2025 Tiencin Şanghay İşbirliği Örgütü Zirvesi, örgütün 25. Devlet Başkanları Konseyi toplantısıdır. Zirve, 31 Ağustos–1 Eylül 2025 tarihlerinde Çin Halk Cumhuriyeti’nin kuzeyinde yer alan Tiencin şehrinde düzenlenmektedir. Toplantıya Çin ev sahipliği yapmakta ve Çin Devlet Başkanı Şi Cinping başkanlık etmektedir.

_{Şanghay İşbirliği Örgütünün 25. Devlet Başkanları Konseyi Zirvesi, 31 Ağustos 2025 - (Anadolu Ajansı)}

Bu zirve, bugüne kadar gerçekleştirilen ŞİÖ zirveleri arasında en geniş katılımlı toplantı olarak planlanmıştır. Katılım formatı, yalnızca üye ülkelerle sınırlı olmayıp gözlemci üyeler, diyalog ortakları ve davetli ülkelerin de yer aldığı “ŞİÖ Plus” oturumlarını içermektedir. Zirvenin ana teması, 2025 yılı için ilan edilen “ŞİÖ Sürdürülebilir Kalkınma Yılı” çerçevesinde belirlenmiştir.

Zirve sonunda bir “Tiencin Bildirisi”nin kabul edilmesi ve örgütün 2025–2035 yıllarını kapsayacak stratejik yol haritasının onaylanması öngörülmektedir. Ayrıca güvenlik, ticaret, enerji ve kültürel işbirliği alanlarında çeşitli belgelerin imzalanması ve II. Dünya Savaşı’nın sona ermesinin 80. yıl dönümü ile Birleşmiş Milletler’in kuruluşunun 80. yılına ilişkin ortak açıklamalar yapılması planlanmaktadır.

Şanghay İşbirliği Örgütü’nün Kurumsal Çerçevesi

Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ), kökenini 26 Nisan 1996’da Çin, Rusya, Kazakistan, Kırgızistan ve Tacikistan arasında imzalanan “Sınır Bölgelerinde Askeri Güveni Derinleştirme Antlaşması”na dayandırmaktadır. Bu ülkeler daha sonra “Şanghay Beşlisi” olarak anılmıştır. 15 Haziran 2001’de Özbekistan’ın da katılımıyla işbirliği düzeyini artırma kararı alınmış ve Şanghay İşbirliği Örgütü resmen ilan edilmiştir.

Örgütün mevcut yapısı 10 tam üyeden oluşmaktadır: Çin, Rusya, Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan, Özbekistan, Hindistan, Pakistan, İran ve Belarus. Moğolistan ve Afganistan gözlemci statüsünde yer almakta, Türkiye’nin de aralarında bulunduğu 14 ülke diyalog ortağı sıfatıyla örgütle ilişkilerini sürdürmektedir.

ŞİÖ’nün en üst karar organı Devlet Başkanları Konseyi’dir. Bu konsey yılda bir kez toplanmakta ve toplantılara dönem başkanlığı yapan ülke ev sahipliği yapmaktadır. Başbakanlar Konseyi de örgütün önemli mekanizmalarından biridir ve yıllık olarak toplanmaktadır. Bunun dışında dışişleri, savunma, güvenlik, ekonomi, ticaret, kültür, sağlık, eğitim, ulaştırma, acil durum, bilim, teknoloji, tarım, yargı ve turizm gibi pek çok alanda düzenli bakanlar düzeyinde toplantılar yapılmaktadır.

ŞİÖ’nün daimi organları Pekin’de bulunan Sekretarya ile Taşkent’te bulunan Bölgesel Antiterör Yapısı (RATS) Yürütme Komitesi’dir. Sekretarya Genel Sekreteri ve RATS Direktörü, Devlet Başkanları Konseyi tarafından üç yıllığına atanır. 2022 itibarıyla Zhang Ming (Çin) Genel Sekreter, R.E. Mirzayev (Özbekistan) ise RATS Direktörü olarak görev yapmıştır. Örgütün resmi ve çalışma dilleri Çince ve Rusçadır.

Çin’in Dönem Başkanlığı ve Zirve Hazırlıkları

Çin, 2024 Temmuz ayında Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ) dönem başkanlığını devralmış ve 2025 Tiencin Zirvesi’ne ev sahipliği yapacak ülke olmuştur. Dönem başkanlığı çerçevesinde “ŞİÖ Sürdürülebilir Kalkınma Yılı” teması ilan edilmiş ve bir yıl boyunca yüzü aşkın etkinlik organize edilmiştir. Bu kapsamda bakanlar düzeyinde diplomasi, ekonomi, ticaret, savunma ve maliye alanlarında toplantılar yapılmıştır. Ayrıca siyasi partiler forumu, medya ve düşünce kuruluşları zirvesi, sanat festivalleri ve şehirler arası işbirliği toplantıları düzenlenmiştir.

Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, 25. Devlet Başkanları Konseyi toplantısına başkanlık etmekte ve “ŞİÖ Plus” formatında genişletilmiş oturumlara da ev sahipliği yapmaktadır. Tiencin şehri zirveye yönelik hazırlıklardan geçmiştir. Kentin farklı bölgelerinde ŞİÖ Zirvesi logolu bayraklar, afişler ve ışık gösterileri kullanılmıştır. Toplantılar sırasında kullanılacak medya merkezi hizmete açılmış, uluslararası basın için çalışma alanları hazırlanmıştır.

Ayrıca Tiencin’de ŞİÖ Dijital Ekonomi Forumu (Temmuz 2025), Kültürlerarası Diyalog Konferansı (Temmuz 2025) ve Küresel Belediye Başkanları Diyaloğu (Temmuz 2025) gibi etkinlikler de zirveye hazırlık sürecinde gerçekleştirilmiştir. Çinli yetkililer, zirve öncesinde Tiencin’in ev sahipliği kapasitesinin geliştirilmesi amacıyla lojistik, güvenlik ve servis destek sistemlerinin güçlendirildiğini bildirmiştir.

Katılımcılar

Üye Devletler

Zirveye Şanghay İşbirliği Örgütü’nün tam üyesi olan 10 ülkenin devlet ve hükümet başkanları katılmaktadır. Bu ülkeler Çin, Rusya, Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan, Özbekistan, Hindistan, Pakistan, İran ve Belarus’tur.

Gözlemciler

Moğolistan, gözlemci statüsüyle toplantıya iştirak etmektedir. Afganistan da gözlemci üyeler arasında yer almakla birlikte aktif statüsü bulunmamaktadır.

Diyalog Ortakları

Türkiye dahil olmak üzere toplam 14 ülke ŞİÖ ile diyalog ortağı konumundadır. Bu statüde yer alan ülkeler arasında Azerbaycan, Ermenistan, Mısır, Katar, Bahreyn, Birleşik Arap Emirlikleri, Suudi Arabistan, Myanmar, Maldivler, Nepal, Kamboçya, Sri Lanka ve Kuveyt bulunmaktadır.

Katılan Liderler

Zirveye çok sayıda devlet ve hükümet başkanı iştirak etmektedir. Katılımcılar arasında Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Hindistan Başbakanı Narendra Modi, İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan, Pakistan Başbakanı Şahbaz Şerif, Belarus Cumhurbaşkanı Aleksandr Lukaşenko, Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, Kırgızistan Cumhurbaşkanı Sadır Caparov, Tacikistan Cumhurbaşkanı İmamali Rahmon ve Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev yer almaktadır.

Ayrıca Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, Moğolistan Cumhurbaşkanı Uhnaagiin Hürelsüh, Türkmenistan Cumhurbaşkanı Serdar Berdimuhamedov, Nepal Başbakanı KP Şarma Oli, Malezya Başbakanı Enver İbrahim, Endonezya Cumhurbaşkanı Prabowo Subianto, Mısır Başbakanı Mustafa Madbuli, Kamboçya Başbakanı Hun Manet, Maldivler Cumhurbaşkanı Muhammed Muizzu, Laos Cumhurbaşkanı Thongloun Sisoulith ve Vietnam Başbakanı Pham Minh Chinh de zirveye katılan liderler arasındadır.

Uluslararası Örgüt Temsilcileri

Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri António Guterres, ŞİÖ Genel Sekreteri Nurlan Yermekbayev, ASEAN Genel Sekreteri Kao Kim Hourn, Ekonomik İşbirliği Teşkilatı Genel Sekreteri Asad Khan, Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü Genel Sekreteri İmangali Tasmagambetov, Bağımsız Devletler Topluluğu Genel Sekreteri Sergey Lebedev ve Asya’da İşbirliği ve Güven Artırıcı Önlemler Konferansı Genel Sekreteri Kairat Sarybay zirveye iştirak etmektedir. Ayrıca Asya Altyapı Yatırım Bankası Başkanı Jin Liqun da toplantılara katılmaktadır.

Zirve Programı ve Çalışma Düzeni

Zirvenin açılış oturumu 31 Ağustos 2025 tarihinde Tiencin’de gerçekleştirilmiştir. Açılışta ev sahibi Çin Devlet Başkanı Şi Cinping konuşma yapmıştır. Konuşmada ŞİÖ’nün kuruluşundan bu yana çok taraflılık ilkesine dayalı gelişim süreci, örgütün uluslararası eşitlik ve adalet anlayışına katkısı ile işbirliği mekanizmalarının genişlemesi ele alınmıştır. Şi Cinping, farklılıkların bir kenara bırakılması, işbirliği ve dayanışmanın geliştirilmesi çağrısında bulunmuştur.

Zirvenin temel görüşmeleri ŞİÖ Devlet Başkanları Konseyi toplantısı çerçevesinde yürütülmektedir. Bu oturumlarda güvenlik, ekonomi, ticaret, enerji, kültürel işbirliği ve bölgesel konular masaya yatırılmaktadır. Ayrıca ortak güvenlik yaklaşımları, ticaretin kolaylaştırılması ve çok taraflı projelerde eşgüdüm sağlanması gündem maddeleri arasında yer almaktadır.

Zirve kapsamında üye devletlerin yanı sıra gözlemci ülkeler, diyalog ortakları ve davetli ülkelerin katıldığı “ŞİÖ Plus” oturumları düzenlenmektedir. Bu oturumlarda üye olmayan ülkelerin liderleri ve uluslararası örgüt temsilcileri söz almakta ve bölgesel kalkınma, küresel yönetim ve çok taraflı işbirliği konularında görüşlerini paylaşmaktadır. Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın da bu oturumda bir konuşma yapması planlanmaktadır.

Zirve programı, resmi oturumların yanı sıra liderlerin kendi aralarında gerçekleştirdiği ikili görüşmeleri de içermektedir. Bu çerçevede Çin Devlet Başkanı Şi Cinping’in çeşitli devlet başkanlarıyla ikili temaslarda bulunması, ayrıca diğer liderlerin de ayrı ayrı görüşmeler gerçekleştirmesi öngörülmektedir.

Zirvenin kapanışında ortak bildirilerin ve belgelerin kabul edilmesi planlanmaktadır. Bu kapsamda:

• “Tiencin Bildirisi”nin kabul edilmesi,
• 2025–2035 yıllarını kapsayan on yıllık stratejik yol haritasının onaylanması,
• Güvenlik, ticaret, enerji ve kültürel işbirliği konularında belgelerin imzalanması,
• II. Dünya Savaşı’nın sona ermesinin ve Birleşmiş Milletler’in kuruluşunun 80. yıl dönümlerine ilişkin ortak açıklamaların yapılması öngörülmektedir.

2025 Tiencin ŞİÖ Zirvesi – Birinci Gün (31 Ağustos 2025) 

Liderlerin Tiencin’e Gelişi ve Karşılanma Törenleri

Zirvenin ilk günü kapsamında, katılımcı devlet ve hükümet başkanları ile uluslararası örgüt temsilcileri Tiencin’e ulaşmış ve resmi program başlamadan önce karşılanmıştır. Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan 31 Ağustos 2025’te Tiencin’e gelmiş, Binhay Uluslararası Havalimanı’nda Çin Devlet Bakanı Ley Haycao, Türkiye’nin Pekin Büyükelçisi Selçuk Ünal ve elçilik personeli tarafından karşılanmıştır. Erdoğan’a, eşi Emine Erdoğan ve beraberindeki bakanlar eşlik etmiştir. Heyette Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Milli Savunma Bakanı Yaşar Güler, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mehmet Fatih Kacır, Ticaret Bakanı Ömer Bolat, Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanı Burhanettin Duran, MİT Başkanı İbrahim Kalın ve Savunma Sanayii Başkanı Haluk Görgün yer almıştır.

_{Şanghay İşbirliği Örgütünün 25. Devlet Başkanları Konseyi Zirvesi'ne katılmak üzere Çin'in Tiencin şehrine gelen Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 31 Ağustos 2025 - (Anadolu Ajansı)}

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Hindistan Başbakanı Narendra Modi, Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, Kırgızistan Cumhurbaşkanı Sadır Caparov, Tacikistan Cumhurbaşkanı İmamali Rahmon, Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan ve diğer devlet başkanları da aynı gün Tiencin’e ulaşmıştır.

Ayrıca Moğolistan Cumhurbaşkanı Uhnaagiin Hürelsüh, Türkmenistan Cumhurbaşkanı Serdar Berdimuhamedov, Nepal Başbakanı KP Şarma Oli, Malezya Başbakanı Enver İbrahim, Endonezya Cumhurbaşkanı Prabowo Subianto, Mısır Başbakanı Mustafa Madbuli, Kamboçya Başbakanı Hun Manet, Maldivler Cumhurbaşkanı Muhammed Muizzu, Laos Cumhurbaşkanı Thongloun Sisoulith ve Vietnam Başbakanı Pham Minh Chinh Tiencin’e gelen diğer liderler arasında yer almıştır.

_{Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ) Zirvesi’ne katılmak üzere Çin’in Tiencin kentine gelen Hindistan Başbakanı Narendra Modi, 30 Ağustos 2025 - (Anadolu Ajansı)}

Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri António Guterres’in yanı sıra ŞİÖ Genel Sekreteri Nurlan Yermekbayev, ASEAN Genel Sekreteri Kao Kim Hourn, Ekonomik İşbirliği Teşkilatı Genel Sekreteri Asad Khan, Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü Genel Sekreteri İmangali Tasmagambetov, Bağımsız Devletler Topluluğu Genel Sekreteri Sergey Lebedev, Asya’da İşbirliği ve Güven Artırıcı Önlemler Konferansı Genel Sekreteri Kairat Sarybay ve Asya Altyapı Yatırım Bankası Başkanı Jin Liqun da Tiencin’de hazır bulunmuştur.

Açılış Töreni ve Genel Oturum (31 Ağustos 2025)

2025 Tiencin Şanghay İşbirliği Örgütü Zirvesi’nin resmi açılışı 31 Ağustos 2025 tarihinde Çin’in kuzeyindeki Tiencin kentinde yapılmıştır. Açılış töreni, Şanghay İşbirliği Örgütü’nün (ŞİÖ) 25. Devlet Başkanları Konseyi Zirvesi kapsamında düzenlenmiştir. Törene ŞİÖ’nün 10 üyesinin yanı sıra gözlemci üyeler, diyalog ortakları ve davetli devletlerin liderleri katılmıştır. Ayrıca Birleşmiş Milletler, ASEAN, Ekonomik İşbirliği Teşkilatı, Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü, Bağımsız Devletler Topluluğu, Asya’da İşbirliği ve Güven Artırıcı Önlemler Konferansı ve Asya Altyapı Yatırım Bankası temsilcileri de hazır bulunmuştur.

Açılışta ev sahibi Çin Devlet Başkanı Şi Cinping kürsüye çıkarak zirvenin açılış konuşmasını yapmıştır. Konuşmasında ŞİÖ’nün kuruluşundan bu yana çok taraflılığa dayalı işbirliği modeli geliştirdiğini, karşılıklı güven ve fayda temelinde uluslararası eşitlik ve adaletin yanında yer aldığını belirtmiştir. Şi, örgütün hegemonyacılığa ve güç siyasetine karşı etkin bir güç haline geldiğini, bu çerçevede “eşit ve düzenli çok kutuplu bir dünya” ve “kapsayıcı ekonomik küreselleşme” anlayışının savunulması gerektiğini vurgulamıştır.

Konuşmada ekonomik işbirliği alanına özel bir önem verilmiştir. Çin Devlet Başkanı, ŞİÖ üyelerinin sahip oldukları “mega ölçekli pazarların” ve ekonomik tamamlayıcılıkların gücünden daha fazla yararlanmaları gerektiğini ifade etmiştir. Ticaret ve yatırımın kolaylaştırılması, enerji altyapısının geliştirilmesi, yeşil sanayi, dijital ekonomi, bilimsel ve teknolojik inovasyon ile yapay zekâ alanlarında işbirliği yapılması çağrısında bulunmuştur.

Şi Cinping, Çin’in örgüt üyelerine somut katkılar sağlayacağını da açıklamıştır. Bu kapsamda 2025 yılı için ŞİÖ üyesi ülkelere 2 milyar yuan tutarında hibe desteği verileceğini, ayrıca ŞİÖ Bankalar Arası Konsorsiyumu üzerinden 10 milyar yuan kredi sağlanacağını duyurmuştur. Bunun yanı sıra, mesleki eğitim alanında “Luban Atölyeleri” adı altında beş yıl içinde 10 merkez açılması ve 10 bin kişiye eğitim verilmesi taahhüdünde bulunmuştur.

Açılış oturumunda, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Hindistan Başbakanı Narendra Modi, Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan ve Pakistan Başbakanı Şahbaz Şerif başta olmak üzere 20’den fazla ülke lideri salonda yer almıştır. Ayrıca Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri António Guterres, yaptığı kısa değerlendirmede Çin’in küresel çok taraflılığı destekleyen temel aktörlerden biri olduğunu ifade etmiştir.

İkili Görüşmeler

Çin’in İkili Görüşmeleri

Şi Cinping – Nikol Paşinyan Görüşmesi

Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan ile Tiencin’de görüşmüştür. Görüşmede iki ülke arasında stratejik ortaklık tesis edilmiştir. Liderler, birbirlerine güçlü destek vermeleri ve işbirliğini tüm alanlarda derinleştirmeleri gerektiğini belirtmiştir.

Şi Cinping – Narendra Modi Görüşmesi

Hindistan Başbakanı Narendra Modi, 7 yıl aradan sonra Çin’i ziyaret etmiş ve Şi Cinping ile görüşmüştür. Görüşmede Çin–Hindistan ilişkilerinin rekabet yerine ortak kalkınma çerçevesinde yürütülmesi gerektiği üzerinde durulmuştur. Liderler, iki ülke arasındaki ticaretin geliştirilmesi için adımların atılmasını değerlendirmiştir.

_{Çin Devlet Başkanı Şi Cinping ve Hindistan Başbakanı Narendra Modi, Çin'in Tiencin şehrinde düzenlenen Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ) Zirvesi'nde bir arada, 31 Ağustos 2025 - (Anadolu Ajansı)}

Şi Cinping – Vladimir Putin Görüşmesi

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Tiencin zirvesine katılmak üzere Çin’e gelmiştir. Putin ve Şi’nin birinci gün temasları sırasında, küresel güvenlik düzenine dair ortak vizyon öne çıkmıştır. Putin, örgüt çatısı altında milli para birimlerinin kullanımının artmasının çok taraflılığı güçlendirdiğini ifade etmiş, Şi ise çok kutupluluk ve kapsayıcı küreselleşme çağrısını yinelemiştir

Şi Cinping – İlham Aliyev Görüşmesi

Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Tiencin’de Çin Devlet Başkanı Şi Cinping ile görüşmüştür. Görüşmede iki ülke arasındaki ilişkilerin 30 yılı aşkın süredir başarılı şekilde geliştiği, bugün kapsamlı stratejik ortaklık düzeyine ulaştığı belirtilmiştir. Şi Cinping, Azerbaycan’ın Bir Kuşak, Bir Yol girişiminde önemli rol oynadığını, Trans-Hazar güzergâhının Çin mallarının taşınmasında kritik konumda bulunduğunu ifade etmiştir. Ayrıca enerji, yenilenebilir enerji ve dijitalleşme alanlarında işbirliğinin genişlediğini vurgulamıştır.

_{Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Çin'de düzenlenen Şanghay İşbirliği Örgütü'nün (ŞİÖ) 25. Devlet Başkanları Konseyi Zirvesi kapsamında Çin Devlet Başkanı Şi Cinping ile bir arada, 31 Ağustos 2025 - (Anadolu Ajansı)}

Cumhurbaşkanı Aliyev, Çin ile imzalanan kapsamlı stratejik ortaklık belgesinin önemine dikkat çekmiş, Azerbaycan’ın dış politikasında Çin ile ilişkilerin öncelikli alanlardan biri olduğunu söylemiştir. Aliyev, Tayvan, Hong Kong ve Sincan Uygur Özerk Bölgesi konularında Çin’in tutumunu desteklediklerini de açıklamıştır. İki lider, Azerbaycan–Ermenistan arasında kalıcı barışın tesis edilmesine yönelik doğrudan diyalog sürecinin önemini değerlendirmiştir. Görüşmede iki ülkenin uluslararası örgütlerde birbirine verdiği destek, turizm alanındaki gelişmeler ve Orta Koridor üzerinden artan taşımaların bölgesel bağlantılara katkısı ele alınmıştır.

Diğer Temaslar

Çin Devlet Başkanı Şi Cinping’in zirvenin ikinci günü başka liderlerle de görüşmeler yapması planlanmıştır. Bu görüşmelerde ikili ilişkilerin geliştirilmesi ve bölgesel işbirliği olanaklarının ele alınması öngörülmüştür.

_{Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Çin'in Tiencin şehrinde, Çin Devlet Başkanı Şi Cinping ile bir arada, 31 Ağustos 2025 - (Anadolu Ajansı)}

Türkiye’nin İkili Görüşmeleri

Erdoğan – Şi Cinping Görüşmesi

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Tiencin’de Çin Devlet Başkanı Şi Cinping ile görüşmüştür. Görüşmede Türkiye ile Çin arasındaki ekonomik işbirliği ele alınmıştır. Erdoğan, iki ülke arasındaki ticaretin dengeli ve sürdürülebilir şekilde artırılması gerektiğini belirtmiştir. Dijital teknolojiler, enerji, sağlık ve turizm sektörlerinde işbirliği potansiyeli gündeme gelmiştir. Ayrıca Çin firmalarının Türkiye’de yatırım yapmalarının önemine değinilmiştir.

_{Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Çin'in Tiencin şehrinde, Çin Devlet Başkanı Şi Cinping ile bir arada, 31 Ağustos 2025 - (Anadolu Ajansı)}

Orta Koridor girişimi ile Kuşak ve Yol girişiminin uyumlaştırılması gerektiği üzerinde durulmuş, bu çerçevede ortak adımlar atılması kararlaştırılmıştır. Erdoğan, Türkiye’nin “Tek Çin” politikasına desteğini yinelemiş ve iki ülke ilişkilerinin stratejik boyutunu vurgulamıştır. Görüşmede ayrıca Gazze’deki son durum, Ukrayna–Rusya savaşı ve Suriye’nin yeniden inşası gibi bölgesel meseleler de değerlendirilmiştir.

Erdoğan – Şahbaz Şerif Görüşmesi

Cumhurbaşkanı Erdoğan, Pakistan Başbakanı Şahbaz Şerif ile otelinde bir araya gelmiştir. Görüşmede Türkiye–Pakistan ilişkilerinin çok boyutlu olarak geliştirilmesi ele alınmıştır. Ticaret, enerji, savunma sanayii ve güvenlik alanlarında işbirliğinin artırılması gerektiği üzerinde durulmuştur. Erdoğan, Türkiye ile Pakistan arasındaki dayanışmanın Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ile ilişkilerin güçlenmesine de katkı sağladığını belirtmiştir.

_{Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Çin'in Tiencin şehrinde, Pakistan Başbakanı Şahbaz Şerif ile bir arada, 31 Ağustos 2025 - (Anadolu Ajansı)}

Görüşmede Gazze’deki gelişmeler de gündeme gelmiştir. Erdoğan, İsrail’in Gazze’deki politikalarına karşı Türkiye’nin tutumunun Pakistan ile aynı çizgide olduğunu ifade etmiştir. Taraflar, bölgesel barış, Suriye’nin toprak bütünlüğü ve insani konular hakkında fikir alışverişinde bulunmuştur.

Erdoğan – İlham Aliyev Görüşmesi

Cumhurbaşkanı Erdoğan, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ile otelde görüşmüştür. Görüşmeye Dışişleri Bakanı Hakan Fidan ve Azerbaycan Dışişleri Bakanı Ceyhun Bayramov da katılmıştır. Görüşmede Türkiye–Azerbaycan ilişkileri, bölgesel kalkınma hamleleri ve enerji-ulaştırma alanlarında işbirliği ele alınmıştır. Erdoğan, iki ülkenin kalkınma projelerini eşgüdüm içinde yürütmesinin önemine değinmiştir.

_{Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Çin'in Tiencin şehrinde, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ile bir arada, 31 Ağustos 2025 - (Anadolu Ajansı)}

Erdoğan – Nikol Paşinyan Görüşmesi

Cumhurbaşkanı Erdoğan, Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan’ı kabul etmiştir. Kabulde Dışişleri Bakanı Hakan Fidan ve Ermenistan Dışişleri Bakanı Ararat Mirzoyan hazır bulunmuştur. Görüşmede Güney Kafkasya’da kalıcı istikrar ve barış sürecine yönelik adımlar ele alınmıştır. Erdoğan, Azerbaycan ile Ermenistan arasındaki barış sürecinin ilerlemesinden duyduğu memnuniyeti dile getirmiş ve Türkiye–Ermenistan ilişkilerinin geliştirilmesine yönelik adımların değerlendirilmesi gerektiğini ifade etmiştir.

_{Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Çin'in Tiencin şehrinde, Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan ile bir arada, 31 Ağustos 2025 - (Anadolu Ajansı)}

Liderler Onuruna Düzenlenen Akşam Yemeği

2025 Tiencin Şanghay İşbirliği Örgütü Zirvesi’nin ilk günü akşamında, liderler onuruna bir gala yemeği düzenlenmiştir. Program Tiencin’deki Meyciang Kongre ve Sergi Merkezi’nde yapılmıştır. Ev sahipliğini Çin Devlet Başkanı Şi Cinping ve eşi Peng Liyuan üstlenmiştir.

Yemek öncesinde devlet ve hükümet başkanları ile eşleri aile fotoğrafı çekimine katılmıştır. Fotoğraf sırasında Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Belarus Cumhurbaşkanı Aleksandr Lukaşenko ve Hindistan Başbakanı Narendra Modi ile tokalaşmış ve kısa süreli sohbet etmiştir.

_{Çin Devlet Başkanı Şi Cinping'in liderler onuruna verdiği akşam yemeği öncesi çekilen aile fotoğrafı, 31 Ağustos 2025 - (Anadolu Ajansı)}

Gala yemeğine Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Hindistan Başbakanı Narendra Modi, Pakistan Başbakanı Şahbaz Şerif, Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan, Belarus Cumhurbaşkanı Aleksandr Lukaşenko, Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, Kırgızistan Cumhurbaşkanı Sadır Caparov, Tacikistan Cumhurbaşkanı İmamali Rahmon, Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, Malezya Başbakanı Enver İbrahim, Endonezya Cumhurbaşkanı Prabowo Subianto, Mısır Başbakanı Mustafa Madbuli, Kamboçya Başbakanı Hun Manet, Maldivler Cumhurbaşkanı Muhammed Muizzu, Nepal Başbakanı KP Şarma Oli, Vietnam Başbakanı Pham Minh Chinh, Laos Cumhurbaşkanı Thongloun Sisoulith ve Türkmenistan Cumhurbaşkanı Serdar Berdimuhamedov katılmıştır.

Ayrıca Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri António Guterres, ŞİÖ Genel Sekreteri Nurlan Yermekbayev, ASEAN Genel Sekreteri Kao Kim Hourn, Ekonomik İşbirliği Teşkilatı Genel Sekreteri Asad Khan, Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü Genel Sekreteri İmangali Tasmagambetov, BDT Genel Sekreteri Sergey Lebedev, Asya Altyapı Yatırım Bankası Başkanı Jin Liqun ve CICA Genel Sekreteri Kairat Sarybay da davetliler arasında yer almıştır.

Yemek boyunca liderler masalarda bir araya gelmiş, ev sahibi Şi Cinping konukları tek tek karşılamıştır. Görüntülerde Şi Cinping ile Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in samimi şekilde sohbet ettikleri kaydedilmiştir.

2025 Tiencin ŞİÖ Zirvesi – İkinci Gün (1 Eylül 2025) 

Zirvenin ikinci günü Tiencin’de genişletilmiş oturumlar ve liderler arası ikili temaslarla sürdürülmüştür. Katılımcılar enerji güvenliği, bağlantısallık, bölgesel barış ve küresel yönetişim başlıklarını ele almıştır. Günün programı, sabah saatlerinde açılan müzakere blokları ve öğleden sonra gerçekleşen görüşmeler ile tamamlanmıştır.

Türkiye Cumhuriyeti’nin Katılımı ve Temasları

Genişletilmiş Oturumdaki Hitap ve Türkiye’nin Öncelikleri

Cumhurbaşkanı Erdoğan, genişletilmiş oturumda yaptığı konuşmada Gazze’deki insani krize dikkat çekmiştir. Birleşmiş Milletler’in küresel adaleti temsil eden bir platform hâline gelmesi için reform ihtiyacının bulunduğu belirtilmiştir. Enerji ve bağlantısallık başlıklarının küresel istikrar, ekonomik kalkınma ve sürdürülebilir büyüme açısından taşıdığı önem vurgulanmıştır. Hazar Geçişli Doğu–Batı Orta Koridor girişiminin Kuşak ve Yol girişimi ile uyumlandırılması yönündeki çalışmaların sürdüğü kaydedilmiştir. Kuzey–güneydoğu istikametinde hayata geçirilen Kalkınma Yolu Projesi’nin geniş bir coğrafyada ulaşım ve iletişime katkı sağlayacağı ifade edilmiştir.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, zirve kapsamında Çin Devlet Başkanı Şi Cinping ile bir görüşme yapmıştır. Görüşmede ikili ticaretin dengeli ve sürdürülebilir biçimde artırılması gereği vurgulanmıştır. Dijital teknolojiler, enerji, sağlık ve turizm alanlarında işbirliği potansiyeli ele alınmıştır. Çinli firmaların Türkiye’de yatırım faaliyetlerinin teşviki ve mevcut istişare mekanizmalarının düzenli işletilmesi üzerinde durulmuştur. Orta Koridor girişiminin Kuşak ve Yol girişimi ile uyumlandırılmasına ilişkin müşterek adımların önemine işaret edilmiştir. Görüşmede Gazze’deki insani durum, Ukrayna–Rusya savaşı ve Suriye’nin yeniden inşası başlıkları da değerlendirilmiştir.

^{Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Çin'in Tiencin şehrinde, Şanghay İşbirliği Teşkilatı 25. Devlet Başkanları Konseyi Zirvesi Genişletilmiş Oturumu'nda - (Anadolu Ajansı)}

Oturumdaki konuşmasında, Yeniden Asya Girişimi çerçevesinde Asya ülkeleri ile ilişkilerini geliştirdiklerini ve bölgesel kuruluşlarla angajmanlarını artırdıklarını belirten Cumhurbaşkanı Erdoğan, şunları söylemiştir:

"Hiç şüphesiz Şanghay İşbirliği Teşkilatı bu kuruluşlar arasında müstesna bir yere sahiptir. Küresel çapta öngörülebilirliğin azaldığı, sınamaların arttığı bir dönemde teşkilatın Şanghay ruhu ilkelerini son derece kıymetli buluyorum. Küresel sorunların çözümü ancak işbirliği ve etkin çok taraflılık temelinde müşterek gayretlerin artırılmasıyla mümkündür. Bizim açımızdan bunun vücut bulacağı nokta merkezinde Birleşmiş Milletler'in bulunduğu çok taraflı sistemdir. Ancak görüyoruz ki Birleşmiş Milletler kendine yüklenen görevleri yerine getirebilmek için ciddi bir reforma ihtiyaç duyuyor. Bundan 80 yıl önceki şartların dikte ettiği mevcut sistemin değerli dostum Sayın Guterres'in tüm gayretlere rağmen ne Orta Doğu'daki zulümleri bitirmede ne de kural temelli uluslararası düzenin idamesinde bekleneni yapabildiğini söylemek hayli güçtür."

Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın Filistin Açıklaması

“Uluslararası toplum çoğu çocuk, kadın ve yaşlı 63 binden fazla Gazzelinin katledilmesine, masum yavruların açlıktan kırılmasına engel olamıyorsa hepimiz başımızı iki elimizin arasına alıp düşünmek mecburiyetindeyiz." diyen Erdoğan, sözlerine şöyle devam etmiştir:

"Şurası bir gerçek ki bebeklerin, çocukların, yaşlıların açlıktan öldüğü bir vahşeti 23 aydır durduramamanın hiçbir izahı yoktur ve olamaz. Gazze başta olmak üzere Filistin halkının yıllardan beri maruz bırakıldığı mezalim karşısında Birleşmiş Milletler'i küresel adaleti temsil eden bir platform haline getirmenin hepimizin mesuliyeti olduğuna inanıyorum. Gazze'si ve Batı Şeria'sı ile Filistin halkının tamamı için sesini yükselten tüm dostlarıma, tüm vicdan sahiplerine buradan teşekkür ediyorum."

^{Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Çin'in Tiencin şehrinde, Şanghay İşbirliği Teşkilatı 25. Devlet Başkanları Konseyi Zirvesi Genişletilmiş Oturumu'nda - (Anadolu Ajansı)}

^{Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın, Çin'in Tiencin şehrinde, Şanghay İşbirliği Teşkilatı 25. Devlet Başkanları Konseyi Zirvesi Genişletilmiş Oturumu'ndaki Konuşması - Anadolu Ajansı.}

Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın Vladimir Putin'le Görüşmesi

Erdoğan, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile yaptığı görüşmede iki ülke ilişkilerinin karşılıklı saygı ve müşterek menfaat temelinde ilerlediğini belirtmiştir. Ticaret, enerji, turizm ve yatırımlar alanlarında işbirliğinin sürdürülmesi ele alınmıştır.

Erdoğan ile yapıcı ve karşılıklı saygı çerçevesinde gerçekleşen kişisel temaslarına çok büyük değer verdiğini belirten Putin, "Bu, iyi komşuluk ilkeleriyle ve Rus-Türk ilişkilerinin geleneksel dostane ilkeleriyle tamamen uyumludur. Türkiye'yi hem ikili ilişkilerde hem de uluslararası arenada güvenilir ve kendini kanıtlamış bir ortak olarak görüyoruz." ifadelerini kullanmıştır.

Görüşmelerde, Ukrayna’daki savaşın adil ve kalıcı bir barış ile neticelendirilmesi gerektiği ifade edilmiştir. Ayrıca Azerbaycan ile Ermenistan arasındaki görüşmelerin kalıcı barış hedefine katkı sağlaması temennisi dile getirilmiştir. İsrail’in Gazze’ye yönelik saldırıları, Suriye’nin toprak bütünlüğünün ve siyasi birliğinin korunması konuları da gündeme alınmıştır. Suriye'de kalıcı bölgesel barış ve istikrar adına tarihi fırsatlar sunan yeni bir dönemin kapılarının aralandığını ifade eden Erdoğan, şu açıklamalarda bulunmuştur:

"Suriye'nin toprak bütünlüğü ve siyasi birliği korunmak suretiyle ayağa kaldırılması için sağlayacağımız destek bütün bölgemizin yararınadır. Komşumuz Suriye'nin güvenliğini ve toprak bütünlüğünü tehdit eden her türlü girişimin karşısında olmayı sürdüreceğiz. Öte yandan, Güney Kafkasya'da ve Orta Asya'da kalıcı barış, istikrar ve refahın temini için son dönemde atılan adımlar memnuniyet vericidir. Bu adımların beşeri, iktisadi ve ticari münasebetlerin gelişimine, ulaşım ve iletişim hatlarının açılmasına katkı sağlamasını temenni ediyoruz. Orta Asya'daki kardeş ülkelerimizle ikili ve çok taraflı platformlarda yakın işbirliğimiz ise her geçen gün gelişiyor. Türk Devletleri Teşkilatı bünyesinde attığımız adımlar sadece kardeş ülkelerimiz için değil, geniş bölgemizin de istikrarına katkı sağlamaktadır."

Bölgesel İşbirliği ve İstikrar Görüşmeleri

Pakistan Başbakanı Şahbaz Şerif ile gerçekleştirilen kabulde Türkiye–Pakistan ilişkilerinin çok boyutlu biçimde geliştirilmesi üzerinde durulmuştur. Ticaret, enerji, savunma sanayii ve güvenlik alanlarında işbirliği imkânları değerlendirilmiştir. Gazze’deki durum karşısında iki ülkenin tutumları arasındaki uyum vurgulanmıştır.

İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan ile yapılan görüşmede, enerji başta olmak üzere çok sayıda alanda işbirliğinin müşterek menfaate hizmet ettiği belirtilmiştir. İran’ın nükleer müzakereleri yürütmesine yönelik destek beyan edilmiştir. Suriye’deki son durum ve Güney Kafkasya’daki barış süreci ele alınmıştır.

Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ile görüşmede enerji ve ulaştırma eksenlerinde işbirliğinin artırılması gündeme gelmiştir. Bölgesel kalkınma hamlelerinin eşgüdümle yürütülmesi gerektiği belirtilmiştir. Ermenistan ile Azerbaycan arasındaki barış sürecinin ilerlemesinden duyulan memnuniyet ifade edilmiştir.

Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan ile yapılan görüşmede Güney Kafkasya’da kalıcı istikrar ve barışın tesisi konusu ele alınmıştır. Türkiye–Ermenistan ilişkilerini geliştirmeye yönelik adımlar değerlendirilmiştir.

^{Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın, Çin'in Tiencin şehrinde, Şanghay İşbirliği Teşkilatı 25. Devlet Başkanları Konseyi Zirvesi'nde, İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan ile Görüşmesi - (Anadolu Ajansı)}

Zirvede Çin Halk Cumhuriyeti’nin Öncelikleri ve Açıklamaları

Şi Cinping’in Küresel Yönetişim Vizyonu

Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, zirvede yaptığı değerlendirmelerde hegemonizm ve güç siyasetine karşı çıkılması gerektiğini belirtmiş ve gerçek çok taraflılığın savunulması gerektiği ifade etmiştir. Küresel yönetişimin yeni bir dönüm noktasında bulunduğu değerlendirmesi yapılmıştır. Üye devletlere 2 milyar yuan tutarında hibe desteği sağlanacağı ve ŞİÖ Bankalar Arası Konsorsiyumu üzerinden 10 milyar yuan tutarında kredi verileceği ilan edilmiştir. Yapay zekâ alanında bir işbirliği merkezi kurulacağı ve üye devletlerin Çin’in Ay araştırma istasyonuna davet edildiği açıklanmıştır.

Rusya Federasyonu ve Hindistan Cumhuriyeti Arasındaki Görüşmeler

Putin–Modi Teması ve Ele Alınan Başlıklar

Hindistan Başbakanı Narendra Modi ile Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, zirve kapsamında bir araya gelmiştir. Görüşmede enerji, ticaret ve güvenlik başlıkları ele alınmıştır. Taraflar, Ukrayna’daki savaşın sona erdirilmesi için yapıcı adımların önemini vurgulamıştır. Rusya–Hindistan ilişkilerinin uzun yıllardır özel ve güvene dayalı bir nitelik taşıdığı ifade edilmiştir.

Modi’nin Çin ziyareti yedi yıl aradan sonra gerçekleşmiştir. Zirve öncesinde Şi Cinping ile yapılan görüşmede, iki ülke ilişkilerinin rekabet yerine ortak kalkınma çerçevesinde ele alınmasının faydalı olacağı değerlendirilmiştir. Sınır meseleleri ve ticaretin geliştirilmesi başlıkları üzerinde durulmuştur.

Zirvede Öne Çıkan Küresel Başlıklar ve Açıklamalar

Ukrayna Savaşı ve Bölgesel Güvenlik Tartışmaları

Zirve sırasında Ukrayna’daki savaş ve buna ilişkin küresel tutumlar gündemin üst sıralarında yer almıştır. Liderler farklı platformlarda çok taraflılığın güçlendirilmesi, bölgesel güvenliğin artırılması ve krizlerin diyalog yoluyla çözümlenmesi gereğine işaret etmiştir.

İkinci Dünya Savaşı’nın 80. Yıl Dönümü ve Takip Eden Programlar

Zirvenin kapanışında, İkinci Dünya Savaşı’nın sona ermesinin 80. yıl dönümüne ilişkin ortak açıklamalar yapılmıştır. Liderlerin Pekin’de düzenlenecek askeri geçit törenine iştirak etmeleri öngörülmüştür.

Türkiye Heyetinin Ayrılışı

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Şanghay İşbirliği Teşkilatının 25. Devlet Başkanları Konseyi Zirvesi için bulunduğu Çin'in Tiencin kentindeki temaslarını tamamlamasının ardından Türkiye'ye hareket etmiştir.

Cumhurbaşkanı Erdoğan'ı, Binhay Uluslararası Havalimanı'nda, Çin Devlet Bakanı Ley Haycao ile Türkiye'nin Pekin Büyükelçisi Selçuk Ünal ve büyükelçilik personeli uğurlamıştır.

Cumhurbaşkanı Erdoğan ile birlikte eşi Emine Erdoğan, Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Milli Savunma Bakanı Yaşar Güler, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mehmet Fatih Kacır, Ticaret Bakanı Ömer Bolat, AK Parti Genel Başkan Yardımcısı Halit Yerebakan, MHP Genel Başkan Yardımcısı İsmail Faruk Aksu, MİT Başkanı İbrahim Kalın, Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanı Burhanettin Duran, Savunma Sanayii Başkanı Haluk Görgün ile Cumhurbaşkanlığı Özel Kalem Müdürü Hasan Doğan da Türkiye'ye hareket etmiştir.