Jeoçeşitlilik Günü, Dünya üzerindeki jeolojik çeşitliliğin, yani kayalar, mineraller, topraklar, peyzajlar ve gezegenimizi şekillendiren dinamik süreçlerin önemini vurgulamak amacıyla her yıl 6 Ekim’de anılan uluslararası bir gündür. Bu gün, gezegenin yaklaşık dört milyar yıllık jeolojik geçmişini anlamaya yönelik farkındalık oluşturmayı hedefler.

Amaç

Uluslararası Jeoçeşitlilik Günü’nün amacı, jeoçeşitliliğin insanlar ve ekosistemler için sağladığı hizmetlerin fark edilmesini sağlamak ve jeolojik mirasın, doğal kaynakların ve gezegenin sürdürülebilir kullanımının bilinçli bir şekilde yönetilmesine yönelik farkındalık oluşturmaktır. Bu kapsamda geçmiş iklim değişimleri ve yaşamın evrimi gibi konuların anlaşılması ve mineral kaynaklarının sürdürülebilir kullanımının teşvik edilmesi öne çıkar.

Tarihçe

6 Ekim, UNESCO Genel Konferansı’nın 41. oturumunda (41 C/Resolution 24) resmî olarak her yıl 6 Ekim’de kutlanacak şekilde ilan edilmiştir.  Karar metninde, jeoçeşitliliğin biyoçeşitliliğin temelini oluşturduğu, tüm canlılar için dayanak ve yaşam alanı sağladığı ve insan refahı ile gezegenin sürdürülebilir yönetimi açısından kritik bir rol oynadığı vurgulanmıştır. Karar, jeolojik çeşitliliğin korunması, bilimsel araştırmaların teşvik edilmesi ve gezegenin sürdürülebilir yönetimi açısından önem taşımaktadır.^【1】 

Kutlamalarda ve etkinliklerde paydaş olarak Uluslararası Jeolojik Bilimler Birliği (IUGS), Uluslararası Doğa Koruma Birliği (IUCN), Afrika Yerbilimlerinde Kadın Derneği (AAWG) dahil olmak üzere 19 uluslararası kuruluş, yedi bölgesel kuruluş ve tüm kıtalardan 40 ülkede 82 ulusal kuruluş belirlenmiştir. UNESCO Genel Direktörü, üye devletleri, üniversiteleri, araştırma merkezlerini, sivil toplum kuruluşlarını ve diğer yerel aktörleri, günü aktif şekilde kutlamaya ve UNESCO’nun tanıtımına katılımı destekleyecek bütçe dışı fonlar sağlamaya davet etmiştir.

Önemi

Jeoçeşitlilik, biyolojik çeşitlilik için temel bir yapı taşını oluşturur ve tüm ekosistemlerin üzerinde kurulu olduğu altyapıyı sağlar. İnsan faaliyetlerinin sürdürülebilirliği açısından gıda üretimi, su yönetimi ve enerji temini gibi alanlarda jeoçeşitliliğin rolü büyüktür. Jeoçeşitlilik ayrıca çevresel koruma, doğal kaynak yönetimi ve sürdürülebilir kalkınma çalışmalarında temel bir referans olarak kullanılır.

UNESCO’nun Katkıları

UNESCO, yeryüzü bilimleri alanında yetkili Birleşmiş Milletler kuruluşu olarak, Uluslararası Jeoloji Programı aracılığıyla 50 yılı aşkın süredir uluslararası iş birliğini desteklemektedir.

UNESCO, Global Jeoparklar ağı ile 50 ülkede 229 jeoparkı kapsayan yaklaşık 855.000 km²’lik alanı izlemekte ve korumaktadır. Biyosfer Rezervleri ve Dünya Mirası alanları üzerinden hem biyolojik çeşitlilik hem de jeoçeşitlilik korunmakta ve araştırma faaliyetleri ile sürdürülebilir kalkınma çalışmaları desteklenmektedir.

Toplum ve Eğitim

Uluslararası Jeoçeşitlilik Günü, toplumun jeoçeşitlilikten eşit şekilde yararlanmasına olanak sağlamak amacıyla düzenlenir. Bu kapsamda jeolojik alanlar ziyaret edilebilir, jeoloji eğitimi ve araştırma fırsatları sunulabilir. Jeolojik süreçlerin anlaşılması, çevresel ve sürdürülebilir kararların bilinçli şekilde alınmasına katkı sağlar.