Ordu taflan turşusu, Karadeniz Bölgesi’nin özgün meyvelerinden biri olan ve yörede taflan, karayemiş ya da Laz kirazı olarak bilinen Laurocerasus officinalis türü meyveden, su ve iri salamura tuzu kullanılarak hazırlanan geleneksel bir turşudur. Hiçbir katkı maddesi içermeyen bu ürün, mayhoş ve buruk aromasıyla ayırt edici bir lezzet profiline sahiptir. Üretiminde kullanılan meyvelerin seçimi, işlenme biçimi ve bekletilme süresi ustalık gerektirirken; tüm üretim aşamalarının yalnızca Ordu ili sınırları içinde gerçekleştirilmesi zorunludur.
Ordu Taflan Turşusu (Ordu Büyükşehir Belediyesi Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı)
Köken
Ordu taflan turşusu, Karadeniz Bölgesi'nde yetişen ve yörede taflan, karayemiş ya da Laz kirazı olarak adlandırılan Laurocerasus officinalis Roemer (eş anlamlısı Prunus laurocerasus L.) türü meyvenin salamura edilmesiyle elde edilen yöresel bir turşu çeşididir. Tescilli bir coğrafi işaret ürünü olan bu turşu, 10 Mayıs 2022 tarihinde 1102 numaralı tescille mahreç işareti türünde Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından resmen tanınmıştır. Başvurusu Ordu Büyükşehir Belediyesi tarafından 20 Ekim 2021 tarihinde yapılmıştır. Üretim alanı Ordu iliyle coğrafi sınırlandırmaya tabiidir.
Ayırt Edici Özellikler
Ordu taflan turşusu, üretiminde kullanılan meyvenin kendine özgü mayhoş-buruk tadıyla karakterize edilir. Bu özelliği sayesinde diğer sebze ve meyve turşularından belirgin biçimde ayrışır. Taflan meyvesinin yöreye özgü varyeteleri kullanılır. Ürün, hazırlanma sürecinde herhangi bir gıda katkı maddesi içermemesiyle bilinir ve yalnızca taflan meyvesi, su ve iri salamura tuzundan oluşan basit bir bileşimle hazırlanır.
Turşunun ayırt edici diğer bir yönü, üretim sürecinde kullanılan bileşenlerin niteliği ve üretim metodunun yerel bilgi ve ustalık gerektirmesidir. Ürünün hem geleneksel bilgiye dayalı üretimi hem de sadece Ordu ilinde gerçekleşmesi zorunlu olan işlemleri, ona coğrafi işaret tescili kazandıran temel etmenler arasında yer almaktadır.
Üretim Süreci
Üretimde temel olarak şu bileşenler kullanılır:
- Taflan meyvesi (sağlam, taze ve uygun olgunlukta),
- İçme suyu (az kireçli, kokusuz ve tatsız),
- İri salamura tuzu
Üretim metodu aşağıdaki aşamaları içerir:
- Taflan meyveleri ayıklanır, çürük, ezik ya da küflenmiş olanlar ayrılır.
- Sağlam meyveler özenle yıkanır ve el ile taneleme işlemi yapılır.
- Yaklaşık 5 litrelik gıda ile temasa uygun bir kaba, 3–4 kg arasında taflan meyvesi ve 0,7–1 kg arasında iri salamura tuzu konulur.
- Kabın yüzeyi içme suyuyla doldurulur ve kabın ağzı kapatılır.
- Turşu bu şekilde en az 1 ay boyunca serin, doğrudan güneş ışığı almayan bir ortamda bekletilir.
- Tüketim öncesinde tuz oranı damak zevkine göre düşürülmek istenirse suda bekletilerek ayarlanabilir. Çekirdekleri çıkarılarak tüketilir.
Ambalajlama ve Muhafaza
Ordu taflan turşusu, doğrudan güneş ışığından korunarak serin, kuru ve kokusuz ortamlarda saklanır. Uygun koşullarda ve ambalajı açılmadığı sürece yaklaşık iki yıl süreyle bozulmadan muhafaza edilebilir. Ambalajlama sürecinde gıda ile temasa uygun malzemeler kullanılmalı ve Türk gıda mevzuatına uygun etiketleme yapılmalıdır. Ürün dökme olarak da satışa sunulabilir; bu durumda da tüketiciye sunulan yerde gerekli bilgilendirici işaretler bulundurulmalıdır.
Kullanım Biçimi
"Ordu Taflan Turşusu" ibaresi ile coğrafi işaret amblemi ürünün üzerinde veya ambalajında açıkça yer almalıdır. Eğer ürün üzerinde bu kullanım mümkün değilse ibare ve amblem işletme içinde kolayca görülebilecek şekilde bulundurulmak zorundadır. Bu durum, tüketici bilgilendirmesi ve coğrafi işaretin doğru kullanımı açısından zorunludur.
Coğrafi Sınır ve Ün Bağı
Tüm üretim süreci Ordu ili sınırları içinde gerçekleşmek zorundadır. Ürünün ünü, yalnızca bu coğrafyada yürütülen geleneksel üretim yöntemlerine ve bölgesel hammaddelere bağlıdır. Dolayısıyla, coğrafi sınır dışında üretilen benzer ürünler "Ordu Taflan Turşusu" adını taşıyamaz.
Denetim ve Gözetim Süreci
Ordu taflan turşusunun üretim ve ticarileştirme süreçleri, Ordu Büyükşehir Belediyesinin koordinasyonunda yürütülen denetimlerle izlenir. Denetim kurulu, Ordu Büyükşehir Belediyesi ile Ordu İl Tarım ve Orman Müdürlüğü temsilcilerinden oluşan, en az üç kişilik bir ekipten meydana gelir. Bu kurul yılda en az bir kez denetim yapar. Gerekli görülen durumlarda ya da şikâyet üzerine ilave denetimler de gerçekleştirilebilir.
Denetim faaliyetleri 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu çerçevesinde yürütülür ve her yıl Ordu Büyükşehir Belediyesi tarafından raporlanarak Türk Patent ve Marka Kurumuna iletilir. Denetim kapsamında; coğrafi işaretin doğru şekilde kullanılıp kullanılmadığı, ürün bileşenlerinin tarifnameye uygunluğu ve üretimin belirlenen yöntemlere göre yapılıp yapılmadığı incelenir.
Denetim sırasında tespit edilen uygunsuzluklar, ilgili kişi ya da kuruluşlara bildirilerek gerekli önlemlerin alınması istenir. Kurul, denetim faaliyetlerini yürütürken kamu veya özel kurumlarla iş birliği yapabilir, bu kurumlarda görevli uzmanlardan destek alabilir veya hizmet satın alabilir. Tescil ettiren kurum, denetim sonuçlarına bağlı olarak doğabilecek hak ihlallerinde hukuki süreci yürütme sorumluluğunu üstlenir.
Ordu Taflan Turşusu (AA)
