

Birleşmiş Milletler (BM) tarafından ilan edilen Uluslararası Demokrasi Günü, dünya genelinde demokrasinin güçlendirilmesi ve demokratik değerlere bağlılığın artırılması amacıyla çeşitli etkinliklerle anılmaktadır. UNESCO, kuruluşundan bu yana demokrasinin inşası ve demokratik kurumların güçlendirilmesi çalışmalarını destekleyerek, Uluslararası Demokrasi Günü’nü her yıl kutlamaktadır.

2025 yılında 18. kez kutlanan gün kapsamında BM Genel Sekreteri António Guterres, demokratik katılımın, diyaloğun ve toplumsal güvenin önemine dikkat çekmiş, etkinlikler aracılığıyla sivil alanın daralması ve dezenformasyonla mücadele gerekliliği vurgulanmıştır. UNESCO Genel Direktörü Audrey Azoulay ise demokratik ilkelerin siyasi gerilimler, nefret söylemi ve kurumlara olan güvensizlik nedeniyle zayıfladığı bir dönemde iş birliği ve diyaloğun korunmasının önemini belirtmiştir.

Amaç ve Önemi

Uluslararası Demokrasi Günü, demokrasiyi yalnızca bir yönetim biçimi olarak değil, aynı zamanda insan hakları, özgürlük ve eşitliğin yaşatıldığı bir yaşam biçimi olarak tanımlar. Bu gün, evrensel oy verme hakkı, özgürlük ve insan haklarına saygı gibi demokratik değerlerin önemini vurgular, demokratik süreçlerin ve kurumların güçlendirilmesini destekler, sivil toplumun, yerel toplulukların ve bireylerin karar alma süreçlerine katılımını teşvik eder ve demokratik kültürün toplumsal diyalog ve katılımcılıkla gelişebileceğini gösterir.

^{Oy Verme Hakkı (Anadolu Ajansı)}

UNESCO’nun Katkıları

UNESCO, demokrasinin güçlendirilmesine yönelik olarak özgür, nesnel ve bağımsız bilgiye erişimi destekler, kültürel çeşitliliği koruyarak nefret söylemine karşı direnç oluşturur. Bilimsel ve teknolojik gelişmelerin tüm bireylere fayda sağlayacak şekilde yönlendirilmesini sağlar. Bu kapsamda 2021’de kabul edilen Açık Bilim ve Yapay Zekânın Etik İlkeleri tavsiyeleri uygulanmaktadır. UNESCO ayrıca gençler arasında eleştirel düşünme, demokratik beceriler ve farklı inançlara saygıyı geliştirmek amacıyla felsefi eğitimi teşvik eder. Kurum, hükûmetler ve kamu kurumlarına kapsayıcı ve katılımcı politikalar tasarlama ve uygulama konusunda MOST Programı aracılığıyla destek verir.

Birleşmiş Milletler Demokrasi Fonu (UNDEF)

2005 yılında kurulan UNDEF, sivil toplum, bağımsız medya ve gençlik hareketleri aracılığıyla demokrasi ve insan haklarını güçlendirmeyi hedefler. 20 yılı aşkın süredir projelere finansman sağlayan fon, özellikle kırılgan veya tehdit altındaki demokrasilerde yerel toplulukların seslerini duyurmalarını ve demokratik süreçlere katılımlarını desteklemektedir.

Etkinlikler ve Uygulama

Uluslararası Demokrasi Günü kapsamında gerçekleştirilen etkinlikler, demokratik katılımın, toplumsal güvenin ve diyalogun önemini vurgular. Bu etkinliklerde, sivil alanın korunması, dezenformasyonla mücadele edilmesi ve vatandaşların karar alma süreçlerine aktif katılımının sağlanması ön plana çıkar. UNESCO ve BM etkinlikleri aracılığıyla demokratik kültürün güçlendirilmesi, insan haklarının korunması ve kapsayıcı toplumların inşa edilmesi hedeflenir.