Kuytucak narı, Adana ilinin Kozan ilçesine bağlı Kuytucak köyünde yetiştirilen ve menşe adıyla tescillenmiş yerel bir nar çeşididir. Yaklaşık 400 metre rakıma sahip yamaç arazilerde, mikroklima etkisiyle şekillenen özel toprak ve iklim koşullarında gelişen bu nar, ince kabuklu, iri daneli, tatlı, kolay danelenebilir, küçük veya orta sertlikte çekirdek yapısıyla öne çıkar. Kabuk rengi sarı zemin üzerine %30 kırmızı, dane rengi ise pembedir.

Ayırt Edici Özellikleri

Kuytucak narı, iri taneli, ince kabuklu, tatlı ve kolay danelenebilen bir meyvedir. Çekirdekleri küçük veya orta sertliktedir. Kabuk rengi, sarı zemin üzerinde yaklaşık %30 oranında kırmızı olup dane rengi pembedir. Ortalama meyve ağırlığı 195-268 g arasında değişmekte, meyve eni 74,50-80,20 mm, boyu ise 66,70-69,30 mm ölçülerindedir. Kabuk kalınlığı 4,00-4,60 mm, 100 dane ağırlığı ise 41-56 g’dır. Suda çözünebilir kuru madde miktarı %14,50-15,50, titre edilebilir asit oranı ise %1,20-1,70 arasındadır. Dane randımanı %71-78 olarak belirlenmiştir.

Bu narın karakteristik özelliklerinin gelişmesinde bölgenin alkali, kireçli ve derin olmayan toprak yapısı ile subtropikal ve ılıman iklim geçiş özelliğine sahip mikrokliması etkili olmaktadır. Hasat dönemi eylül ortasında başlar ve kasım sonuna kadar sürer. Hasat işlemi mutlaka makasla yapılmakta, meyveye ve özellikle kaliks kısmına zarar verilmemesine dikkat edilmektedir.

Üretim Yöntemi

Çoğaltım ve Dikim

Fidan üretimi, Kasım-Aralık aylarında geçen yılın sürgünlerinden alınan 15-20 cm uzunluğundaki çeliklerle gerçekleştirilir. Çeliklerin alt kısmına yara açılarak kallus oluşumu desteklenebilir veya hormon uygulaması yapılabilir. Dikim aralıkları sıra üzerinde 5-10 cm, sıra arası 15-20 cm olarak ayarlanır. Fidanlar genellikle yaprak dökümünden sonra Aralık-Şubat döneminde dikilir.

Dikim sırasında zayıf sürgünler budanır, aşırı uzun kökler kısaltılır. Dikim çukurları 40-60 cm derinlik ve çapında açılır. Toprağa çiftlik gübresi karıştırılarak can suyu ile desteklenir. Sıraların kuzey-güney yönünde düzenlenmesi, havalanma ve güneşlenme açısından tercih edilir. Şekil budaması ile fidanlar 2-3 yıl içinde gövde ve taç yapılarını geliştirir.

Yıllık Bakım

Meyve veren ağaçlar 3 yaşından sonra düzenli bakım gerektirir. Toprak işlemesi, zararlı otların temizlenmesi ve nemin korunması amacıyla yapılır. Budama işlemleri yaprak dökümünden itibaren erken ilkbahara kadar yapılır. Özellikle dip sürgünleri, obur dallar, zayıf veya hastalıklı dallar düzenli olarak temizlenir.

Sulama ve Gübreleme

Toprağın Şubat-Mart aylarından başlayarak meyve olgunlaşmasına kadar sürekli nemli tutulması gerekir. Özellikle çiçeklenme ve meyve tutumu dönemlerinde toprak nemi kritik önemdedir. Hasattan 10-15 gün önce sulamaya son verilerek meyve çatlamalarının önüne geçilir. Sulama karık usulüyle yapılır. Gübreleme ise analiz sonuçlarına göre belirlenerek uygulanır.

Gençleştirme

20-30 yıl sonra verimi düşen ağaçlar, kök boğazından çıkan yeni sürgünlerle yeniden yapılandırılır. Bu işlem her yıl kademeli olarak birkaç gövdenin kesilmesiyle gerçekleştirilir.

Hasat ve Muhafaza

Hasat, Eylül ortasından itibaren meyvenin tam renk ve iriliğine ulaşmasıyla başlar. Kuytucak narları farklı zamanlarda çiçeklendiği için hasat 2-3 defada yapılır. Elle çekerek hasat yapılmaz; zedelenmeleri önlemek için makas kullanılır. Meyveler kaliks kısmı zarar görmeyecek şekilde kasalara yerleştirilir.

Kuytucak narı, uygun olmayan koşullarda 1-2 ay depolanabilir. Ancak bu sürede çürüme, kabuk matlaşması ve büzülme gibi kalite kayıpları görülebilir. Bu nedenle sadece sağlam ve hasarsız meyveler depolanmalı, ideal depo koşulları sağlanmalıdır.

Denetim

Ürünün coğrafi işaretli üretiminin denetimi, Kozan Ticaret Odası koordinasyonunda, Kozan İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü, Kozan Sebzeciler Meyveciler ve Satıcılar Esnaf Odası ile Kozan Ziraat Odası temsilcilerinden oluşan dört kişilik bir denetim mercii tarafından yapılır. Denetimler yılda en az bir kez hasat döneminde, şikâyet üzerine veya ihtiyaç duyulduğunda gerçekleştirilir. Denetimler; üretim yerinin coğrafi sınırlar içinde olup olmadığı, üretim ve bakım işlemlerinin uygunluğu, meyve özelliklerinin tanımlara uygunluğu ve etiketleme/ambalajlama kurallarının yerine getirilip getirilmediği gibi kriterleri kapsar.