Alanya keçiboynuzu (Alanya Harnup), Türkiye’nin Antalya ili Alanya ilçesi sınırlarında yetişen ve Ceratonia siliqua türüne ait, kahverengi kabuklu, uzun ve düz yapılı bir meyvedir. Bölgenin ılıman iklimi, yıllık 20 °C’nin altına düşmeyen sıcaklıkları ve terrarossa tipi fakir toprakları, bu bitkinin kuraklığa dayanıklı derin kök sistemiyle uyumlu bir yetişme ortamı sunar. Alanya keçiboynuzu, koyu kahverengi dış kabuğu, açık kahverengi iç rengi, 13–15 çekirdekli yapısı ve yüksek sakkaroz içeriğiyle ayırt edilir; hem işlenmiş hem de işlenmemiş meyve ve sebze grubunda değerlendirilir.

^{Alanya keçiboynuzu (Türk Patent)}

Tescil

Alanya keçiboynuzu, diğer adıyla Alanya Harnup, Ceratonia siliqua türüne ait bir bitkinin meyvesidir ve Türkiye’nin Antalya ili Alanya ilçesi sınırları içinde üretilmektedir. Ürün, 26 Şubat 2025 tarihinde 1705 tescil numarası ile mahreç işareti olarak tescillenmiş; başvuru ise 17 Nisan 2024 tarihinde C2024/000134 numarası ile yapılmıştır. Tescil ettiren kurum Alanya Ticaret ve Sanayi Odasıdır ve coğrafi işaret kullanımında “Alanya Keçiboynuzu / Alanya Harnup” ibaresi ile birlikte mahreç işareti ambleminin ürün veya ambalaj üzerinde bulunması zorunludur. Eğer doğrudan ürün veya ambalajda yer alamıyorsa bu ibare ve amblem işletme içerisinde görünür bir biçimde bulundurulmalıdır.

Coğrafi Sınır ve İklim Özellikleri

Alanya ilçesi, yıllık ortalama sıcaklığı 20 °C’nin altına düşmeyen bir iklime sahiptir; yaz aylarında sıcaklıklar 35 °C’ye kadar yükselir. Bölge, ılıman kış koşulları nedeniyle dona karşı hassas olan keçiboynuzu bitkisinin yetişmesi için elverişlidir. Yıllık ortalama yağış miktarı yaklaşık 515 mm olup yağışlı gün sayısı yılda ortalama 119,7 gündür. Toprak yapısı bakımından Alanya, terrarossa tipi topraklara sahiptir; bu topraklar, mineral bakımından zengin olmamakla birlikte, keçiboynuzu bitkisi için uygun bir yetişme ortamı sunar. Derin kök sistemi sayesinde bitki, kurak koşullarda ve sınırlı su kaynakları altında da gelişim gösterebilmektedir.

Fiziksel ve Kimyasal Özellikler

Alanya keçiboynuzunun fiziksel özellikleri aşağıdaki gibidir:

• Meyve ağırlığı: 28,8 - 41,8 g
• Meyve boyu: 191 - 218 mm
• Meyve eni: 23 - 28 mm
• Et kalınlığı: 7,5 - 11 mm
• Meyve kabuk rengi: Koyu kahverengi
• Meyve iç rengi: Açık kahverengi
• Çekirdek sayısı: 13 - 15 adet

Kimyasal özellikler açısından:

• Kül miktarı: %2,41 - 2,86 (g/100 g)
• Toplam sabit yağ miktarı: %0,12 - 0,25 (g/100 g)
• Sakkaroz: %30,05 - 32,55
• Glikoz: %1,96 - 2,85
• Fruktoz: %1,79 - 2,53

Üretim Metodu

Alanya Keçiboynuzu üretimi, çoğunlukla doğal yollarla sağlanmakta; bunun yanı sıra plantasyon tipi bahçeler ve fidan yetiştiriciliği yöntemiyle de ekim alanları oluşturulmaktadır.

Dikim

Aşılı fidanların dikimi erken ilkbaharda yapılır. Fidanlar, sera ortamından tül seraya alındıktan sonra taze sürgünlerde sürgün ucu bitleri, kırmızı örümcek ve unlu bit kontrolleri yapılmalıdır. Besleme sürecinde NPK gübresi ve organik madde desteği sağlanır. Dikilecek alanlarda krizma işlemi veya bu mümkün değilse kepçe ile yalak açılması, fidanların gelişimi açısından önem taşır. Dikim sırasında iyi yanmış küçükbaş hayvan gübresi ve taban gübresi uygulanması önerilir. Dikilecek fidanların kök salmamış olması gerekir; kazık kökün kırılmaması, sağlıklı gelişim için gereklidir. Genellikle kıraç arazilere sonbaharda, sulanabilir arazilere ise ilkbaharda dikim yapılabilir. Fidan toprağa yerleştirilirken kese toprağının bozulmamasına ve çok derine dikilmemesine dikkat edilir. Dikim sonrası can suyu verilmesi gereklidir ve sonbahar dikimlerinde yağış durumuna göre sulama yapılmalıdır. Fidanlar arasında 5x5 metre mesafe bırakılarak bir dönüme yaklaşık 40 fidan yerleştirilebilir. Dikimden sonraki iki yıl boyunca sulama, iklim ve toprak koşullarına göre ayarlanmalıdır. İlk yıllarda NPK, iz elementleri ve organik madde takviyesi yapılmalıdır.

Budama

Fidanlar, aşı boyu bir metreye ulaştığında tepeleri kesilerek taçlandırılır. Daha sonra içe yönelen dallar alınır ve goble budama sistemi uygulanır. İlaçlama genel olarak yapılmaz. Ağaçların sağlıklı gelişimi için imkanlar dahilinde sulama önemlidir. Sulama düzeyi, meyve etinin renk ve şeker oranında değişim yaratabilir.

Tohumdan Fidan Üretimi

Aşıyla çoğaltma yapılabilmesi için öncelikle çöğürlerin yetiştirilmesi gerekir. Keçiboynuzu tohumlarının sert ve geçirimsiz kabuğu, çimlenmeyi zorlaştırır. Çimlenme sağlandıktan sonra tohumların aşıya uygun 10 mm çapına ulaşması için yaklaşık 1,5–2 yıl gerekir. Aşılamadaki başarı oranı, aşı tipi, zamanı, çöğür çapı ve kültürel uygulamaların zamanında yapılmasına bağlıdır.

Tohum Hazırlığı ve Çimlendirme

Alanya keçiboynuzu / Alanya Harnup tohumları (delice çekirdekler), klorsuz suda 6 saat bekletilir; yüzeye çıkanlar ayıklanır, dibe çökenler nemli bez, kağıt havlu veya torf içinde bir hafta süreyle çimlendirme kasalarına yerleştirilir. Bezlerin sürekli nemli tutulması ve kasaların üzerinin streçle kapatılarak terletme sağlanması gerekir. Çimlendirme için bir yıllık, taze tohumlar tercih edilmelidir. Küçük saksılara 2–3 tohum konur ve güçlü gelişen tohum kullanılır. İki yapraklı hale gelen çimlenmiş tohumlar, 15x25x34 cm ebatlarındaki plastik torbalara alınır. Fideler kurşun kalem kalınlığına ulaştığında, yongalı göz aşısı, dilcikli göz aşısı veya dilcikli (İngiliz) kalem aşısı yapılır. Aşılamalar kasım sonu ile mart sonu arasında gerçekleştirilir. Aşıdan sonra fidanlar ortalama 20–30 gün içinde sürer ve ilkbaharda sürgüler 10–15 cm boya ulaşır.

Gübreleme ve İlaçlama

Yılda iki kez iç kurdu zararlısına karşı ilaçlama yapılır.

Hasat ve Depolama

Alanya keçiboynuzunun hasadı eylül–ekim aylarında yapılır. Hasat edilen ürünler, 15 kg’lık kolilere veya 20–25 kg’lık çuvallara konarak paketlenir. Meyveler 15–20 °C sıcaklıkta, kuru ve nemsiz ortamlarda saklanmalıdır. Depo nem oranı en fazla %60 olmalıdır. Ürün, depolama sırasında herhangi bir soğutma veya ısıtma işlemine tabi tutulmaz.

Coğrafi Sınır ve Üretim Bağı

Alanya keçiboynuzu, Alanya ilçesiyle ün bağına sahiptir ve üretimin tüm aşamalarının bu coğrafi sınır içinde gerçekleştirilmesi zorunludur. Ürünün bölgedeki tarım ekonomisinde köklü bir yeri bulunur.

Denetleme ve Kontrol

Alanya keçiboynuzunun denetimi, Alanya Ticaret ve Sanayi Odasının koordinasyonunda yürütülür. Denetim ekibi, Alanya Ticaret ve Sanayi Odası, Alanya Ziraat Odası ve Alanya İlçe Tarım Müdürlüğü temsilcilerinden oluşan, konusunda uzman üç kişilik bir kuruldan meydana gelir.

Denetimler, yılda en az bir kez düzenli olarak yapılır. Bunun dışında, şikâyet gelmesi veya ihtiyaç doğması halinde ek denetimler gerçekleştirilebilir. Yapılan denetimler 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında raporlanır ve her yıl Alanya Ticaret ve Sanayi Odası tarafından Türk Patent ve Marka Kurumuna sunulur.

Denetimlerde, coğrafi işaretin doğru şekilde kullanılıp kullanılmadığı, üretim yöntemlerinin uygunluğu, hasat, olgunlaştırma, depolama ve muhafaza koşulları gözden geçirilir. Uygunsuzluk tespit edilmesi halinde, alınması gereken önlemler ilgili kişi, kurum veya kuruluşa bildirilir. Denetim sürecinde, kamu veya özel kuruluşlardan ya da uzman kişilerden destek alınması veya hizmet satın alınması mümkündür. Coğrafi işaretin tescil hakkına sahip kurum, hakların korunmasına yönelik hukuki işlemleri yürütme yetkisine sahiptir.