Oğuzlar cevizi, Çorum ili Oğuzlar ilçesi sınırları içinde yetiştirilen ve “Oğuzlar 77” çeşidinden elde edilen, menşe adıyla tescillenmiş yerel bir ceviz türüdür. 510 ile 1260 metre rakım aralığında yetiştirilen bu ceviz türü, gri gövdeli, sık dallı ağaç yapısıyla ve sivri uçlu, koyu yeşil dış kabuklu meyvesiyle ayırt edilir. İç rengi açık sarı olan ceviz, kabuğundan bütün olarak kolayca ayrılabilir. Ortalama meyve ağırlığı 7,8–10,5 gram, iç oranı ise en az %43’tür. Kurutularak tüketime sunulan ceviz, en az %95 kuru madde ve %67 yağ oranına sahiptir. 

Botanik ve Morfolojik Özellikler

Oğuzlar cevizi, Oğuzlar 77 çeşidi esas alınarak yetiştirilmektedir. İlçe sınırları içerisinde 510 ile 1260 metre arasındaki rakımlarda üretimi yapılmakta olup, iklim koşulları uygun olduğu sürece düzenli meyve verimi göstermektedir. Ağaç yapısı, gri renkli gövdesi ve sık dallı gelişimi ile dikkat çeker. Özellikle dallanma biçimi, bu ceviz türünü diğer türlerden ayırt edici kılar.

Meyvenin dış kabuğu koyu yeşil renkte, ucu hafif sivri, iç ceviz ise açık sarı renkte olup bu rengini uzun süre muhafaza edebilecek özelliktedir. Kabuktan iç cevizin bütün halde kolayca ayrılması, ayıklama işlemini basitleştirir ve alet kullanımını gereksiz kılar.

Fenolojik Gelişim Süreci

Oğuzlar cevizinin sürgünleri nisan ayında gelişir, yaprak dökümü ise kasım ayında gerçekleşir. Döllenmeden yaklaşık 15 gün sonrasına kadar meyve üzerindeki dişi çiçek stigmaları gözlemlenebilir. İklim koşullarına bağlı olarak döllenmenin ardından yaklaşık iki hafta içinde bu stigmaların döküldüğü tespit edilmiştir. Bitki, hem vejetatif hem de generatif yollarla çoğaltıldığında homojenliğini büyük ölçüde koruyabilmektedir.

Fiziksel ve Kimyasal Özellikler

Oğuzlar cevizinin meyve ağırlığı 7,8 ile 10,5 gram arasında değişirken, iç ceviz ağırlığı en az 3,3 gramdır. İç oranı %43’ün üzerindedir. Kabuk kalınlığı ise 1,20 ile 1,70 mm arasında ölçülmektedir. Kimyasal bileşim açısından, iç cevizde kuru madde oranı en az %95 ve yağ oranı en az %67’dir. Bu veriler, ürünün hem raf ömrü hem de besin değeri açısından istikrarını gösterir.

Yetiştiricilik Yöntemleri ve Ekolojik Uyum

Oğuzlar ilçesi, ceviz tarımı için uygun iklim ve toprak koşullarına sahiptir. Bölgede doğal olarak gelişen ceviz popülasyonu, bu koşullara iyi adapte olmuş durumdadır. Dişi ve erkek çiçeklerin eş zamanlı açması, doğal tozlanma ve döllenme süreçlerini kolaylaştırır. Ağaçlar, toprak açısından seçici değildir. Ancak organik madde bakımından zengin, su tutma kapasitesi düşük, süzek yapılı alüvyal topraklar ideal yetişme ortamı sağlar. Bu özelliklere sahip sahalarda 8x8 m, 10x10 m veya 10x12 m aralıklarla dikim yapılmaktadır. Toprak yapısının uygun olduğu mevcut popülasyonlar da korunarak üretim alanları oluşturulabilmektedir. Toprağın havalandırılması, organik ve kimyasal gübrelerle desteklenmesi, ürün standardının sağlanması açısından önemlidir.

Hasat dönemi eylül ayının sonlarına denk gelmekte ve ürünler kurutularak tüketime sunulmaktadır. Oğuzlar cevizinin meyve verimi yüksek, olgunlaşma dönemi ise orta-geç olarak tanımlanır.

Denetim ve Kalite Kontrol

Ürünün kalite denetimi, Oğuzlar Ceviz Üreticileri Tarımsal Birliği koordinasyonunda yürütülmektedir. Denetim kurulu, birlik temsilcisi, Hitit Üniversitesi Gıda Mühendisliği Bölümünden bir uzman ve Çorum İl Tarım ve Orman Müdürlüğünden bir uzman kişiden oluşur. Denetimler yılda en az bir kez rutin olarak yapılır; ayrıca şikâyet üzerine veya ihtiyaç duyulan zamanlarda denetim gerçekleştirilebilir.

Denetim kapsamında şu kriterler değerlendirilir:

• Meyve ağırlığı (g)
• İç ağırlığı (g)
• İç oranı (%)
• Meyve şekli ve rengi
• Kabuk kalınlığı (mm)
• Amblem ve ibare kullanımının uygunluğu

Kurul gerektiğinde kamu ya da özel sektörden uzman kişi veya kurumlardan destek alabilir. Tescil ettiren birlik, hukuki hakların korunmasından da sorumludur.